Kodeks zawiera wyczerpującą listę podatków i opłat, które dzielą się na dwa rodzaje: ogólnopaństwowe i lokalne.
Wprowadzenie nowych ich rodzajów jest możliwe wyłącznie w drodze zmiany przepisów kodeksu, natomiast nie mogą być one wprowadzane na mocy przepisów innych ustaw.
[srodtytul]Podatek dochodowy od osób fizycznych[/srodtytul]
Dotychczas PIT był podatkiem liniowym i jego stawka nie przekraczała 15 proc. Jedynym wyjątkiem było opodatkowanie nierezydentów, do ich dochodów zastosowanie miała podwojona stawka (30 proc.).
Kodeks przewiduje, że wynagrodzenie za pracę bądź na podstawie umowy cywilnoprawnej jest objęte stawką zwiększoną do 17 proc., jeżeli miesięczne dochody dziesięciokrotnie przekraczają wysokość płacy minimalnej obowiązującej 1 stycznia danego roku.
Od 1 stycznia 2011 r. na Ukrainie obowiązuje płaca minimalna w wysokości 941 hrywien. Będzie się ona stopniowo zwiększała: od 1 kwietnia 2011 r. do 960 hrywien, od 1 października 2011 r. do 985 hrywien, od 1 grudnia 2011 r. do 1004 hrywien (art. 22 ustawy budżetowej na rok 2011).
Zatem 17-proc. stawka PIT będzie w 2011 r. stosowana do wynagrodzenia przekraczającego kwotę 9410 hrywien (jest to ok. 3575 zł, po przeliczeniu według kursu 1: 0,38).
Nowym, pozytywnym rozwiązaniem dla inwestorów jest obniżenie stawki podatku od dywidendy pobieranej przez osobę fizyczną z 15 do 5 proc. (art. 167 kodeksu).
Ważną dla nich informacją jest też to, że zmniejszył się PIT od nierezydentów. Dotąd, jeżeli obywatel Polski niebędący rezydentem Ukrainy pobierał tam wynagrodzenie np. zgodnie z umową-zleceniem, to jego dochody były obciążone stawką 30 proc. Teraz jego sytuacja będzie zrównana z sytuacją rezydentów (czyli powinna być stosowana 15- bądź 17-proc. stawka).
[b]Daniny państwowe i lokalne[/b][ramka]
[b]Kodeks wprowadza następujące rodzaje podatków i opłat ogólnopaństwowych:[/b]
1) podatek dochodowy od osób prawnych
2) podatek od towarów i usług VAT
3) podatek akcyzowy
4) opłata za dokonanie pierwszej rejestracji środka transportu
5) podatek ekologiczny
6) opłata za transportowanie ropy naftowej i produktów ropopochodnych rurociągami, tranzyt rurociągami przez terytorium Ukrainy gazu ziemnego i amoniaku
7) opłata od wydobywanej na terytorium Ukrainy ropy naftowej i gazu ziemnego
8) opłata za wydobywanie złóż naturalnych
9) opłata od nieruchomości gruntowych
10) opłata za korzystanie z zasobów fal częstotliwości radiowych Ukrainy
11) opłata za korzystanie z zasobów wodnych
12) opłata za korzystanie z zasobów leśnych
13) fiksowany podatek rolny
14) opłata na rzecz rozwoju winiarstwa, sadownictwa i chmielarstwa
15) cło
16) opłata w postaci nadwyżki od obowiązujących opłat za energię elektryczną i cieplną
17) opłata w postaci nadwyżki od obowiązujących opłat za gaz ziemny dla konsumentów
[b]Przewiduje też następujące rodzaje podatków i opłat lokalnych:[/b]
1) podatek od mienia nieruchomego, innego niż grunty
2) podatek ryczałtowy
3) opłata od prowadzenie niektórych rodzajów działalności gospodarczej
4) opłata od miejsc do parkowania środków transportu
5) opłata turystyczna [/ramka]
Dodatkowym problemem dla polskich przedsiębiorców będą regulacje kodeksu dotyczące wynajmowania nieruchomości. Jeżeli obywatel Polski, który nie jest rezydentem Ukrainy, posiada tam nieruchomość, nie może jej bezpośrednio przekazać w najem. Umowa najmu może być zawarta tylko za pośrednictwem trzeciej osoby – rezydenta, która występuje jako płatnik podatku od najmu. Jeżeli nierezydent nie przestrzega tego wymogu, uważa się, że uchyla się od uiszczania podatków (art. 170 pkt170.1.3 kodeksu).
Z kolei plusem dla inwestorów jest zmniejszenie stawki podatku od dochodu nierezydenta ze sprzedaży nieruchomości a także rzeczy ruchomych; poprzednio było 30 proc., obecnie 15 proc. (art. 172 pkt 172.9 kodeksu).
[srodtytul]Podatek dochodowy od osób prawnych[/srodtytul]
Przepisy kodeksu dotyczące CIT wejdą w życie 1 kwietnia 2011 r. Podstawową zmianą jest stopniowe zmniejszenie stawki tego podatku, która będzie wynosiła:
- od 1 kwietnia do 31 grudnia 2011 r. 23 proc.
- w 2012 r. 21 proc.
- w 2013 r. 19 proc.
- w 2014 r. 16 proc.
Nowe przepisy ograniczają możliwość zakupu od polskich firm (oraz innych nierezydentów) usług konsultingowych, marketingowych lub reklamy. W koszty będzie można wliczyć tylko taką ich wartość, która nie przekracza 4 proc. przychodów netto firmy ukraińskiej w roku poprzednim. Zakupu takich usług od firmy zarejestrowanej w tzw. raju podatkowym w ogóle nie można uwzględnić w kosztach (art. 139 pkt 139.1.13 kodeksu).
Podobne ograniczenia dotyczą również należności licencyjnych. Przykładowo, jeżeli przychód firmy ukraińskiej w 2010 r. wynosił 1 mln euro, to na rzecz firmy polskiej z tytułu należności licencyjnych za przekazanie know-how firma ukraińska będzie mogła zapłacić maksymalnie 40 tys. euro (art. 140 pkt 140.1.2 kodeksu).
Są też jednak zmiany pozytywne. Wielu polskich inwestorów było zdziwionych, dlaczego w razie zapłacenia zaliczki za towar, który miał być dostarczony przez ich ukraińską firmę córkę, miała ona odprowadzić od jej kwoty zaliczki na CIT w wysokości 25 proc. Było tak dlatego, że zgodnie z dotychczasowymi przepisami kwota zaliczki (nawet za nieprzekazany towar) wliczana była do przychodów firmy.
Zgodnie z kodeksem za datę powstania przychodu uważa się datę przeniesienia na kupującego prawa własności (art. 137 pkt 137.1 kodeksu). Podobnie jest i w wypadku zaliczek z tytułu świadczenia usług – będą one przychodem firmy dopiero w momencie podpisania przez strony dokumentu potwierdzającego fakt wyświadczenia usług. W ukraińskim obrocie gospodarczym jest to „akt wyświadczenia usługi (wykonania roboty)”.
[srodtytul]Zwolnienia dla firm[/srodtytul]
Kodeks podatkowy wprowadził nowy system zwolnień z CIT dla pewnych kategorii podmiotów gospodarczych. Od 1 kwietnia 2011 r. do 1 stycznia 2016 r. zerową stawkę podatku stosuje się do firm, które spełniają łącznie następujące warunki:
- ich roczny dochód nie przekracza 3 mln hrywien,
- wypłacają każdego miesiąca wynagrodzenie pracownikom w wysokości co najmniej dwóch płac minimalnych.
Ponadto taka firma powinna spełniać co najmniej jeden z następujących warunków:
- została zarejestrowana po 1 kwietnia 2011 r.;
- została zarejestrowana wcześniej, ale jej roczny dochód w okresie ostatnich trzech lat nie przekraczał 3 mln hrywien oraz średnia liczba pracowników nie przekraczała 20 osób;
- jest podmiotem zarejestrowanym przed uchwaleniem kodeksu jako płatnik podatku ryczałtowego (tzw. jedynego), jej przychód nie przekraczał
1 mln hrywien, a liczba pracowników – 50 osób (art. 154 pkt 154.6).
Należy pamiętać o tym, że firmy korzystające z tej ulgi mają obowiązek odprowadzenia CIT w momencie wypłaty dywidendy swoim wspólnikom (akcjonariuszom).
Jednak kodeks zawiera też długą listę podmiotów, do których nie stosuje się opisanego zwolnienia. Dotyczy to np. prowadzących działalność w sferze rozrywki, produkcji wyrobów akcyzowych, produkcji paliwa, finansów, wydobycia i sprzedaży złóż naturalnych o znaczeniu ogólnopaństwowym, transakcji z mieniem nieruchomym, działalności w sferze łączności i telekomunikacji, usług prawnych, księgowości, usług dla przedsiębiorców.
Interesujące dla inwestorów będą z pewnością przepisy zwalniające z CIT firmy prowadzące działalność w branży: hotelarskiej (wyłącznie trzy-, cztero- lub pięciogwiazdkowe hotele), energetycznej, stoczniowej, produkcji samolotów, produkcji maszyn rolniczych (pkt 17 podrozdziału 4 przepisów przejściowych kodeksu).
Ponadto podobne zwolnienie do 1 stycznia 2015 r. przysługuje firmom z branży wydawniczej (pkt 18) i filmowej (pkt 19). Przy czym kwoty, które podlegałyby uiszczeniu jako podatek, mogą być wykorzystywane przez firmę wyłącznie do celów związanych z kolejnymi inwestycjami w branżę bądź w celu spłaty zaciągniętych kredytów.
[srodtytul]VAT[/srodtytul]
Podstawową zmianą w zakresie VAT jest zmniejszenie jego stawki od 1 stycznia 2014 r. do 17 proc. (obecnie 20 proc.). Zmieniły się także przepisy dotyczące rejestracji przedsiębiorców jako czynnych podatników VAT. Zgodnie z dotychczasowymi czynnym podatnikiem mógł zostać każdy zarejestrowany, na swój wniosek.
Obecnie wprowadzono dodatkowy warunek, by obrót z czynnymi podatnikami VAT w okresie ostatnich 12 miesięcy przekroczył 50 proc. całego obrotu (art. 182). Obowiązek zarejestrowania się ma podmiot, którego przychód przekroczył w danym roku podatkowym 300 tys. hrywien (tak jak dotychczas).
[srodtytul]Obciążenie działalności rolniczej[/srodtytul]
Ważną informacją dla wielu polskich firm z branży rolniczej inwestujących na Ukrainie jest utrzymanie – w podobnym jak dotychczas brzmieniu – przepisów dotyczących tzw. fiksowanego podatku rolnego. Specyfika jego naliczania i odprowadzania polega na tym, że jest naliczany nie w zależności od wysokości osiągniętych dochodów, lecz od wielkości posiadanych lub dzierżawionych gruntów rolnych (art. 301 – 309 kodeksu). Płatnicy tego podatku są zwolnieni z CIT.
Płatnikiem może być firma, w której wartość sprzedanej własnej produkcji rolnej wynosi co najmniej 75 proc. całego obrotu.
Jeśli chodzi o VAT od działalności rolniczej, to firmy rolnicze mogą – podobnie jak dotychczas – być czynnymi podatnikami VAT na zasadach ulgowych. Przy takim rozwiązaniu VAT ze sprzedanej własnej produkcji nie jest płacony do Skarbu Państwa, lecz pozostaje na specjalnym rachunku bankowym firmy. Te pieniądze mogą być wykorzystane do celów związanych z produkcją rolniczą (art. 209 kodeksu).
[srodtytul]Sankcje za naruszenie przepisów[/srodtytul]
Zaostrzone zostały sankcje finansowe za naruszenie przepisów prawa podatkowego. Dotychczas kary były naliczane za każdy dzień i nie mogły przekraczać 50 proc. od kwoty zobowiązania podatkowego.
Zgodnie z kodeksem są naliczane jednorazowo, przy czym wynoszą:
- w razie popełnienia pierwszy raz naruszenia – 25 proc. kwoty zobowiązania podatkowego;
- w razie popełnienia naruszenia po raz drugi (w terminie 1095 dni) – 50 proc. kwoty zobowiązania podatkowego;
- w razie popełnienia naruszenia po raz trzeci i każdy kolejny (w terminie 1095 dni) – 75 proc. kwoty zobowiązania podatkowego (art. 123 i 127 kodeksu).
Wysokich sankcji nie należy się obawiać do 30 czerwca 2011 r. W tym okresie kara pieniężna za naruszenie przepisów podatkowych będzie symboliczna, w wysokości 1 hrywny (pkt 7 podrozdział 10 przepisów końcowych kodeksu).
[srodtytul]Podatek ryczałtowy[/srodtytul]
Wskutek zawetowania poprzedniej redakcji kodeksu podatkowego przez prezydenta Ukrainy wykreślono z niego przepisy dotyczące podatku ryczałtowego (tzw. jedyny podatek).
Nadal więc obowiązują w tym zakresie przepisy dekretu prezydenta Ukrainy z 3 lipca 1998 r. nr 727 „O uproszczonym systemie opodatkowania, ewidencji i sprawozdawczości małej przedsiębiorczości”.
[ramka][b]Komentuje Andrij Kosyło, doktor nauk prawnych, adwokat w Kancelarii Kosyło i Partnerzy (Warszawa – Lwów) [/b]
Kodeks podatkowy uchwalony na Ukrainie był powodem napięć politycznych w ostatnim roku. Mimo że jego konstytucyjność jest przedmiotem skargi konstytucyjnej w Sądzie Konstytucyjnym Ukrainy, jest to akt prawny, który obecnie obowiązuje i zgodnie z nim od 1 stycznia br. funkcjonuje cały system podatkowy tego kraju. Stwarza on nowe możliwości dla biznesu, jednak brak znajomości jego przepisów może powodować także dodatkowe zagrożenia.
Dotyczy on także interesów polskich przedsiębiorców, których liczba inwestycji na Ukrainie wzrasta z każdym rokiem. Zgodnie z danymi Państwowego Komitetu Statystyki Ukrainy według stanu na 1 października 2010 r. polscy przedsiębiorcy zainwestowali w ukraińską gospodarkę 937 mln dolarów. Jest to liczba prawie pięciokrotnie wyższa w porównaniu z rokiem 2005.
Liczba spółek handlowych z polskimi inwestycjami w 2009 r. na Ukrainie przekroczyła 1250. [/ramka]