Pożyczka jest co do zasady opodatkowana podatkiem od czynności cywilnoprawnych (PCC). Tak wynika z art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. b [link=http://aktyprawne.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?id=185384]ustawy z 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (tekst jedn. DzU z 2007 r. nr 68, poz. 450 ze zm., dalej ustawa o PCC)[/link]. Musimy jednak pamiętać, że inaczej jest traktowana pożyczka jako taka, a inaczej stanowiąca zmianę umowy spółki.

Art. 1 ust. 3 pkt 2 ustawy o PCC precyzuje, że w przypadku spółki kapitałowej za zmianę umowy uważa się wniesienie lub podwyższenie wniesionego do spółki wkładu, którego wartość powoduje podwyższenie kapitału zakładowego, pożyczkę udzieloną spółce przez wspólnika (akcjonariusza) oraz dopłaty. W związku z tym pożyczka udzielona spółce przez wspólnika podlega PCC jako zmiana umowy spółki.

Pożyczki udziela spółka niemiecka. Zapewne jest ona podatnikiem MwSt w swoim państwie. Natomiast spółka polska jest podatnikiem VAT w Polsce. To powoduje, że pożyczka stanowi import usług finansowych. Te usługi są zwolnione od VAT w Polsce. Wyjątkowo jednak nie będzie to przyczyną wyłączenia tej czynności z PCC. Zgodnie wprawdzie z art. 2 pkt 4 ustawy o PCC od daniny wyłączone są czynności cywilnoprawne, jeżeli przynajmniej jedna ze stron z tytułu dokonania tej czynności jest opodatkowana albo zwolniona z podatku od towarów i usług, jednakże jest tam też zastrzeżenie, że nie dotyczy to umowy spółki i jej zmiany. Niezależnie zatem od tego, że zaciągnięcie pożyczki od podatnika z innego państwa jest w firmie importem usług finansowych, pożyczka ta będzie podlegać opodatkowaniu PCC.

Pożyczki udziela udziałowiec. Od 1 stycznia 2007 r. nie jest to już powodem zwolnienia tej czynności od PCC. W piśmiennictwie wskazuje się, że jest to niezgodne z prawem wspólnotowym (J. Fiszer, M. Bator, „Podatek od czynności cywilnoprawnych od pożyczki od udziałowca narusza prawo wspólnotowe”, Monitor Podatkowy nr 5/2008, s. 11). Powoływanie się na prawo wspólnotowe dla uzasadnienia nieopodatkowania tej operacji może być wszakże dość ryzykowne.

[b]Wprawdzie sama pożyczka (jej zaciągnięcie i późniejsza spłata) jest neutralna dla podatku dochodowego, ale konsekwencje ma zapłata odsetek.[/b]

Z pytania wynika, że chodzi o sfinansowanie inwestycji. W związku z tym odsetki naliczone do dnia przekazania środka trwałego do używania zwiększać będą wartość początkową środka trwałego, stosownie do art. 16g ust. 3 i 4 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych (dalej ustawa o CIT). Nie będą one zatem bezpośrednio kosztem uzyskania przychodów, co potwierdza art. 16 ust. 1 pkt 12 ustawy o CIT.

Wypłata podmiotowi zagranicznemu (udziałowcowi) dochodów z tytułu odsetek powoduje, że spółka staje się płatnikiem. Co prawda z art. 21 ust. 3 – 8 ustawy o CIT wynika, że [b]przychody z odsetek uzyskiwane przez podmioty powiązane są w pewnym zakresie wolne od podatku, jednakże w istocie zwolnienie to będzie miało zastosowanie dopiero od 1 lipca 2013 r.[/b] Tak wynika z art. 7 [link=http://aktyprawne.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?id=185384]nowelizacji ustawy o CIT z 18 listopada 2004 r. (DzU nr 254, poz. 2533)[/link].

Natomiast art. 6 ust. 1 tej nowelizacji mówi, że podatek od przychodów, m.in. z odsetek uzyskanych przez podatników niebędących polskimi rezydentami, ustala się w wysokości:

1) 10 proc. przychodów – od 1 lipca 2005 r. do 30 czerwca 2009 r.,

2) 5 proc. przychodów – od 1 lipca 2009 r. do 30 czerwca 2013 r.

– jeżeli spełnione są łącznie warunki określone w art. 21 ust. 3 ustawy o CIT.

Jeśli spółka uzyska od udziałowca certyfikat rezydencji, będzie mogła zastosować już teraz 5-proc. stawkę podatku. Tak wynika z art. 11 [link=http://aktyprawne.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?id=176456]umowy między Rzecząpospolitą Polską i Republiką Federalną Niemiec w sprawie unikania podwójnego opodatkowania w zakresie podatków od dochodu i od majątku, podpisanej w Berlinie 14 maja 2003 r. (DzU z 2005 r. nr 12, poz. 90).[/link]

[i]Adam Bartosiewicz, współpracownik Vademecum Głównego Księgowego, ABC Wolters Kluwer Polska[/i]