Mówi się, że należy chronić konkurencję. Jednak nie za wszelką cenę. Jeśli przymierzasz się do rozpoczęcia produkcji, upewnij się, czy nie naruszasz cudzych praw. Ustawodawca przewidział bowiem całkiem sporo sytuacji, w których niektóre przedmioty wolno wykonywać tylko jednemu podmiotowi. Jest to swoista nagroda za kreatywność. Skoro ktoś poświęcił czas i pieniądze na przygotowanie czegoś nowego, zyskuje prawo delektowania się owocami swojego sukcesu. Oczywiście pod pewnymi warunkami i na ogół tylko przez pewien czas.

W uproszczeniu można powiedzieć, że w grę wchodzą tu trzy akty normatywne:

- [link=http://aktyprawne.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?id=170546]ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji (DzU z 2003 r. nr 153, poz. 1503)[/link],

- [link=http://aktyprawne.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?id=181883]ustawa o prawie autorskim (DzU z 2006 r. nr 90, poz. 631)[/link],

-[link=http://aktyprawne.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?id=169951]prawo własności przemysłowej (DzU z 2003 r. nr 119, poz. 1117)[/link].

[srodtytul]Uwaga na znaki[/srodtytul]

Ochrona wynikająca z prawa własności przemysłowej ma charakter wielotorowy. Przepisy wyróżniają bowiem kilka przedmiotów ochrony. Jednym z nich jest znak towarowy. To nic innego jak oznaczenie dające się wyrazić graficznie (słowo, symbol, rysunek itp.), którym można opatrywać towary tak, żeby odbiorca mógł odróżnić je od wyrobów konkurencji. Co do zasady nie wolno wykorzystywać cudzego znaku w odniesieniu do produktów, które jakiś przedsiębiorca zastrzegł w urzędzie patentowym czy innej instytucji zajmującej się ochroną własności przemysłowej. Gdzie szukać informacji o tym, czy ktoś nie ubiegł nas w wyścigu po własne oznaczenie?

Zacznijmy od tego, że firma zainteresowana ochroną znaku towarowego na terytorium Polski ma obecnie do wyboru trzy opcje. Po pierwsze wolno jej zgłosić znak w trybie krajowym. Po drugie może postarać się o rejestrację rozciągającą się od razu na całe terytorium Unii Europejskiej. Po trzecie wreszcie ma prawo ubiegać się o rejestrację międzynarodową. Na szczęście dla początkującego przedsiębiorcy wszystkie trzy systemy doczekały się już swoich rejestrów internetowych. W bazach danych znajdują się informacje o chronionych znakach towarowych.

[srodtytul]Wygląd też można chronić[/srodtytul]

Innym przedmiotem ochrony jest tzw. wzór przemysłowy. Upraszczając, jest to nic innego jak pewien wygląd produktu. Jeśli komuś uda się doprowadzić do zarejestrowania wzoru przemysłowego, zyskuje wyłączność zarobkowego korzystania z niego na określonym terenie (np. terytorium całej Polski). Oczywiście możliwość dowolnego zastrzegania ochrony jakiegoś wyglądu prowadziłaby do absurdu. Dlatego przepisy uzależniają ją od dwóch warunków. Po pierwsze wzór musi być nowy. Oznacza to, że taki sam wzór nie mógł zostać wcześniej ujawniony publicznie. Po drugie musi mieć indywidualny charakter. To pojęcie oznacza z kolei, że nasz wzór musi różnić się od znanych na tyle, żeby wywoływać na odbiorcach odmienne wrażenie. Innymi słowy, patrząc na wzór, klient nie może pomyśleć, że coś bardzo podobnego gdzieś już kiedyś widział.

Obecnie Polskę obejmują dwa systemy ochrony: krajowy i europejski. Wzory krajowe rejestrujemy w Urzędzie Patentowym, wzory europejskie – w Urzędzie Harmonizacji Rynku Wewnętrznego w Hiszpanii.

[srodtytul]Pomysłowi zyskują[/srodtytul]

Nasz produkt może też naruszyć cudzy patent, czyli prawo do korzystania z wynalazku. Przepisy nie definiują pojęcia wynalazku. Wiadomo jednak, że musi to być coś nowego, niestanowiącego oczywistego rozwinięcia stanu techniki, i nadawać się do przemysłowego stosowania. Wynalazki obejmujące terytorium Polski rejestrowane są w dwóch systemach: krajowym i europejskim. Tego ostatniego nie należy jednak utożsamiać ze Wspólnotą Europejską. Na razie nie ma patentu, który obejmowałby od razu cały nasz kontynent. Patent europejski udzielany jest w ramach jednej procedury, ale z prawnego punktu widzenia jest to de facto kilka patentów obejmujących poszczególne kraje europejskie.

[srodtytul]Po nitce do kłębka[/srodtytul]

Czy można zatem jakoś ustalić, że nasze produkty nie naruszają praw innych przedsiębiorców? I tak, i nie. Nie, ponieważ nawet po przeprowadzeniu bardzo szczegółowych poszukiwań trudno ze 100-procentową pewnością powiedzieć, że pod względem prawnym jesteśmy bezpieczni. Tak, gdyż istnieją instrumenty pozwalające wyszukać przynajmniej niektóre towary i usługi, z którymi nasza oferta może ewentualnie konkurować. Chodzi tu przede wszystkim o oficjalne rejestry rozmaitych urzędów i organizacji o zasięgu krajowym i ponadnarodowym. Jak już wspominaliśmy, w poszukiwaniach tych zdecydowanie przyda się nam Internet (patrz ramka).

[srodtytul]Twórca ma prawa[/srodtytul]

Pamiętać należy wreszcie o ochronie prawnoautorskiej. Produkowane przedmioty ktoś musiał przecież kiedyś zaprojektować i nadać im kształt. Niewykluczone, że stał się w ten sposób twórcą. Jego uprawnienia podlegają ochronie.

Brakuje, niestety, jakiejś scentralizowanej bazy poświęconej wytworom chronionym przepisami prawa autorskiego. Wynika to po części z niezwykle obszernego ich zakresu. Zwróćmy uwagę, że prawo autorskie chroni bardzo różne przejawy ludzkiej aktywności – słowo pisane, muzykę, utwory przestrzenne, oprogramowanie komputerowe, rysunek itd. Pozostaje tu zdać się na własne wyczucie. [b]Pamiętajmy, że wszystko, co widzieliśmy na rynku czy międzynarodowej wystawie, może być chronione prawem autorskim.[/b] Jeśli zainspiruje nas to do przygotowania własnego produktu, ryzykujemy zarzutem naruszenia cudzych uprawnień.

[ramka][b]Gdzie szukać informacji[/b]

W Internecie znajdziemy:

- [link=http://www.uprp.pl/patentwebaccess]http://www.uprp.pl/patentwebaccess[/link] (krajowe znaki towarowe, wzory przemysłowe i wynalazki, a także znaki międzynarodowe obejmujące Polskę)

- [link=http://oami.europa.eu/CTMOnline/RequestManager]http://oami.europa.eu/CTMOnline/RequestManager[/link] (znaki towarowe Wspólnoty)

- [link=http://oami.europa.eu/RCDOnline/RequestManager]http://oami.europa.eu/RCDOnline/RequestManager[/link] (wzory Wspólnoty)

- [link=http://pl.espacenet.com/]http://pl.espacenet.com/[/link](patenty europejskie)

- [link=http://www.wipo.int/romarin/]http://www.wipo.int/romarin/[/link](międzynarodowe znaki towarowe)[/ramka]