Tak stwierdził Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 12 kwietnia 2013 r. (II FSK 1593/11).
Polska spółka prawa handlowego nabyła od przedsiębiorcy, którego zakład zlokalizowany jest w Republice Czeskiej, przedsiębiorstwo (dalej: Oddział), będące „zakładem" w rozumieniu art. 5 umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania (dalej: UPO) między Polską a Republiką Czeską, rozliczające się podatkowo w państwie obcym.
Chciała wiedzieć, czy w razie likwidacji Oddziału będzie uprawniona do rozliczenia dla celów CIT w Polsce straty związanej z jego działalnością w wysokości, w której strata ta nie będzie mogła zostać rozliczona na terytorium Republiki Czeskiej w chwili jego likwidacji. Spółka uznała, że w przypadku, gdy Oddział wykazujący stratę miałby zostać zlikwidowany, nie istniałaby już możliwość jej rozliczenia z wygenerowanym w przyszłości dochodem z jego działalności.
Skoro więc nie będzie możliwości rozliczenia tych strat przez zakład w kolejnych latach podatkowych, to spółka powinna mieć możliwość uwzględnienia takiej straty w swoim zeznaniu podatkowym. Organ podatkowy, powołując się na przepisy ustawy CIT oraz UPO, stwierdził, że nie ma możliwości odliczenia w Polsce straty, która powstała na skutek działalności zakładu położonego i opodatkowanego w państwie obcym.
Podkreślił, że koszty uzyskania przychodów poniesione w innym kraju nie mogą być kosztami podatkowymi w Polsce. Konsekwencją podtrzymania przez każdą ze stron swojego stanowiska w dalszym toku postępowania była wniesiona przez organ skarga kasacyjna, którą NSA oddalił.
Sąd uznał, że przede wszystkim nie jest możliwe dokonanie oceny, z jakim charakterem straty mamy do czynienia, tj. podatkowym czy ekonomicznym. Gdyby jednak przyjąć, że jest to strata podatkowa, jednoznaczne jest, że w przypadku opisanej powyżej likwidacji oddziału spółka mogłaby te straty odliczyć od własnego dochodu. Jakakolwiek inna ocena zastosowania przepisów dotyczących straty i jej odliczenia byłaby dyskryminacją w zakresie swobodnego przepływu kapitału określoną w art. 49 TFUE.
Magdalena Skop konsultant w Deloitte Doradztwo Podatkowe Sp. z o.o. (biuro w Warszawie)
Komentuje Magdalena Skop, konsultant w Deloitte Doradztwo Podatkowe Sp. z o.o. (biuro w Warszawie)
Naczelny Sąd Administracyjny oddalił skargę ministra finansów z uwagi na brak wyczerpującego przedstawienia stanu faktycznego. Jednakże, co istotne, po dokonaniu stosownych założeń sąd wyprowadził pewne wnioski ogólne w zakresie możliwości rozliczania straty zagranicznych oddziałów należących do polskich rezydentów podatkowych.
W opinii sądu, w przypadku straty podatkowej poniesionej przez likwidowany zagraniczny oddział podatnika, która to strata, gdyby nie likwidacja, byłaby potencjalnie rozliczona przez oddział, istnieje możliwość odliczenia jej od dochodu spółki polskiej. Stanowisko takie jest konsekwencją konieczności przestrzegania przez polskie organy podatkowe prawa unijnego, a w szczególności art. 49 TFUE (dawny art. 43 TUE) ustanawiającego swobodę przedsiębiorczości.
Sądy administracyjne wielokrotnie podkreślały, że pozbawienie podatnika będącego polskim rezydentem podatkowym prawa do rozliczenia straty podatkowej poniesionej przez jego likwidowany zagraniczny oddział o statusie zakładu w rozumieniu art. 5 odpowiedniej umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania, jest niezgodne z prawem unijnym, tj. art. 49 TFUE.
Stanowisko takie zajął między innymi WSA w Warszawie w wyroku z 27 marca 2012 r. (III SA/Wa 1929/11) rozpatrujący sprawę rozliczenia straty likwidowanego oddziału zlokalizowanego na Węgrzech. W orzeczeniu tym WSA podkreślił, że uniemożliwienie rozliczenia takiej straty prowadziłoby do sytuacji, w której oddział położony w państwie obcym miałby mniej korzystną sytuację prawno-podatkową niż analogiczny podmiot z siedzibą na terytorium Polski. Skutkowałoby to przede wszystkim dyskryminującym traktowaniem oddziału zagranicznego i łamaniem podstawowych swobód unijnych.
Wynika to z faktu akcesji Polski do Unii Europejskiej, dzięki której prawo wspólnotowe stało się częścią krajowego porządku prawnego i powinno być bezpośrednio stosowane przez wszystkie organy państw członkowskich, w tym również przez organy podatkowe.
Komentowany wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego wydaje się w pełni wpisywać w aktualną linię orzeczniczą prezentowaną przez sądy administracyjne, dotyczącą rozpoznawania straty likwidowanego oddziału zagranicznego przedsiębiorcy.
Przedmiotowe orzeczenie, mimo że oddala skargę z powodu braków w zakresie ustalenia stanu faktycznego, jest na pewno korzystne dla podatników i w pełni zasługuje na aprobatę. Należy jednak pamiętać, że korzystna teza sądu opiera się na określonych założeniach i może zostać zweryfikowana w wyniku uzupełnienia przez podatnika stanu faktycznego w toku powtórnego rozpoznania sprawy przez organy podatkowe.
