Spółka partnerska należy do kategorii spółek osobowych. Za  jej zobowiązania zarówno publiczno-, jak i prywatnoprawne odpowiedzialność ponosi ona sama całym swoim majątkiem. Oprócz niej odpowiadają również jej wspólnicy. Przy czym zasady odpowiedzialności tych ostatnich kształtują się odmiennie, w zależności od tego, czego dotyczy dług podmiotu >patrz tabela.

Uwaga! Osoby, które działały w imieniu spółki po zawarciu umowy, ale przed jej wpisem do rejestru, za zobowiązania wynikające z tego działania odpowiadają solidarnie. Subsydiarna odpowiedzialność partnera nie dotyczy długów powstałych przed rejestracją podmiotu.

Uwaga! Solidarność dłużników polega na tym, że wierzyciel może żądać całości albo części świadczenia od wszystkich dłużników łącznie, od kilku z nich lub od każdego z osobna, a zaspokojenie wierzyciela przez któregokolwiek z nich zwalnia pozostałych. Przy czym, aż do zupełnego zaspokojenia wierzyciela, wszyscy dłużnicy solidarni pozostają zobowiązani.

Tytuł egzekucyjny wystawiony przeciwko spółce partnerskiej jest podstawą uzyskania klauzuli wykonalności przeciwko jej wspólnikom

Błędy w sztuce kosztują

Odpowiedzialność za zobowiązania powstałe w związku z wykonywaniem wolnego zawodu w spółce ponosi  zatem partner lub partnerzy, których zachowanie (działanie lub zaniechanie) zaktualizowały roszczenia osób trzecich z tytułu ich błędów w sztuce. Jest to nadal odpowiedzialność posiłkowa, a więc powstaje dopiero wtedy, gdy egzekucja z majątku podmiotu nie przyniesie rezultatów (patrz przykład 1).

Z uwagi na fakt, że podział obowiązków pomiędzy partnerami może czasem nastręczać trudności, należy już w umowie spółki, względnie kontraktach między podmiotem a partnerami albo uchwale uczestników dokonać szczegółowego ich rozdziału. Brak stosownych zapisów nie uchyli odpowiedzialności za cudze „profesjonalne" długi (patrz przykład 2).

W sytuacji natomiast, w której spółka przyjęła zlecenie, a żaden z partnerów go nie wykonał, odpowiedzialność za wyrządzoną szkodę ponoszą wszyscy wspólnicy na zasadach ogólnych, gdyż nie jest to zobowiązanie związane z aktywnością zawodową partnerów (w ramach wolnego zawodu objętego profilem spółki) (patrz przykład 3).

Odpowiedzialność partnera wyłączona jest także wówczas, gdy zobowiązania są wynikiem działań i zaniechań zatrudnionych w spółce na podstawie stosunku pracy albo umów cywilnoprawnych  osób, które w trakcie świadczenia usług związanych z przedmiotem działalności podmiotu podlegały kierownictwu innego jego uczestnika (patrz przykład 4).

Za zachowania natomiast np. zewnętrznego eksperta wszyscy wspólnicy będą odpowiadać wobec osób trzecich na ogólnych zasadach (patrz przykład 5).

Analogiczna sytuacja dotyczy zatrudnienia kogoś, kto wprawdzie legitymuje się uprawnieniem do wykonywania wolnego zawodu objętego profilem spółki, ale kto w trakcie świadczenia usług nie podlega poleceniom żadnego partnera.

Przykład 1

Pani Patrycja (adwokat), wspólnik spółki partnerskiej, wskutek błędnego obliczenia maksymalnego terminu na wniesienie pozwu o zapłatę 100 tys. zł doprowadziła do przedawnienia roszczenia pani Olgi, klienta spółki (przeciwnik  w toku postępowania przed sądem  podniósł stosowny zarzut, w wyniku którego powództwo zostało oddalone). Pani Olga wystąpiła zatem o solidarną zapłatę tej kwoty przeciwko spółce i pani Patrycji. Sąd uznał za zasadne argumenty pani Olgi. Z uwagi  na fakt, że egzekucja z mienia podmiotu okazała się skuteczna tylko  do kwoty 65 tys. zł, pani Olga może wystąpić do sądu o nadanie wyrokowi klauzuli wykonalności także przeciwko pani Patrycji, wtedy będzie ona mogła dochodzić od niej reszty należności, tj. 35 tys. zł. Spółce zaś będzie przysługiwało przeciwko pani Patrycji roszczenie o zwrot 65 tys. zł.

Przykład 2

Architekci Marcel i Filip tworzą spółkę partnerską. Ustnie uzgodnili między sobą, że za prawidłową realizację wszelkich projektów związanych z parkiem przy ul. Wiśniowej 65 w Płocku odpowiedzialny będzie wyłącznie pan Marcel. Gdy na skutek przyjęcia błędnego współczynnika w pomiarach jeden z projektów nie został przygotowany właściwie, zamawiający poniósł stratę materialną i wystąpił przeciwko spółce oraz obu partnerom o solidarną zapłatę 200 tys. zł. W odpowiedzi na pozew pan Filip podniósł, że zgodnie z ustnymi postanowieniami pełna odpowiedzialność za zgodne ze sztuką opracowanie projektów dotyczących ww. parku obciąża pana Marcela, czemu ten ostatni w toku procesu zaprzeczył. Argumentacja pana Filipa nie zostanie zatem uwzględniona. Uzgodnienie to nie znalazło bowiem odzwierciedlenia w uchwale wspólników. Gdyby stosowna uchwała została podjęta, wówczas pan Filip nie ponosiłby odpowiedzialności za ten dług. Jeżeli więc spłaci w jakiejś części owo zobowiązanie, będzie mu przysługiwał regres tylko wobec spółki, a nie  również wobec pana Marcela.

Przykład 3

Pani Paulina zleciła spółce partnerskiej tłumaczenie przysięgłe z języka hiszpańskiego na polski dokumentacji technicznej związanej z budową hali sportowej w Madrycie, zastrzegając, że przełożenie to musi nastąpić najpóźniej w ciągu tygodnia. Mimo że zlecenie zostało przyjęte do realizacji, to żaden ze wspólników – z powodu braku czasu – nie zajął się jego wykonaniem. Na skutek tego pani Paulina została obciążona przez inwestora karą umowną w wysokości 50 tys. zł. Partnerzy będą więc odpowiadać za zapłatę tej kwoty  w sposób nieograniczony, osobisty, solidarny i subsydiarny.

Przykład 4

Z uchwały partnerów: pani Mai i pana Klaudiusza (księgowych) wynika, że osoby zatrudnione przy rozliczaniu dokumentów finansowych klientów podmiotu, będących spółkami z ograniczoną odpowiedzialnością, podlegają kierownictwu pani Mai. Pani Karolina, pracująca na podstawie umowy-zlecenia, źle wyliczyła podatek VAT, który X sp. z o.o. miała zapłacić za styczeń 2012 r.

W wyniku tego błędu X sp. z o.o. ukarano grzywną. Jeżeli zatem wystąpi ona o zapłatę kwoty grzywny przeciwko spółce albo solidarnie przeciwko spółce i partnerom, wówczas pan Klaudiusz  w toku procesu będzie mógł powołać się na treść ww. uchwały i nie będzie on wówczas odpowiadał za dług  związany z działaniem pani Karoliny.

Przykład 5

Y sp. z o.o. zwróciła się do spółki partnerskiej tworzonej przez biegłych rewidentów o analizę stanu finansowego spółki i ustalenia, czy zachodzą przesłanki  wystąpienia przez zarząd z wnioskiem o ogłoszenie upadłości Y sp. z o.o. Zlecenie to zostało przyjęte, ale wspólnicy uznali, że waga problemów uzasadnia dodatkową konsultację ze znanym niezależnym ekspertem w dziedzinie badania m.in. sprawozdań finansowych dużych podmiotów gospodarczych. Ekspert ten, przez pomyłkę, wysłał partnerom analizę skierowaną do innej spółki. Na jej podstawie  wspólnicy spółki partnerskiej wysnuli błędny wniosek, że zarząd Y sp. z o.o. powinien  niezwłocznie zgłosić wniosek o ogłoszenie upadłości.

W wyniku tej decyzji Y sp. z o.o. straciła kontrakty o łącznej wartości 500 tys. zł. Za zapłatę tej kwoty partnerzy i spółka będą więc ewentualnie odpowiadać w sposób nieograniczony, osobisty, solidarny i subsydiarny.

Szerszy zakres zobowiązań

Główną zasadę odpowiedzialności za „profesjonalne" zobowiązania spółki partnerskiej określa art. 95 § 1 k.s.h., natomiast § 2 cytowanego przepisu wprowadza wyjątek od tej reguły. Partner lub większa ich liczba (ale nie wszyscy) może mianowicie  w kontrakcie podmiotu zgodzić się na rozszerzenie zakresu swojej odpowiedzialności za błędy w sztuce pozostałych wspólników według spectrum ponoszonego przez uczestników spółki jawnej (patrz przykład 6).

Wykluczone jest więc podjęcie uchwały w przedmiotowej kwestii większością głosów, nawet gdyby umowa spółki dopuszczała ewentualność zmiany jej treści w taki sposób (tj. w trybie art. 9 k.s.h.) (patrz przykład 7).

Tytułowi egzekucyjnemu wydanemu przeciwko podmiotowi sąd może wówczas nadać klauzulę wykonalności tylko przeciwko temu partnerowi, który – na podstawie art. 95 § 2 powołanej ustawy – ponosi nieograniczoną odpowiedzialność za jego długi. Gdyby jednak wspólnik spółki partnerskiej  bądź część z nich najpierw odpowiadaliby na zasadzie art. 95 § 2 k.s.h., a następnie chcieliby ograniczyć ją do zakresu przewidzianego w § 1 komentowanego przepisu, to fakt ten nie miałby wpływu na spectrum odpowiedzialności za zobowiązania powstałe przed datą zarejestrowania owej zmiany umowy spółki. Do dnia wpisu w KRS odpowiedzialność ta będzie zatem nieograniczona, osobista, solidarna i subsydiarna  (patrz przykład 8).

Przykład 6

Wspólnicy spółki partnerskiej jednogłośnie podjęli uchwałę o zmianie umowy podmiotu, w myśl której jeden z nich, tj. pani Agnieszka, odpowiada w sposób nieograniczony, osobisty, solidarny i subsydiarny za zobowiązania spółki powstałe zarówno w związku z wykonywaniem przez pozostałych partnerów wolnego zawodu w spółce, jak również za te będące następstwem działań lub zaniechań osób w niej zatrudnionych, które podlegały kierownictwu innego partnera przy świadczeniu usług związanych z przedmiotem działalności podmiotu. Opisany tryb zmiany umowy spółki jest prawidłowy.

Gdyby pani Agnieszka nie wyraziła zgody na rozszerzenie zakresu swojej odpowiedzialności za długi spółki związane z profesjonalnymi błędami pozostałych partnerów, wówczas umowa spółki nie mogłaby być zmieniona, a jej odpowiedzialność ograniczona by była do spectrum zakreślonego treścią art. 95 § 1 k.s.h.

Przykład 7

Panie Nina i Ewelina, zgodnie z zapisem w umowie spółki, większością głosów podjęły uchwałę o zmianie kontraktu podmiotu w ten sposób, że pani Dominika (trzeci uczestnik spółki) odpowiada w sposób nieograniczony, osobisty, solidarny i subsydiarny za zobowiązania spółki powstałe w związku z wykonywaniem przez pozostałych partnerów wolnego zawodu w spółce, jak również za te będące następstwem zachowań osób w niej zatrudnionych, które podlegały kierownictwu innego partnera przy świadczeniu usług związanych z przedmiotem działalności podmiotu.

Z uwagi na to, że pani Dominika nie brała udziału w powzięciu uchwały, zakres jej odpowiedzialności nie będzie rozszerzony, a ww. uchwała nie zostanie wpisana do KRS.

Przykład 8

Odpowiedzialność pani Weroniki, wspólnika spółki partnerskiej, za błędy w sztuce pozostałych osób tworzących jej obsadę personalną była rozszerzona według zasad określonych w art. 95 § 2 k.s.h.

Na początku lutego 2012 r. podjęła ona decyzję o ograniczeniu owego spectrum odpowiedzialności do tego wynikającego z § 1 cytowanego przepisu.

Wspólnicy jednogłośnie podjęli stosowną uchwałę o zmianie umowy spółki.

1 marca  została ona wpisana do KRS. Do 29 lutego 2012 r. zatem odpowiedzialność pani Weroniki za ewentualne zobowiązania podmiotu związane z aktywnością zawodową pozostałych partnerów (w ramach wolnego zawodu objętego profilem spółki) będzie nieograniczona, osobista, solidarna i subsydiarna. Gdyby pozostali wspólnicy nie zaakceptowali omawianej decyzji pani Weroniki, wtedy mogłaby ona jedynie wypowiedzieć umowę spółki albo żądać jej rozwiązania przez sąd.

Kogo pozwać

Wierzyciel spółki partnerskiej może pozwać albo tylko wspólników bądź sam podmiot, albo solidarnie spółkę łącznie z partnerami ponoszącymi nieograniczoną odpowiedzialność za jej zobowiązania. Jednakże  gdy założy on sprawę tylko przeciwko partnerowi, wówczas będzie mógł dochodzić zaspokojenia swojej należności dopiero po wykazaniu bezskuteczności postępowania komorniczego prowadzonego przeciwko spółce. Z kolei do przeprowadzenia egzekucji z mienia podmiotu konieczne jest uzyskanie tytułu egzekucyjnego przeciwko niemu. Najprościej więc wnieść pozew od razu przeciwko spółce i właściwym wspólnikom (tzn. tym, których odpowiedzialność nie jest ograniczona). Gdyby jednak sąd nadał wyrokowi przeciwko podmiotowi klauzulę wykonalności przeciwko temu partnerowi, który w myśl art. 95 § 1 k.s.h. nie odpowiada za dług wynikający z tego orzeczenia, to temu wspólnikowi przysługuje uprawnienie do wniesienia powództwa przeciw egzekucyjnego (patrz przykład 9).

Przykład 9

Sąd wydał wyrok zasądzający od spółki partnerskiej na rzecz pana Igora kwotę 20 tys. zł. Po stwierdzeniu bezskuteczności egzekucji z jej majątku pan Igor wystąpił o nadanie klauzuli wykonalności przeciwko panu Michałowi (wspólnikowi). Z uwagi na to, że wierzytelność pana Igora powstała wskutek zaniedbania, jakiego dopuścił się pan Oskar przy prowadzeniu sprawy o odszkodowanie za wypadek komunikacyjny a umowa podmiotu nie przewidywała rozszerzenia zakresu odpowiedzialności pana Michała za błędy w sztuce reszty wspólników, temu ostatniemu przysługuje prawo do wniesienia pozwu o pozbawienie tytułu wykonawczego (tj. wyroku) wykonalności w całości.

Roszczenie zwrotne

Tytuł egzekucyjny wystawiony przeciwko spółce partnerskiej jest podstawą uzyskania klauzuli wykonalności przeciwko jej wspólnikom.

Wspólnik, który uregulował należność niezwiązaną z prowadzeniem aktywności w ramach wolnego zawodu, ma roszczenie zwrotne w stosunku do pozostałych wspólników i spółki (patrz przykład 10).

Jeżeli  spłacił swój albo wynikający z zachowania podległych mu osób dług „profesjonalny", przysługuje mu regres tylko wobec spółki (patrz przykład 11).

Ta ostatnia może natomiast domagać się zwrotu zapłaty od wspólników według podziału ich kompetencji związanych z wolnym zawodem >patrz przykład 12. Nie przysługuje jej jednak regres wobec partnerów, gdy to ona ureguluje zwykły dług.

Przykład 10

Pani Kamila, jeden z trzech wspólników spółki partnerskiej, zapłaciła 30 tys. zł z tytułu zaległości za czynsz, których wierzyciel nie zdołał wyegzekwować z majątku podmiotu.

Pani Kamila może więc domagać się od spółki i pozostałych dwóch partnerów solidarnego zwrotu tej sumy.

Przykład 11

Pani Michalina wystąpiła przeciwko spółce partnerskiej i pani Idzie (wspólnikowi) o solidarną zapłatę 40 tys. zł z tytułu odszkodowania za błąd w sztuce polegający na zaniechaniu podniesienia przez nią w pozwie zarzutu przedawnienia, w wyniku czego prawomocnie zasądzono od niej na rzecz ABC sp. z o.o. ww. kwotę. Egzekucja z majątku spółki partnerskiej była nieskuteczna, wobec czego suma ta została ściągnięta przez komornika od pani Idy. W tej sytuacji pani Ida może domagać się zwrotu owej kwoty jedynie od spółki.

Przykład 12

Spółka partnerska zaspokoiła należność pani Alicji z tytułu naprawienia szkody, jakiej doznała ona w trakcie kanałowego leczenia zęba. Podmiot zapłacił na jej rzecz 5 tys. zł. Spółka może zatem domagać się zwrotu tej kwoty od pani Dagmary, czyli dentystki, która źle przeprowadziła zabieg stomatologiczny.

Żądanie zwrotu

Uwaga! Jeżeli jeden z dłużników solidarnych spełnił świadczenie, treść istniejącego między nimi stosunku prawnego rozstrzyga o tym, czy i w jakich częściach może on żądać zwrotu od współdłużników. Wobec braku stosownego zapisu, np. w umowie spółki (tu) partnerskiej albo uchwale wspólników, ten, który spełnił świadczenie, może żądać zwrotu w częściach równych. Natomiast część przypadająca na dłużnika niewypłacalnego rozkłada się między współdłużników.

Autorka jest adwokatem, prowadzi własną kancelarię w Płocku

podstawa prawna: art. 4 § 1 pkt 1, art. 9, art. 10 § 3 oraz art. 22 § 2, art. 251 § 2, art. 31, 32 w zw. z art. 89, art. 95 ustawy z 15 września 2000 r. – Kodeks spółek handlowych (DzU z 2000 r. nr 94, poz. 1037 ze zm.)

podstawa prawna: art. 7781 ustawy z  17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (DzU z 1964 r. nr 43, poz. 296 ze zm.)

podstawa prawna: art. 366 i  376 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (DzU z 1964 nr 16, poz. 93 ze zm.)