[b]Sąd krajowy nie ma obowiązku pokrycia należności świadka przesłuchanego na jego wniosek przez sąd innego państwa członkowskiego - orzekł Europejski Trybunał Sprawiedliwości w wyroku z 17 lutego 2011 roku (sprawa C-283/09 Artur Weryński/Mediatel 4B spółka z o.o.)[/b]
[b] [i]W takim przypadku przeprowadzenie dowodu w innym państwie członkowskim nie może skutkować przedłużeniem postępowania przed sądem krajowym[/i][/b]
Rozporządzenie (WE) nr 1206/2001 (z dnia 28 maja 2001 r. w sprawie współpracy między sądami państw członkowskich przy przeprowadzaniu dowodów w sprawach cywilnych lub handlowych (Dz.U. L 174, s. 1) stanowi, że jeżeli sąd jednego z państw członkowskich (sąd wzywający) zwraca się do właściwego sądu innego państwa członkowskiego (sądu wezwanego) o przeprowadzenie dowodu, takiego jak na przykład przesłuchanie świadka, sąd wezwany wykonuje wniosek zgodnie z prawem swojego państwa.
Według prawa irlandzkiego świadek ma obowiązek stawienia się przed sądem tylko wówczas, gdy uprzednio otrzymał wyrównanie kosztów transportu („viaticum”).
W 2009 r. Artur Weryński wniósł do Sądu Rejonowego dla Warszawy Śródmieścia (Polska) przeciwko swojemu byłemu pracodawcy Mediatel 4B spółce z o.o. pozew o odszkodowanie z tytułu umowy o zakazie konkurencji. W ramach tego postępowania sąd polski wystąpił do Dublin Metropolitan District Court (Irlandia) o przesłuchanie świadka. Sąd wezwany uzależnił jednak przesłuchanie świadka od wpłaty przez sąd wzywający zaliczki w wysokości 40 EUR na poczet zwrotu kosztów, który zgodnie z prawem irlandzkim przysługuje świadkom.
Sąd polski zwrócił się do Trybunału z pytaniem, czy ciąży na nim obowiązek pokrycia należności świadka przesłuchanego przez sąd irlandzki – czy to w formie wpłaty zaliczki, czy też następczego zwrotu kosztów.
Jeżeli chodzi o wpłatę na rzecz sądu wezwanego zaliczki na poczet należności świadka, Trybunał podkreślił, że możliwość odmowy wykonania wniosku o przeprowadzenie dowodu musi być ograniczona do ściśle określonych, wyjątkowych sytuacji. Wynika z tego, że odmowa wykonania takiego wniosku może nastąpić z przyczyn, które zostały wymienione w sposób wyczerpujący w rozporządzeniu. Rozporządzenie nie przewiduje tymczasem obowiązku wpłaty zaliczki na poczet przesłuchania świadka. Sąd wezwany nie ma zatem prawa do uzależnienia przesłuchania świadka od uprzedniej wpłaty zaliczki na poczet należności tego świadka. [b]W konsekwencji sąd wzywający nie ma obowiązku wpłaty takiej zaliczki.[/b]
W odniesieniu do dokonania przez sąd wzywający następczego zwrotu należności świadka, rozporządzenie stanowi, że nie można żądać zwrotu opłat lub kosztów za wykonanie wniosku o przeprowadzenie dowodu.
W tym względzie Trybunał uściślił, że przez „opłaty” należy rozumieć kwoty pobierane przez sąd w zamian za jego działalność, podczas gdy przez „koszty” należy rozumieć kwoty, które sąd wydaje w toku postępowania na rzecz osób trzecich, takich jak na przykład biegli czy świadkowie. Wynika z tego, że należności, które wypłacane są na rzecz świadka przesłuchanego przez sąd wezwany wchodzą w zakres pojęcia kosztów w rozumieniu rozporządzenia nr 1206/2001.
Trybunał przypomniał, że celem tego rozporządzenia jest proste, skuteczne i szybkie przeprowadzanie dowodów w sprawach transgranicznych. W konsekwencji przeprowadzenie przez sąd jednego z państw członkowskich dowodu w innym państwie członkowskim nie powinno skutkować przedłużeniem postępowania przed sądem krajowym.
[b]Obowiązek zwrotu kosztów przez sąd wzywający może zatem istnieć tylko w wypadku, gdy zastosowanie znajduje jeden z wyjątków przewidzianych w rozporządzeniu. Należności świadków nie zostały jednak w nim wspomniane.[/b]
Trybunał stwierdził zatem, że sąd wzywający nie ma obowiązku wpłaty na rzecz sądu wezwanego zaliczki na poczet należności świadka ani też następczego zwrotu należności przesłuchanego świadka.
