Najczęściej wybieraną formą prowadzenia firmy na Węgrzech jest spółka z o.o. Odpowiada ona za swoje zobowiązania do wysokości majątku spółki, zaś wspólnicy jedynie do wysokości wniesionych wkładów. Może być jedno- lub wieloosobowa. Wymagana minimalna wartość kapitału założycielskiego wynosi 3 mln forintów (ok. 13 tys. dolarów). W wypadku spółki wieloosobowej przed rejestracją powinno być wpłaconych co najmniej 30 proc. tej kwoty. Przy jednoosobowej należy wpłacić cały kapitał. Udziały wspólników mogą być różnej wielkości, ale minimalna wartość jednego nie może być niższa niż 100 tys. forintów.
Dwa inne rodzaje spółek działających na Węgrzech to spółki jawna i komandytowa. W spółce jawnej wspólnik odpowiada za zobowiązania spółki bez ograniczenia całym swoim majątkiem, solidarnie z pozostałymi wspólnikami oraz ze spółką.
W wypadku spółki komandytowej co najmniej jeden ze wspólników (komplementariusz) odpowiada za zobowiązania spółki bez ograniczenia całym swoim majątkiem, a przynajmniej jeden z nich (komandytariusz) - do wysokości swojej sumy komandytowej.
Nie ma żadnych ustawowych wymogów co do wartości kapitału zakładowego lub wymaganej wysokości wkładów wnoszonych do spółki jawnej i komandytowej. Zysk dzielony jest proporcjonalnie do objętych w zamian za wkłady udziałów kapitałowych, chyba że udziałowcy postanowią o innym jego podziale. Nie można jednak wykluczyć nikogo z podziału zysku.
Wymienione wcześniej formy prawne wybierają firmy mniejsze. Największe decydują się na założenie spółki akcyjnej. Może być ona jedno- lub wieloosobowa. Jej minimalny kapitał wynosi 20 mln forintów (ok. 85 tys. dolarów). Na konto bankowe spółki musi wpłynąć 30 proc. kapitału zakładowego, ale nie mniej niż 10 mln forintów. Pozostała część kapitału może zostać wniesiona w formie niepieniężnej. Akcjonariusze ryzykują jedynie swoimi akcjami, natomiast spółka odpowiada za swoje zobowiązania do wysokości kapitału zakładowego.
Wszystkie spółki muszą być wpisane do rejestru handlowego. Opłata za rejestrację spółki akcyjnej notowanej na giełdzie wynosi 600 tys. forintów, spółki akcyjnej nienotowanej na giełdzie i spółki z o.o. - 80 tys. forintów. Za rejestrację innej osoby prawnej trzeba zapłacić 100 tys. forintów, spółek bez osobowości prawnej 50 tys. forintów, indywidualnej działalności gospodarczej 30 tys. forintów.
Do wniosku o rejestrację należy dołączyć statut spółki, dokument potwierdzający założenie jej konta bankowego, zezwolenie lub koncesję (jeżeli działalność spółki tego wymaga, przede wszystkim w branży energetycznej i zbrojeniowej). Przed rejestracją firma musi uzyskać: REGON, numer ewidencyjny podatnika, numer węgierskiego ZUS. Kolejne obowiązki dotyczą rejestracji w odpowiedniej organizacji samorządu gospodarczego i publikacji informacji o powstaniu spółki w oficjalnym dzienniku rządowym. Opłata za publikację to 20 tys. forintów.
Po 1 maja 2004 r. pojawiły się na Węgrzech dwie nowe formy prowadzenia działalności gospodarczej. Są to: europejskie stowarzyszenie gospodarcze i spółka europejska.
Europejskie stowarzyszenie gospodarcze
to najprostszy sposób na jednoczenie się firm z państw unijnych, którym w ten sposób łatwiej jest prowadzić działalność na różnych rynkach Wspólnoty. Łączyć się mogą dowolne formy spółek, ale przeważnie są to podmioty małe i średnie. Muszą pochodzić z co najmniej dwóch różnych państw UE.
Natomiast spółka europejska ma charakter spółki akcyjnej, której działalność reguluje prawo wspólnotowe. Umożliwia to swobodne przenoszenie siedziby spółki i jej zakładów z jednego państwa do drugiego bez prowadzenia postępowania likwidacyjnego, co znacznie obniża koszty takiej operacji.
Firmy zagraniczne mogą tworzyć na terenie Węgier swoje filie lub przedstawicielstwa handlowe. Także one muszą być wpisane do rejestru handlowego. Niezbędne do tego dokumenty to: poświadczona notarialnie decyzja podmiotu zagranicznego o utworzeniu filii (przedstawicielstwa), określenie jego formy prawnej, wskazanie siedziby, majątku i zakresu działalności. Koszt rejestracji filii wynosi 250 tys. forintów, a przedstawicielstwa - 150 tys. forintów.
Zagraniczna spółka matka musi zapewnić im fundusze niezbędne do prowadzenia działalności. Filie są upoważnione do zawierania kontraktów w jej imieniu. Natomiast kompetencje przedstawicielstwa ograniczają się jedynie do pośrednictwa w zawieraniu kontraktów oraz działalności reklamowo-promocyjnej.
Jeśli chodzi o ziemię uprawną, to do 1 stycznia 2010 r. obowiązują ograniczenia w jej zakupie przez cudzoziemców. Nie ma znaczenia, czy są to osoby fizyczne czy prawne. Nie dotyczy to jednak obywateli Unii legalnie rezydujących w tym kraju. Jeśli co najmniej trzy lata prowadzą tam gospodarstwo rolne, są traktowani na równi z obywatelami Węgier. Co istotne, Węgry zastrzegają, że jeśli do końca 2009 r. ceny ziemi w kraju nie osiągną poziomu unijnego, okres przejściowy zostanie przedłużony o kolejne trzy lata.
Co do pozostałych nieruchomości, to osoba fizyczna nieposiadająca węgierskiego obywatelstwa, która jeszcze nie prowadzi firmy na Węgrzech, musi uzyskać pozwolenie na ich zakup. Jest to możliwe tylko wtedy, gdy nie jest to sprzeczne z interesami lokalnej społeczności. Niezbędne jest więc uzyskanie opinii funkcjonariusza władzy lokalnej (np. burmistrza). Jeśli jest pozytywna, można wystąpić o pozwolenie. Załatwienie formalności trwa około miesiąca. Większość wniosków załatwiana jest pozytywnie, ale zdarzają się i trudności. Władze Budapesztu np. starają się ograniczać zakup nieruchomości przez cudzoziemców w najatrakcyjniejszych miejscach tego miasta.
Ci, którzy już zarejestrowali na Węgrzech działalność gospodarczą, mogą nabyć tam nieruchomość znacznie łatwiej. Przede wszystkim niepotrzebne są im zezwolenia, a wszystkie koszty poniesione w związku z zakupem mogą być odliczone od podstawy opodatkowania.
Na Węgrzech powszechnymi podatkami o charakterze obrotowym są VAT i akcyza.
Podstawowa stawka węgierskiego VAT wynosi 20 proc. Stawki obniżone wynoszą 15 proc., 5 proc. i 0 proc.
Stawkę 15 proc. płaci się od niektórych przetworzonych artykułów żywnościowych, usług hotelarskich, gastronomicznych, przewozu osób, niektórych artykułów medycznych, 5 proc. - od leków, książek i prasy, 0 proc. - od międzynarodowego przewozu osób.
Zwolnienie z prawem do odliczenia podatku naliczonego przysługuje natomiast w związku z niektórymi transakcjami międzynarodowymi. Zwolnienie bez możliwości odliczenia obejmuje usługi: finansowe, w zakresie ochrony zdrowia, edukacyjne.
Zarówno firmy krajowe, jak i zagraniczne, których roczny obrót nie przekracza 4 mln forintów (ok. 16 tys. euro), korzystają ze zwolnienia z VAT. Nie muszą się również rejestrować na potrzeby tego podatku. Oczywiście wtedy nie mają prawa do odliczania VAT naliczonego przy zakupach.
Firmy, których działalność polega na wykonywaniu transakcji wewnątrzwspólnotowych, muszą zarejestrować się na potrzeby VAT po przekroczeniu 2,6 mln forintów obrotu. Natomiast ci, którzy prowadzą sprzedaż wysyłkową - gdy ich obrót przekroczy 9,3 mln forintów.
Podatek akcyzowy trzeba płacić na Węgrzech od transakcji, których przedmiotem są:
- ropa naftowa,
- napoje alkoholowe (w tym piwo, wino i inne)
- wyroby tytoniowe.
Płatnikiem podatku akcyzowego od towarów krajowych jest ich producent, natomiast od sprowadzanych z zagranicy - importer. Stawki akcyzy są różne i zależą od rodzaju towaru, jego pojemności lub wagi. Wahają się od kilkunastu do kilkuset procent.
Towary zwolnione z opłat celnych automatycznie nie podlegają też opodatkowaniu (np. próbki).
Każda osoba zamieszkała na Węgrzech na stałe lub tymczasowo - łącznie co najmniej 183 dni w roku - musi płacić podatek od dochodów osobistych. Istnieją trzy progi podatkowe.
Od dochodów do 1 700 000 forintów rocznie płaci się 18 proc. podatku dochodowego. W przedziale 1 700 001 forintów do 6 748 850 forintów płaci się 307 tys. forintów plus 36 proc. od nadwyżki ponad 1 700 000 forintów. Dochody przekraczające 6 748 850 forintów opodatkowane są stawką 40 proc. Osoby prowadzące działalność gospodarczą w praktyce płacą zwykle najwyższą stawkę.
Od stycznia 2003 r. funkcjonuje na Węgrzech uproszczony podatek ryczałtowy od działalności gospodarczej o nazwie EVA. Jest to najprostszy sposób rozliczania się z fiskusem. Firmy, które go wybiorą, przestają być płatnikami VAT. Mogą to zrobić osoby fizyczne prowadzące indywidualną działalność gospodarczą, osoby wykonujące wolne zawody (np. adwokat, ekspert patentowy, weterynarz), a także wszystkie rodzaje spółek. Istotne jest jednak, aby ich roczne wpływy powiększone o VAT nie przekroczyły w roku wyboru tej formy opodatkowania lub w roku poprzednim kwoty 15 mln forintów.
W przypadku spółek podatek EVA nie może być wybrany, jeżeli w ciągu ostatniego roku spółka się przekształciła albo gdy władze podatkowe nałożyły na nią karę za niewydawanie rachunków i paragonów. Podatek EVA może być też wybrany tylko przez te spółki, które nie mają udziałów w innych spółkach z wyjątkiem posiadania papierów wartościowych. Stawka EVA wynosi 15 proc.
Standardowy węgierski CIT płacony od dochodów przedsiębiorstw wynosi 16 proc.
Przedsiębiorcy muszą też płacić 3 proc. składki na fundusz ubezpieczeń zdrowotnych, 8 proc. na ubezpieczenia emerytalne i 1,5 proc. na fundusz pracy.
O tym, jak założyć firmę w innych krajach, czytaj: Własna firma za granicą
Komentarz
Aleksander Stuglik, radca prawny w kancelarii B. Żuradzka sp. komandytowa w Katowicach
Polakom, którzy się decydują na założenie działalności gospodarczej na Węgrzech, przeszkadza przede wszystkim wszechobecna tam biurokracja. Kolejny problem dotyczy języka. W bankach czy urzędach rejestrowych przeważnie można się porozumieć tylko po węgiersku, ewentualnie po niemiecku. Tymczasem Polacy najczęściej znają angielski, więc łatwo o nieporozumienie.
Mimo tych kłopotów decydują się działać na Węgrzech - przede wszystkim dlatego, że konkurencja jest tam mniejsza niż w Polsce. Atrakcyjna jest też bliskość rynków pozaunijnych.
Polacy zakładają na Węgrzech przede wszystkim spółki z o.o., zwłaszcza te zajmujące się handlem. Sprowadzają do Polski produkty charakterystyczne dla Węgier, jak np. ostra papryka czy regionalne wina. Przed wejściem Bułgarii i Rumunii do UE bardzo często eksportowali również produkty węgierskie do tych krajów. Jeśli chodzi o nieruchomości, to polscy przedsiębiorcy najczęściej je wynajmują lub dzierżawią. Zakupy są rzadsze, chociaż nie ma w tej mierze szczególnych barier. Ceny są zbliżone do obowiązujących w Polsce, przy czym oczywiście najdroższy jest Budapeszt.
Ambasada Polski w Budapeszcie
1068 Budapeszt
ul. Városligeti fasor 16
tel. 0036 13 511 300
e-mail: info@polishhemb.hu
Wydział Ekonomiczno-Handlowy
1143 Budapeszt ul. Stefánia út 65
tel. 0036 12 514 6 77
e-mail: ambpl-wef@axelero.hu
Wydział Konsularny
1068 Budapeszt
ul. Városligeti fasor 16
tel. 0036 13 511 725
e-mail: consulate@polishhemb.hu
Instytut Polski na Węgrzech
1065 Budapeszt
ul. Nagymezó út 15
tel. 0036 13 530 716
e-mail:polinst@axelero.hu
