Zgodnie z przepisami rozporządzenia Ministra Gospodarki i Pracy z 27 lipca 2004 r. w sprawie szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz.U. Nr 180, poz. 1860, ze zm.) dopuszczone jest organizowanie szkolenia w dziedzinie bhp w formie samokształcenia kierowanego. Ale są pewne ograniczenia. Możliwość taka odnosi się tylko i wyłącznie do szkolenia okresowego i to w stosunku do:

- pracodawców oraz

- pracowników, ale niezatrudnionych na stanowiskach robotniczych.

Szkolenie wstępne wszystkich pracowników oraz szkolenie okresowe pracowników zatrudnionych na stanowiskach robotniczych powinno być prowadzone tylko w formie instruktażu

.

Samokształcenie kierowane

Co to jest samokształcenie kierowane? Otóż zgodnie z § 1a pkt 5 ww. rozporządzenia w sprawie szkolenia w dziedzinie bhp, przez samokształcenie kierowane należy rozumieć formę szkolenia umożliwiającego uzyskanie, aktualizowanie lub uzupełnianie wiedzy i umiejętności w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy, na podstawie materiałów przekazanych przez organizatora szkolenia, w szczególności przy zastosowaniu:

- poczty,

- Internetu (w tym zwłaszcza strony www, poczta elektroniczna),

przy jednoczesnym zapewnieniu konsultacji z osobami spełniającymi wymagania stawiane wykładowcom.

Uczestnicy takiego szkolenia powinni otrzymać od organizatora szkolenia odpowiednie materiały umożliwiające przyswojenie wiadomości i umiejętności objętych programem szkolenia.

Przykład

Materiały, które zobowiązany jest dostarczyć organizator szkolenia, to np. skrypty, przepisy, rysunki poglądowe, zestawy pytań kontrolnych. Organizator szkolenia w formie samokształcenia kierowanego może zatem wykorzystać internet do przekazania uczestnikom szkolenia materiałów umożliwiających przyswojenie wiadomości i umiejętności objętych programem szkolenia. Jednakże powinien także zapewnić uczestnikom konsultacje z osobami spełniającymi wymagania dla wykładowców.

Przypominamy, że wymagania dla wykładowców określone zostały w § 5 pkt 3 ww. rozporządzenia w sprawie szkolenia w dziedzinie bhp.

Cele szkolenia organizowanego w formie samokształcenia kierowanego

Jednym z podstawowych celów szkolenia okresowego, jaki został określony w ramowym programie szkolenia, jest nabycie przez jego uczestników umiejętności postępowania w razie wypadku (w tym metod udzielenia pierwszej pomocy) i w sytuacjach awaryjnych. Uzyskanie w tym zakresie zadowalających efektów szkolenia przeprowadzonego tylko przez internet (na odległość) będzie z oczywistych powodów trudne do osiągnięcia, a umiejętności wyniesione z takiego szkolenia – mówiąc oględnie wątpliwe.

Warto w tym miejscu postawić sobie następujące pytanie – czy chcielibyście Państwo, aby w chwili dla Was krytycznej do udzielenia pierwszej pomocy przedlekarskiej przystąpiła osoba, która „nauczyła się" tej czynności przez internet? Nabycie umiejętności ochrony zdrowia i życia w procesie pracy nie powinno podlegać spekulacjom, czy i jak można balansować na krawędzi prawa, aby jedynie formalnościom stało się zadość.

Czas szkolenia

Łączny czas przeznaczony na realizację programu (tematyki) szkolenia nie może być krótszy niż określony w ww. rozporządzeniu w sprawie szkolenia w dziedzinie bhp – niezależnie od formy jego zorganizowania.

Przykład

Jeżeli na samokształcenie kierowane (z wykorzystaniem internetu) pracownika administracyjno-biurowego przewidziano 3,5 godziny lekcyjne (na wszystkie tematy zawarte w programie), to temu pracownikowi należy jeszcze zapewnić konsultacje z wykładowcą trwające co najmniej 4,5 godziny lekcyjne, aby łączny czas trwania szkolenia był zgodny z wymaganiami rozporządzenia.

Wybór formy szkolenia

Przy wyborze odpowiedniej formy szkolenia proszę mieć również na uwadze, że:

- szkolenie w dziedzinie bhp odbywa się w czasie pracy i na koszt pracodawcy,

- szkolenie, w tym jego zakres programowy i forma organizacyjna podlega konsultacji z pracownikami lub ich przedstawicielami.

Egzamin przed komisją

Szkolenie okresowe kończy się egzaminem sprawdzającym przyswojenie przez uczestnika szkolenia wiedzy objętej programem szkolenia oraz umiejętności wykonywania lub organizowania pracy zgodnie z przepisami i zasadami bhp. Po nowelizacji rozporządzenia w sprawie szkolenia w dziedzinie bhp (przypominamy – w październiku 2007 r.) odrębnie zapisano, że egzamin ten jest przeprowadzany przed komisją powołaną przez organizatora szkolenia. Zapis ten poczyniono, aby wykluczyć możliwość zdawania egzaminu zaocznie (np. przy wykorzystaniu internetu). Określenie „przed komisją" oznacza więc nie inaczej, jak tylko w obecności komisji, nie „na odległość" (nie zaocznie), co było intencją wydawcy rozporządzenia i pozostaje w zgodzie ze zdrowym rozsądkiem.

Warunki wykorzystania internetu

Szkolenie okresowe organizowane w formie samokształcenia kierowanego może odbywać się przez internet, ale:

- tylko w części dotyczącej przekazywania wiedzy teoretycznej,

- w czasie pracy uczestnika szkolenia oraz

- po zaaprobowaniu tej formy przez pracowników (lub ich przedstawicieli).

Nabywanie umiejętności wykonywania lub organizowania pracy w sposób bezpieczny, jak i sprawdzanie nabytej wiedzy i umiejętności powinno odbywać się już „w realu" – w obecności w tym samym czasie i miejscu dwóch stron: szkolonych i szkolących (w tym zwłaszcza egzaminatorów).