Takie dane zawiera raport PIP przygotowany dla Rady Ochrony Pracy. Z informacji inspekcji wynika, że generalnie wzrasta udział umów cywilnych w strukturze podstaw zatrudnienia kosztem umów o pracę. Od stycznia do maja 2011 r. w ramach umów cywilnoprawnych świadczyło pracę 29 proc. osób objętych kontrolą, podczas gdy w latach 2010 i 2009 odsetek ten wynosił odpowiednio 20,9 i 18,6 proc.

W pierwszym półroczu tego roku przeprowadzono ponad 10 tys. kontroli, których przedmiotem była legalność zatrudnienia. Nielegalne zatrudnienie ujawniono w 17 proc. kontrolowanych zakładów. W co szóstym stwierdzano brak potwierdzenia na piśmie rodzaju umowy o pracę. Tradycyjnie najwięcej nieprawidłowości ujawniono w transporcie, gastronomii i budownictwie.

Niepokojącym dla inspekcji zjawiskiem jest stosowanie na masową skalę pozornych umów o dzieło, szczególnie w sektorze budowlanym. Firmy budowlane rutynowo zawierają umowy o dzieło na przykład na postawienie ogrodzenia, otynkowanie ścian itp., mimo że faktycznie pracownik wykonuje swoje obowiązki w stałych godzinach, pod nadzorem i w miejscach wyznaczonych przez pracodawcę czy w warunkach zastrzeżonych dla stosunku pracy. Powodem jest to, że umowa o dzieło nie jest objęta składkami na ubezpieczenie społeczne.

Oprócz przyzwolenia społecznego na niezawieranie umów o pracę sprzyjają temu przepisy dotyczące zasad zatrudniania i zgłaszania do ubezpieczenia społecznego. Chodzi głównie o przepis pozwalający na zawieranie umowy o pracę w dniu jej rozpoczęcia i na zgłaszanie pracownika do ZUS w ciągu siedmiu dni. W praktyce osoby pracujące na czarno w razie wizyty inspektora najczęściej oświadczają, że „pracują od dzisiaj" albo na podstawie ustnej umowy-zlecenia lub umowy o dzieło. W takiej sytuacji zdaniem PIP udowodnienie procederu nielegalnego zatrudnienia jest praktycznie niemożliwe, tym bardziej że inspektor nie ma ustawowych uprawnień do wykonywania przed kontrolą czynności sprawdzających i rozpoznawczych.

W związku z tym w ocenie inspekcji pracy pozostają aktualne postulaty wprowadzenia zmian w przepisach. Chodzi o rozwiązania, które wymuszą obowiązek zawarcia umowy i zgłoszenia do ubezpieczenia społecznego przed dopuszczeniem zatrudnionego do pracy. Ponadto inspekcja pracy chce doprecyzowania i zawężenia pojęcia umowy o dzieło oraz objęcia osób wykonujących pracę na podstawie takich umów obowiązkowym ubezpieczeniem społecznym.

Czytaj również:

Zobacz serwisy:

Kadry i płace » Kontrola inspekcji pracy