Wyniki badań, przeprowadzonych na zlecenie Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, pokazują, że blisko połowa (46,1 proc.) respondentów czyta umowy przed wyborem biura podróży i sprawdza, czy wszystkie zawarte w nich warunki są zgodne z prawem, podczas gdy rok temu była to niespełna jedna trzecia (29 proc.). Chociaż większość ankietowanych nadal deklaruje, że umów nie czyta to jednak pocieszające jest to, że takich osób jest znacznie mniej niż przed rokiem. Trudno oczywiście powiedzieć, ile z osób studiujących umowy, ma pełną wiedzę na temat tego, co powinno być w nich zawarte.
Wzorzec kontraktu
Zwykle kontrakty takie nie są zresztą swobodnie negocjowane, a przygotowywane wcześniej przez przedsiębiorców. Konsument do takiej umowy po prostu przystępuje, jeżeli godzi się z jej warunkami lub rezygnuje z jej podpisania. Istnieją więc pewne ogólne warunki, jakie muszą takie kontrakty spełniać. Zgodnie z przepisami kodeksu cywilnego (art. 385) wzorzec umowy powinien być sformułowany jednoznacznie i w sposób zrozumiały.
Postanowienia niejednoznaczne tłumaczy się na korzyść konsumenta. Ponadto w myśl art. 385
1
postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nie uzgodnione z nim indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszają jego interesy (niedozwolone postanowienia umowne). Wprawdzie nie dotyczy to postanowień określających główne świadczenia stron, w tym cenę lub wynagrodzenie, ale tylko wtedy, gdy zostały sformułowane w sposób jednoznaczny.
Warto także pamiętać, że zgodnie z prawem każda umowa o świadczenie usług turystycznych powinna określać m.in. miejsce pobytu, termin rozpoczęcia i zakończenia wycieczki, standard hotelu i posiłków czy rodzaj środka transportu. Niedotrzymanie któregokolwiek z warunków określonych w umowie jest podstawą do złożenia reklamacji i żądania obniżenia ceny usługi.
Przepisy szczególne
Kwestie te reguluje ustawa o usługach turystycznych (DzU z 2004 r. nr 223, poz. 2268 ze zm.). Przede wszystkim umowa musi być bezwzględnie zawarta w formie pisemnej. Dalej, w myśl art. 14, w umowie powinny być umieszczone dane biura podróży (wraz z jego numerem w rejestrze organizatorów turystyki i pośredników turystycznych), a także dane osoby, która podpisuje umowę w imieniu usługodawcy, należy podać trasę i miejsce wyjazdu, czas trwania imprezy oraz jej program (w tym jakość, rodzaj i terminy oferowanych usług transportowych, hotelarskich, gastronomicznych). W umowie powinny się też znaleźć cena (wraz z wyszczególnieniem wszelkich należności, w tym też podatków), sposób zapłaty, rodzaj i zakres ubezpieczenia (oraz dane ubezpieczyciela).
Ze względu na szczególną ochronę klienta przepisy nakazują zamieszczać w umowie informacje o terminie, w jakim biuro ma obowiązek powiadomić klienta o ewentualnym odwołaniu wyjazdu, o dacie ewentualnego przeniesienia uprawnień i obowiązków kupującego wycieczkę na inną osobę, a także o wymaganiach specjalnych uzgodnionych pomiędzy biurem a turystą. Klient powinien też wiedzieć o tym, jakie przepisy regulują kwestie umowy (oraz wynikające z nich konsekwencje prawne), a także jak i kiedy może złożyć reklamację, dlatego informacje o tym powinny także znaleźć się w umowie.
Ponadto, gdy klient wpłaca co najmniej 10-proc. zaliczkę na poczet ceny imprezy powinien otrzymać od organizatora wraz z umową pisemne potwierdzenie tego, że biuro podróży ma gwarancję bankową lub ubezpieczeniową, bądź pisemne potwierdzenie umowy ubezpieczenia, którą ma organizator, ze wskazaniem sposobu ubiegania się o wypłatę środków z tego ubezpieczenia. Więcej informacji o tym, jak dobrze przygotować się do wakacji można znaleźć na stronie internetowej Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów (www.uokik.gov.pl).