Czy pracodawca może, np. w drodze zarządzenia, ustalić, że w poniedziałki badanie jest obowiązkowe i że przeprowadza je osoba upoważniona w towarzystwie przedstawiciela załogi?
Odpowiada Patrycja Zawirska radca prawny w kancelarii K&L Gates:
Nie. Planowe, prewencyjne kontrole trzeźwości są niedopuszczalne, bo naruszają dobra osobiste pracowników (godność, prywatność). Badanie może się odbywać jedynie w reakcji na konkretny przypadek, czyli gdy zaistniały podejrzenia co do nietrzeźwości podwładnego. Można jednak przewidzieć np. w regulaminie pracy lub w innej wewnętrznej polityce pracodawcy, że zawsze gdy wystąpią podejrzenia co do stanu pracownika, nie zostanie on dopuszczony do pracy. Jednocześnie należy zatrudnionym zagwarantować prawo żądania przeprowadzenia badania alkomatem w celu dowiedzenia swojej pełnej dyspozycji.
Jeśli przełożony nie wyłapie pracownika na rauszu, a ten np. zrani się przy wykonywaniu pracy, to kto ponosi konsekwencje?
Stan po spożyciu alkoholu ma znaczenie przede wszystkim dla świadczeń z tytułu wypadku przy pracy. Jeżeli po takim zdarzeniu są podejrzenia co do trzeźwości poszkodowanego, należy polecić mu badanie alkomatem – jeśli stan zdrowia na to pozwala. Świadczenia należne z tytułu wypadku przy pracy nie będą mu przysługiwały, jeżeli odmówi poddania się badaniu lub gdy wynik badania i okoliczności wskazują, że upojenie przyczyniło się w znacznym stopniu do wypadku.
Natomiast na niedbałego pracodawcę, który dopuścił „podchmielonego" pracownika do pracy, może być nałożona grzywna do 30 tys. zł za nieprzestrzeganie zasad bhp. Jeżeli obiektywnie nie będzie możliwe ustalenie, czy zatrudniony był pod wpływem alkoholu (z uwagi na powagę wypadku), co do zasady należy przyjąć, iż świadczenia wypadkowe są mu należne.
Kto może przeprowadzić badanie alkomatem na zawartość alkoholu?
Może to zrobić pracodawca lub osoba przez niego wskazana, np. kierownik zmiany. Z badania należy wtedy sporządzić protokół. Podejrzewany o nietrzeźwość podwładny może żądać obecności świadka. Oczywiście możliwe jest również wezwanie odpowiednich organów, co do zasady policji lub straży miejskiej.
Pracownik może odmówić zgody na badanie?
Tak. Badanie alkomatem można przeprowadzić – co do zasady – jedynie za zgodą zatrudnionego. Jej brak nie stoi jednak na przeszkodzie, aby nie dopuścić go do pracy. W przypadku sporu, odmowa pracownika świadczy na jego niekorzyść. Inne zasady dotyczą badania przez odpowiedni organ państwowy – nie jest tu wymagana zgoda podwładnego.
Czy badanie alkomatem jest konieczne, żeby odsunąć od pracy podejrzanie zachowującego się pracownika?
Nie. Wystarczy samo uzasadnione podejrzenie, że zatrudniony stawił się do pracy w stanie po spożyciu alkoholu. Może o tym świadczyć np. jego zachowanie, wymowa czy unoszący się zapach alkoholu. Przełożony ma nie tylko prawo, ale wręcz obowiązek takiego podwładnego do pracy nie dopuścić.
—rozmawiała Jolanta Ojczyk
