Ponadto, jeśli rozstajemy się z pracownikiem, z którego nie jesteśmy zadowoleni lub który nabroił, też obejdzie się bez odpraw. Wypłacamy je natomiast osobom, jakie zwalniamy z przyczyn ich niedotyczących. Przewiduje je art. 8 ustawy z 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników (DzU nr 90, poz. 844 ze zm.). W grę wchodzą zatem redukcje spowodowane upadłością czy likwidacją zakładu, jego reorganizacją czy też wymuszone trudną sytuacją na rynku. Ale uwaga! Ustawę stosujemy wyłącznie do zatrudniających co najmniej 20 osób. Zwolnienia z przyczyn niedotyczących pracowników przybierają formę grupowych i indywidualnych.

Przedsiębiorcy mający przynajmniej 20 zatrudnionych przeprowadzają zbiorowe i indywidualne zwolnienia z przyczyn ich niedotyczących. Grupowe następują, gdy muszą rozwiązać stosunki pracy za wypowiedzeniem lub porozumieniem stron w ciągu 30 dni z minimum:

- 10 pracownikami, gdy mają ich mniej niż 100,

- 10 proc. pracowników – od 100 do 300,

- 30 pracownikami – od 300 wzwyż.

Redukcje z tych powodów na mniejszą skalę przebiegają w trybie indywidualnym.

Osobie odchodzącej z firmy z przyczyn organizacyjnych czy ekonomicznych przysługuje odprawa zależna od stażu jej zatrudnienia u ostatniego pracodawcy. I tak, gdy ten wynosi:

- krócej niż dwa lata, odprawa równa się miesięcznemu wynagrodzeniu,

- od dwóch do ośmiu lat – dwumiesięcznemu,

- ponad osiem lat – trzymiesięcznemu.

Jeden zainteresowany nie może jednak dostać więcej niż 15-krotność minimalnej płacy obowiązującej w chwili ustania zatrudnienia, czyli dla tracących w tych okolicznościach posady w bieżącym roku – nie więcej niż 16 890 zł (15 x 1126 zł).

Odprawę ustalamy tak jak ekwiwalent za niewykorzystany urlop wypoczynkowy, czyli na podstawie rozporządzeń:

- ministra pracy i polityki społecznej z 8 stycznia 1997 r. w sprawie szczegółowych zasad udzielania urlopu wypoczynkowego, ustalania i wypłacania wynagrodzenia za czas urlopu oraz ekwiwalentu pieniężnego za urlop (DzU nr 2, poz. 14 ze zm.),

- ministra edukacji narodowej z 26 czerwca 2001 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania wynagrodzenia oraz ekwiwalentu pieniężnego za urlop wypoczynkowy nauczycieli (DzU nr 71, poz. 737 ze zm.).

Samo pobieranie przez pracowników świadczenia emerytalnego lub rentowego nie wpływa na uprawnienia do odprawy z tytułu rozwiązania stosunku pracy z przyczyn niedotyczących pracowników. Pracownik może pobierać jednocześnie emeryturę i nie pozbawi go to prawa do odprawy z tytułu rozwiązania stosunku pracy z przyczyn leżących po stronie pracodawcy.

Podobnie pracownikowi, który nabywa uprawnienie do odprawy pieniężnej z ustawy o zwolnieniach grupowych i jednocześnie jest uprawniony do odprawy emerytalnej lub rentowej, przysługują oba świadczenia w pełnej wysokości.

By zwolnionemu z przyczyn niedotyczących pracowników przysługiwała odprawa, musi stracić posadę w wyniku wręczonego mu z tych przyczyn wypowiedzenia lub porozumienia. Gdy w tym samym czasie zbiegną się inne sposoby rozstania, np. w związku z uzyskaniem prawa do emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy, bez wypowiedzenia, z rekompensaty nici.