W spółce jawnej było dwóch wspólników (matka i syn) z udziałami po 50 proc. Syn podarował w lutym 2011, na mocy aktu notarialnego, ojcu cały swój udział  (ogół praw i obowiązków), nie pobierając za to żadnego wynagrodzenia, i wystąpił ze spółki, a na jego miejsce wstąpił ojciec. Spółka zamierza wypłacić zysk netto za 2010 r. i zysk za okres dwóch miesięcy 2011 r.

Wypłata nastąpi w kwietniu lub maju. Jakie obowiązki dotyczące rozliczenia odchodzącego wspólnika ciążą na spółce względem fiskusa? Kto podejmuje uchwałę o podziale zysku za 2010 r. i dwa miesiące 2011 r. Czy nowy udziałowiec wraz z drugim (żoną) ma prawo decydować o podziale zysku za okres, kiedy nie był udziałowcem?

– pyta czytelnik

Pieniądze z zysku za 2010 r. otrzyma nowy wspólnik (ojciec), a nie wspólnik, który wystąpił ze spółki (syn), i to on będzie głosował nad ewentualną uchwałą o podziale zysku.

Bierze ten, kto przystąpił

Uchwała o podziale zysku w spółce jawnej nie jest konieczna. Wspólnikowi tej spółki prawo do zysku przysługuje bowiem z mocy ustawy i nie zależy od jakichś sformalizowanych decyzji.

Jedynie w większych spółkach przewidziano poprzedzenie podziału uchwałą o zatwierdzeniu sprawozdania finansowego; ale nawet tam – jak stwierdził Sąd Najwyższy w orzeczeniu z 3 lipca 2008 (IV CSK 101/08) – wspólnik nie musi czekać na jej podjęcie i może domagać się wypłaty wcześniej.

Tak czy inaczej w opisanej sytuacji uprawnionym do otrzymania pieniędzy jest wspólnik nowy, a nie były. Oczywiście uchwała o podziale zysku nie jest wykluczona i w praktyce często się zdarza.

Nad nią także głosuje nowy wspólnik, a nie ten, który rozstał się ze spółką. To dlatego że następca przejmuje wszystkie prawa i obowiązki swego poprzednika. Głosowanie nie jest tu wyjątkiem. Z chwilą zbycia owego ogółu praw i obowiązków ustępujący wspólnik traci wierzytelność z tytułu zysku, również tego za rok ubiegły.

Paweł Wrześniewski, adwokat

Wypłata bez obciążeń fiskalnych

Wypłacając go, spółka nie będzie miała wobec fiskusa żadnych obowiązków. Z dwóch powodów. Po pierwsze, w spółce osobowej (a taką jest spółka jawna) podatnikami podatku dochodowego są wspólnicy i to oni rozliczają się z tej daniny, bez pośrednictwa spółki jako płatnika.

Po drugie, wypłaty z zysku spółki osobowej są neutralne podatkowo, ponieważ podlegają opodatkowaniu już na etapie ustalania co miesiąc u każdego wspólnika podstawy opodatkowania podatkiem dochodowym.

Przypomnijmy, że przychody każdego wspólnika z udziału w spółce osobowej określa się proporcjonalnie do jego prawa do udziału w zysku (art. 8 ust. 1 ustawy o PIT).

Te same zasady stosuje się odpowiednio do rozliczania kosztów uzyskania przychodów, wydatków niestanowiących kosztów uzyskania przychodów, zwolnień i ulg podatkowych oraz obniżenia dochodu, podstawy opodatkowania lub podatku. Przychody i koszty z udziału w spółce osobowej są rozliczane co miesiąc przy obliczaniu zaliczki na podatek dochodowy.

Oznacza to, że w sytuacji, o którą pyta czytelnik, przychody i koszty wspólników z tytułu udziału w 2010 r. w spółce jawnej zostały już opodatkowane na bieżąco, w miesięcznych zaliczkach na podatek dochodowy. Ewentualna nadpłata lub niedopłata podatku z tego tytułu zostanie rozliczona przez każdego ze wspólników (również tego, który wystąpił ze spółki) w ich rocznych zeznaniach za 2010 r.

W konsekwencji sama wypłata środków z tytułu podziału zysku spółki jawnej (na podstawie art. 52 kodeksu spółek handlowych) nie będzie powodować powstania obowiązku zapłaty PIT.

Warto tu dodać, że wypłata zysku wspólnikom w 2011 r. (w tym również wspólnikowi, który przystąpił do spółki w 2011 r.) będzie brana pod uwagę w przyszłości przy ustalaniu dochodu w momencie wystąpienia ze spółki.

Wynika to z nowego art. 14 ust. 3 pkt 11 ustawy o PIT.

Zgodnie z tym przepisem do przychodów nie zalicza się środków pieniężnych otrzymanych przez wspólnika spółki niebędącej osobą prawną z tytułu wystąpienia z takiej spółki, w części odpowiadającej uzyskanej przed wystąpieniem przez wspólnika nadwyżce przychodów nad kosztami ich uzyskania, pomniejszonej o wypłaty dokonane z tytułu udziału w tej spółce.

Reasumując, podatek od dochodu uzyskanego z  2010 r. z tytułu uczestnictwa w spółce jawnej został już uiszczony przez wspólnika, który w 2011 r. wystąpił ze spółki. Udział w zysku wypłacony w 2011 r. wspólnikowi, który przystąpił do spółki, nie będzie opodatkowany w momencie wypłaty.

Inne obowiązki

Wystąpienie dotychczasowego wspólnika pociąga za sobą natomiast inne obowiązki wobec fiskusa. Przede wszystkim obowiązek aktualizacji NIP-2 i załącznika do niego NIP-D (należy w nim poinformować  o wspólniku występującym i wspólniku przystępującym do spółki).

Trzeba go było dopełnić w terminie siedmiu dni od dnia, w którym nastąpiła zmiana danych (zgodnie z art. 9 ust. 1 pkt 1 ustawy o zasadach ewidencji i identyfikacji podatników i płatników, tekst jedn DzU z 2004 r. nr 269, poz. 2681 ze zm.).

Potrzebny spis z natury

Zakładając, że wspólnicy rozliczają się na podstawie podatkowej księgi przychodów i rozchodów, należało również – w związku ze zmianą wspólnika – sporządzić spis z natury.

O zamiarze jego sporządzenia trzeba było zawiadomić urząd skarbowy na co najmniej siedem dni przed (zgodnie z § 28 ust. 4 rozporządzenia w sprawie prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów, DzU z 2003 r. nr 152, poz. 1475 ze zm.).

Najpóźniej w terminie 14 dni od dnia zakończenia spisu z natury należało wycenić objęte nim materiały i towary handlowe.

Zmiana wspólnika nie rodzi obowiązku sporządzenia spisu z natury dla celów VAT.

Więcej w serwisach:

Rozliczenia podatkowe wspólników » Spółka jawna

Spółki » Dywidendy i udziały w zysku

Zobacz poradnik:

Zmiany w opodatkowaniu spółek w 2011 r.