Z wydłużonego, 6-tygodniowego dodatkowego urlopu macierzyńskiego na jedynaka lub 8-tygodniowego na wiele pociech co do zasady mogą skorzystać tylko ci rodzice, którzy wybrali całość podstawowej części macierzyńskiego.
Obowiązuje bowiem reguła, że między poszczególnymi częściami rodzicielskiego wolnego (urlop macierzyński, dodatkowy urlop macierzyński, urlop rodzicielski) nie może być żadnej przerwy. Tak stanowi art. 182
1
k.p. Wyjątek od zasady bezpośredniości opiekuńczych urlopów wprowadziła nowelizacja kodeksu pracy.
Tydzień na decyzję
Zgodnie z art. 31 i 32 nowelizacji kodeksu pracy pracownik, rodzic dziecka urodzonego w 2013 r., który w dniu wejścia w życie nowych przepisów, czyli 17 czerwca br., nie był na dodatkowym macierzyńskim, ma prawo do „uzupełniającej" jego części. Jest to okres urlopu dodatkowego w wymiarze różnicy między nowym a dotychczasowym wymiarem. Przysługuje mu także zasiłek macierzyński za okres urlopu rodzicielskiego, jeśli do 24 czerwca zadeklarował chęć skorzystania z tego uprawnienia.
Taką drugą szansę na pieniądze ze świadczeń miały więc te osoby, które np. wzięły tylko podstawową część urlopu macierzyńskiego i wróciły do pracy albo przed porodem wykorzystały dwutygodniową, przedporodową część urlopu macierzyńskiego. Także rodzic dziecka urodzonego w 2013 r., który wybrał jedynie część dodatkowego urlopu i wrócił do firmy (np. 2 tygodnie z przysługujących przed zmianą 4), mógł ponownie skorzystać z tego uprawnienia i otrzymać zasiłkowe pieniądze >patrz ramka „Druga szansa na ekstraopiekę".
Druga szansa na ekstraopiekę
Gdy dziecko urodziło się po 31 grudnia 2012 r., choć rodzic wykorzystał przed 17 czerwca 2013 r. podstawowy i dodatkowy urlop macierzyński, może ubiegać się o urlop rodzicielski, jeżeli:
- maluch urodził się na początku 2013 r., a jeszcze w 2012 r. jego mama skorzystała z urlopu macierzyńskiego przed porodem,
- do chwili wejścia w życie nowelizacji kodeksu pracy rodzic dziecka nie wykorzystał dodatkowego urlopu macierzyńskiego w pełnym należnym mu wymiarze i zakończył korzystanie z uprawnień rodzicielskich (co oznacza, że 17 czerwca 2013 r. już pracował albo był np. na urlopie wypoczynkowym). -
Decyzję musiał podjąć do 24 czerwca. Jeśli zadeklarował powrót do domowych pieleszy, to urlopu należy mu udzielić nie później niż od 1 lipca 2013 r. Jeśli dochował terminu, dostanie 100-proc. zasiłek za uzupełniającą część fakultatywnego urlopu macierzyńskiego. Jeśli przeoczył go, to od dobrej woli szefa zależeć będzie, czy uzna on taki spóźniony wniosek czy nie.
Pod koniec wolnego
Pracownicy, którzy są obecnie na dodatkowym macierzyńskim, mają prawo do „uzupełniającej", 2-tygodniowej części urlopu. Ci, którzy byli na finiszu tego wolnego w momencie zmiany przepisów, aby dalej pobierać zasiłek, muszą złożyć szefowi pisemny wniosek o udzielenie uzupełniającej części. I to nie później niż do dnia zakończenia urlopu dodatkowego w dotychczasowym wymiarze. Jeśli rodzic spóźnił się z tymi formalnościami, o tym, czy dostanie zasiłkowe pieniądze, zadecyduje dobra wola jego szefa.
Jeśli pracodawca jest w tym roku płatnikiem zasiłków (chodzi o firmy zatrudniające na 30 listopada 2012 r. przynajmniej 21 ubezpieczonych) i zaakceptuje takie pismo, złożone, np. jednodniowym poślizgiem, to podwładny otrzyma zasiłek za ten czas. Jeśli jednak to ZUS jest płatnikiem świadczeń macierzyńskich, rodzic nie ma co liczyć na pobłażliwość urzędu. Nie zrealizuje on wniosków złożonych po czasie.
PRZYKŁAD
Pani Aniela urodziła synka 5 stycznia 2013 r. Na dodatkowym urlopie macierzyńskim była do 21 czerwca. Aby przedłużyć płatne, rodzicielskie wolne, musiała najpóźniej 21 czerwca przedstawić w kadrach wniosek o dodatkowe 2 tygodnie macierzyńskiego.
Jeśli przeoczyła ten termin i pismo dotrze do firmy ze zwłoką, pracodawca nie będzie musiał zaakceptować takiego wniosku. Takie spóźnienie pozbawi ją automatycznie prawa do 26-tygodniowego urlopu rodzicielskiego. Aby bowiem mieć to nowe uprawnienie, należy najpierw w pełni wykorzystać dodatkowy urlop macierzyński.
Podanie o rodzicielski
Rodzice na finiszu dodatkowego macierzyńskiego razem z wnioskiem o uzupełniającą 2-tygodniową część tego urlopu mogą także złożyć pracodawcy wniosek o urlop rodzicielski. Oba pisma szef ma obowiązek bezwzględnie zaakceptować. Na ostateczną decyzję, czy złożyć podanie o rodzicielski czy wrócić do pracy, podwładny ma czas do dnia, w którym kończy mu się dodatkowy urlop macierzyński. Tak stanowi art. 30 nowelizacji kodeksu pracy.
Decydując się jednak na taki krok, warto pamiętać o tym, że za 26 tygodni rodzicielskiego na konto pracownika wpływać będzie zasiłek macierzyński w niższej niż dotąd wysokości – wynosić on będzie 60 proc. podstawy wymiaru >patrz schemat str. >I10.
Tuż po rozwiązaniu
Jeśli rodzic znajduje się jeszcze na podstawowym macierzyńskim, który kończy się do 30 czerwca 2013 r., to o dodatkową, fakultatywną część urlopu (w nowym, powiększonym wymiarze 6 lub 8 tygodni) powinien zawnioskować przynajmniej na 7 dni przed rozpoczęciem korzystania z tej części wolnego.
Kiedy złożyć, żeby zdążyć
Ostatni dzień podstawowego urlopu macierzyńskiego
Termin na złożenie wniosku
o dodatkowy urlop macierzyński
24 czerwca
17 czerwca
25 czerwca
18 czerwca
26 czerwca
19 czerwca
27 czerwca
20 czerwca
28 czerwca
21 czerwca
29 czerwca
22 czerwca
30 czerwca
23 czerwca
Rodzicielskie przywileje przed i po zmianach
Uprawnienie/Charakterystyka
Do 17 czerwca 2013 r.
Od 17 czerwca 2013 r.
urlop macierzyński podstawowy
/
sposób wykorzystania przed porodem
co najmniej 2 tygodnie urlopu macierzyńskiego mogą przypadać przed przewidywaną datą porodu.
nie więcej niż 6 tygodni urlopu macierzyńskiego może przypadać przed przewidywaną datą porodu.
urlop macierzyński podstawowy
/
wymiar
- 20 tygodni przy urodzeniu jednego dziecka przy jednym porodzie,
- 31 tygodni w przypadku urodzenia dwojga dzieci w jednym porodzie,
- 33 tygodni w razie urodzenia trojga dzieci przy jednym porodzie,
- 35 tygodni przy urodzeniu czworga dzieci przy jednym porodzie,
- 37 tygodni, gdy urodzi się pięcioro i więcej dzieci przy jednym porodzie
- 20 tygodni przy urodzeniu jednego dziecka przy jednym porodzie,
- 31 tygodni w przypadku urodzenia dwojga dzieci w jednym porodzie,
- 33 tygodni w razie urodzenia trojga dzieci przy jednym porodzie,
- 35 tygodni przy urodzeniu czworga dzieci przy jednym porodzie,
- 37 tygodni, gdy urodzi się pięcioro i więcej dzieci przy jednym porodzie
urlop macierzyński dodatkowy
/
sposób udzielenia
jednorazowo, w wymiarze tygodnia lub jego wielokrotności, bezpośrednio po wykorzystaniu urlopu macierzyńskiego.
jednorazowo albo w dwóch częściach przypadających bezpośrednio jedna po drugiej – w wymiarze tygodnia lub jego wielokrotności.
urlop macierzyński dodatkowy
/
wymiar
- do 4 tygodni przy urodzeniu jedynaka,
- do 6 tygodni przy wielorakim porodzie.
- do 6 tygodni przy urodzeniu jedynaka,
- do 8 tygodni przy wielorakim porodzie.
urlop macierzyński dodatkowy
/
termin na złożenie wniosku
pisemny wniosek pracownicy, składany w terminie nie krótszym niż 7 dni przed rozpoczęciem korzystania z tego urlopu.
pisemny wniosek pracownika, składany w terminie nie krótszym niż 14 dni przed rozpoczęciem korzystania z tego urlopu.
urlop rodzicielski/
zasady udzielania
brak
do 26 tygodni płatnej opieki – niezależnie od liczby dzieci urodzonych przy jednym porodzie.
Urlop rodzicielski jest udzielany jednorazowo albo nie więcej niż w trzech częściach, a żadna z nich nie może być krótsza niż 8 tygodni, przypadających bezpośrednio jedna po drugiej – w wymiarze wielokrotności tygodnia.
urlop na warunkach urlopu macierzyńskiego/
wymiar
- 20 tygodni w przypadku przyjęcia jednego dziecka,
- 31 tygodni w przypadku jednoczesnego przyjęcia dwojga dzieci,
- 33 tygodni w przypadku jednoczesnego przyjęcia trojga dzieci,
- 35 tygodni w przypadku jednoczesnego przyjęcia czworga dzieci,
- 37 tygodni w przypadku jednoczesnego przyjęcia pięciorga i więcej dzieci – nie dłużej jednak niż do ukończenia przez dziecko 7. roku życia, a w przypadku dziecka, wobec którego podjęto decyzję o odroczeniu obowiązku szkolnego, nie dłużej niż do ukończenia przez nie 10. roku życia.
- 20 tygodni w przypadku przyjęcia jednego dziecka,
- 31 tygodni w przypadku jednoczesnego przyjęcia dwojga dzieci,
- 33 tygodni w przypadku jednoczesnego przyjęcia trojga dzieci,
- 35 tygodni w przypadku jednoczesnego przyjęcia czworga dzieci,
- 37 tygodni w przypadku jednoczesnego przyjęcia pięciorga i więcej dzieci – nie dłużej jednak niż do ukończenia przez dziecko 7. roku życia, a w przypadku dziecka, wobec którego podjęto decyzję o odroczeniu obowiązku szkolnego, nie dłużej niż do ukończenia przez nie 10. roku życia.
dodatkowy urlop na warunkach urlopu maacierzyńskiego/
wymiar
- do 6 tygodni przy przyjęciu jednego dziecka,
- do 8 tygodni przy przyjęciu wielu dzieci,
- do 3 tygodni przy przyjęciu dziecka w wieku do 7. roku życia, a w przypadku dziecka, wobec którego podjęto decyzję o odroczeniu obowiązku szkolnego, do 10. roku życia.
- do 6 tygodni przy przyjęciu jednego dziecka
- do 8 tygodni przy przyjęciu wielu dzieci
- do 3 tygodni przy przyjęciu dziecka w wieku do 7. roku życia, a w przypadku dziecka, wobec którego podjęto decyzję o odroczeniu obowiązku szkolnego, do 10. roku życia.
urlop wychowawczy/
termin wykorzystania
pracownik zatrudniony co najmniej 6 miesięcy ma prawo do urlopu wychowawczego w wymiarze do 3 lat w celu sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem, nie dłużej jednak niż do ukończenia przez nie 4. roku życia.
pracownik zatrudniony co najmniej 6 miesięcy ma prawo do urlopu wychowawczego w wymiarze do 3 lat w celu sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem, nie dłużej jednak niż do ukończenia przez nie 5. roku życia.
urlop ojcowski/
wymiar
pracownik ojciec wychowujący dziecko ma prawo do urlopu ojcowskiego w wymiarze 2 tygodni, nie dłużej jednak niż:
- do ukończenia przez dziecko 12 miesiąca życia albo
- do upływu 12 miesięcy od dnia uprawomocnienia się postanowienia orzekającego przysposobienie i nie dłużej niż do ukończenia przez dziecko 7. roku życia, a u dziecka, wobec którego podjęto decyzję o odroczeniu obowiązku szkolnego, nie dłużej
niż do ukończenia przez nie 10. roku życia.
pracownik ojciec wychowujący dziecko ma prawo do urlopu ojcowskiego w wymiarze 2 tygodni, nie dłużej jednak niż:
- do ukończenia przez dziecko 12. miesiąca życia albo
- do upływu 12 miesięcy od dnia uprawomocnienia się postanowienia orzekającego przysposobienie i nie dłużej niż do ukończenia przez dziecko 7. roku życia, a u dziecka, wobec którego podjęto decyzję o odroczeniu obowiązku szkolnego, nie dłużej niż do ukończenia przez nie 10. roku życia.
łączenie etatu z urlopem/
zasady korzystania
- tylko z dodatkowym macierzyńskim,
- łączenie wykonywania pracy
u pracodawcy udzielającego urlopu
w wymiarze nie wyższym niż połowa pełnego wymiaru czasu pracy,
- na pisemny wniosek pracownicy, składany w terminie nie krótszym
niż 7 dni przed rozpoczęciem wykonywania pracy, w którym pracownica wskazuje wymiar czasu pracy oraz okres, przez który zamierza łączyć korzystanie z dodatkowego urlopu macierzyńskiego z wykonywaniem pracy,
- pracodawca musiał uwzględnić wniosek pracownicy.
z dodatkowym macierzyńskim oraz z rodzicielskim,
- łączenie wykonywania pracy u pracodawcy udzielającego tego urlopu w wymiarze nie wyższym niż połowa pełnego wymiaru czasu pracy,
- pisemny wniosek pracownika, składany w terminie nie krótszym niż 14 dni przed rozpoczęciem wykonywania pracy, w którym pracownik wskazuje wymiar czasu pracy oraz okres, przez który zamierza łączyć korzystanie z dodatkowego urlopu macierzyńskiego z wykonywaniem pracy,
- pracodawca może odrzucić wniosek pracownika ze względu na organizację pracy lub rodzaj pracy wykonywanej przez pracownika,
- o przyczynie odmowy uwzględnienia wniosku pracodawca informuje pracownika na piśmie.
Jeżeli zmieści się w tym terminie, dostanie 100-proc. zasiłek za cały okres dodatkowego macierzyńskiego. Wszyscy, którym podstawowa część macierzyńskiego kończy się w lipcu lub później, będą musieli złożyć taki wniosek wcześniej – 2 tygodnie przed startem dodatkowej części urlopu.
PRZYKŁAD
Pani Maria kończy podstawowy macierzyński 30 czerwca 2013 r. Wniosek o dodatkowy urlop musiała złożyć najpóźniej 7 dni przed korzystaniem z niego, czyli do 23 czerwca 2013 r. (o ile oczywiście nie złożyła go wcześniej, a więc jeszcze przed wejściem w życie nowelizacji, czyli przed 17 czerwca 2013 r.).
Uwaga!
Te same zasady korzystania z tych urlopów i wnioskowania o nie dotyczą pracowników – przyszłych rodziców adopcyjnych i zastępczych, którzy 17 czerwca 2013 r. korzystali z dodatkowego urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego udzielonego na starych zasadach.
Poród po 16 czerwca
Wszyscy rodzice, którym dziecko urodziło się po 16 czerwca br., z wnioskiem o dodatkowy macierzyński mogą wystąpić na dwa sposoby.
Po pierwsze, nie później niż 14 dni po porodzie (co oznacza możliwość wnioskowania w dowolnym czasie jeszcze przed narodzinami dziecka) pracownica może złożyć jeden wspólny wniosek o udzielenie bezpośrednio po podstawowym urlopie macierzyńskim dodatkowego urlopu macierzyńskiego w pełnym wymiarze, a bezpośrednio po nim urlopu rodzicielskiego, również w pełnym wymiarze. To rozwiązanie adresowane dla tych, którzy od razu zdecydują się na wybranie po urlopie macierzyńskim: podstawowym i dodatkowym, nowego urlopu rodzicielskiego.
Po drugie, pismo o dodatkowy urlop macierzyński można też złożyć w trakcie korzystania z podstawowego urlopu macierzyńskiego, w terminie nie krótszym niż 14 dni przed rozpoczęciem takiego urlopu.
