Najczęściej jest to weksel własny in blanco dłużnika. Tego typu weksle stosowane są powszechnie w transakcjach leasingowych, systemach agencyjnych czy franczyzowych itp. Weksel in blanco jest wypełniany przez wierzyciela w razie niewykonywania przez dłużnika zobowiązań na kwotę zadłużenia.
Prócz wielu innych zalet, jak brak dodatkowych kosztów ustanowienia tego zabezpieczenia czy łatwa zbywalność, weksel ułatwia dochodzenie roszczeń przed sądem.
Można domagać się wydania na jego podstawie nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym, co powoduje, że opłata sądowa przy wszczęciu postępowania jest niższa i ogranicza się do czwartej części opłaty sądowej. Co więcej, po wydaniu weksla, jeśli dłużnik wniesie zarzuty, to on uiszcza trzy czwarte opłaty sądowej.
Ograniczony jest też zakres zarzutów, które mogą być podniesione. Nakaz wydany na podstawie weksla stanowi tytuł zabezpieczenia, wykonalny bez nadawania mu klauzuli wykonalności. Taki nakaz jest też natychmiast wykonalny po upływie terminu na zaspokojenie roszczenia, po nadaniu mu klauzuli wykonalności przez sąd, co znacząco wpływa na skuteczność.
Z wykorzystywaniem weksla w post
ę
powaniu s
ą
dowym wi
ąż
e si
ę
wiele kwestii. Jedn
ą
z nich jest nak
ł
adanie si
ę
przepisów o post
ę
powaniu nakazowym i post
ę
powaniu uproszczonym, zw
ł
aszcza w post
ę
powaniu gospodarczym. Zgodnie z
uchwa
łą
S
ą
du Najwy
ż
szego z 27 listopada 2001, III CZP 61/2001 (OSNC 2002/5)
, przepisy o post
ę
powaniu uproszczonym stosuje si
ę
tak
ż
e w sprawach gospodarczych o roszczenia przewidziane w art. 505
1
kodeksu postępowania cywilnego
.
Roszczenia tam wymienione to między innymi roszczenia wynikające z umów, jeżeli wartość przedmiotu sporu nie przekracza 10 tys. zł. Z uzasadnienia tego orzeczenia Sądu Najwyższego wynika także, że jeśli sprawa należy do postępowania uproszczonego i innego postępowania odrębnego (np. nakazowego lub upominawczego), stosuje się przepisy regulujące obydwa te postępowania odrębne.
Pozew na formularzu
Gdyby przyjąć, że pozew o zapłatę weksla na kwotę nie wyższą niż 10 tys. zł miałby być złożony w postępowaniu uproszczonym, należałoby go złożyć na formularzu i uiścić opłaty specyficzne dla postępowania uproszczonego. Kolejne uproszczenia w tym postępowaniu, ujmując rzecz ogólnie, polegałyby na dodatkowym zdyscyplinowaniu stron przy podejmowaniu czynności procesowych oraz ujednoliceniu formy tych czynności, na usprawnieniu postępowania dowodowego przez szersze odwołanie się do wiedzy, rozsądku i doświadczenia życiowego sędziego, a także na ograniczeniu postępowania odwoławczego.
W praktyce orzeczniczej przyjęto jednak, że sprawa o zapłatę weksla nie jest sprawą, o której mowa w art. 5051 kodeksu postępowania cywilnego.
Abstrakcyjne i samodzielne
Sądy uznają, że charakter zobowiązania wekslowego, na podstawie którego dochodzona jest zapłata, cechuje się abstrakcyjnością i samodzielnością.
Samodzielność zobowiązania wekslowego oznacza, że będąc wierzycielem wekslowym można bezwarunkowo domagać się od dłużnika zapłaty określonej na wekslu sumy wekslowej. Natomiast abstrakcyjny charakter zobowiązania wekslowego wskazuje, że tego rodzaju stosunek prawny jest oderwany, a co za tym idzie niezależny od podstawy prawnej, wskutek której został wystawiony.
Zatem źródłem zobowiązania tego rodzaju nie jest stosunek kauzalny, np. umowa, lecz sam fakt oświadczenia dłużnika, że uiści na rzecz wierzyciela wekslowego sumę wekslową. Ze względu na charakter zobowiązania wekslowego roszczenia o zapłatę weksla są
traktowane powszechnie w orzecznictwie sądów jako niemieszczące się w zakresie art. 5051 kodeksu postępowania cywilnego. Z tego względu roszczenie oparte na zobowiązaniu wekslowym będzie zawsze rozpoznawane z pominięciem przepisów o postępowaniu uproszczonym.
Źródło zobowiązania
Zaprezentowane wyżej podejście sądów nie znalazło co prawda wyrazu w orzeczeniu Sądu Najwyższego, jednak wypada pozytywnie ocenić praktykę przyjętą przez sądy niższych instancji.
Dotyczy to również sporów opartych na wekslu w relacjach pomiędzy wystawcą a remitentem (pierwszym wierzycielem wekslowym), gdzie występuje osłabienie abstrakcyjnego charakteru zobowiązania wekslowego i możliwe jest odwoływanie się do stosunku podstawowego, który był przyczyną wystawienia weksla, w szczególności do prawidłowości wypełnienia weksla in blanco, co dość powszechnie przyjmuje się w doktrynie i orzecznictwie.
Pomiędzy tymi podmiotami umowa, na podstawie której wystawiono weksel niezupełny a potem go wypełniono, będzie miała znaczenie dla rozstrzygnięcia sądu. Jednakże w takim sporze o zapłatę weksla nadal bezpośrednim źródłem zobowiązania wekslowego jest zobowiązanie zawarte w jednostronnym oświadczeniu dłużnika, a nie jego umowa z wierzycielem.
Odwoływanie się do niej ma jedynie charakter wtórny i na podstawie przepisów prawa wekslowego może nastąpić w ograniczonym zakresie.
Znajomość praktyki sądów w opisanym aspekcie pozwoli na uzyskanie szybszego rozstrzygnięcia. Z góry opłacona zostanie bowiem właściwa opłata (z pominięciem przepisów o opłatach w postępowaniu uproszczonym). Ominie nas też wątpliwa przyjemność wypełniania formularza pozwu.
- Violetta Wysok radca prawny w Kancelarii Wysok i Wysok Radcowie Prawni Spó
ł
ka partnerska
Zobacz serwis:
