- Czy przedsiębiorca niezatrudniający nikogo na podstawie umów o pracę w stosunku do osób, z którymi zawarł indywidualne umowy o dzieło na wykonanie pewnych robót budowlanych, musi im dostarczyć ubrania robocze, środki ochrony indywidualnej, wypłacać ekwiwalent za pranie odzieży roboczej itp.? Umowa cywilnoprawna tego nie reguluje. Czy inspektorowi pracy wolno wydać decyzję w tych sprawach w stosunku do podmiotu, który nie jest pracodawcą?
Generalnie art. 304 § 3 k.p. zobowiązuje również przedsiębiorców niebędących pracodawcami, aby wypełniali obowiązki zapisane w art.207 §2 k.p. Muszą więc chronić zdrowie i życie zatrudnionych, zapewniając im bezpieczne i higieniczne warunki, a w szczególności organizując pracę w sposób gwarantujący bezpieczne i higieniczne warunki pracy oraz przestrzeganie przepisów i zasad bhp. Oznacza to, że przedsiębiorca organizujący pracę wykonywaną przez osoby fizyczne na innej podstawie niż stosunek pracy lub osoby prowadzące na własny rachunek działalność gospodarczą ma im zapewnić m.in. odzież i obuwie robocze, środki ochrony indywidualnej oraz wiele innych przywilejów wymaganych przez przepisy. Z umowy cywilnoprawnej zawartej między stronami może jednak wynikać, że wymogi te leżą po stronie osoby wykonującej pracę. Zatem ostatecznie to strony powinny w umowie określić i rozgraniczyć obowiązki wynikające z przepisów oraz zasad bhp.
Ponadto zgodnie z art. 13 ustawy z 13 kwietnia 2007 r. o Państwowej Inspekcji Pracy (DzU nr 89, poz. 589) kontroli PIP podlegają pracodawcy -a w zakresie bhp oraz kontroli legalności zatrudnienia także przedsiębiorcy, niebędący pracodawcami -na rzecz których pracę świadczą osoby fizyczne, w tym osoby wykonujące na własny rachunek działalność gospodarczą, bez względu na podstawę jej świadczenia. Jeśli więc inspektor pracy stwierdzi naruszenia przepisów bhp, to może wobec tych osób zastosować np. decyzję nakazową.
- Jako spółdzielnia mieszkaniowa zleciliśmy sprzątanie osiedla firmie prowadzonej przez osobę fizyczną (zarejestrowana działalność gospodarcza). Usługi wykonuje właściciel firmy oraz zatrudnione przez niego osoby. Czy spółdzielni wolno od tych osób (lub ewentualnie od kogo - właściciela firmy i jego pracowników) egzekwować zaświadczenia lekarskie - badania okresowe oraz wymóg zapewnienia bhp (firma wykonuje usługi własnym sprzętem i środkami czystości)?
Kodeks pracy nakazuje zapewnić bezpieczne i higieniczne warunki pracy nie tylko pracownikom, zleceniobiorcom oraz zatrudnionym na podstawie umowy o dzieło, ale także osobom prowadzącym w zakładzie pracy lub w miejscu wyznaczonym przez pracodawcę na własny rachunek działalność gospodarczą. Przepis ten rodzi wątpliwości, bo obejmie nie tylko wykonujących pracę na podstawie umowy o pracę, umowy cywilnoprawnej, ale również samodzielnych przedsiębiorców, np. firmy sprzątające.
Powierzając wykonywanie niektórych prac osobom fizycznym na podstawie umowy cywilnoprawnej i wyznaczając miejsce wykonywania tej pracy, pracodawca (spółdzielnia mieszkaniowa) powinien zapewnić im bezpieczne i higieniczne warunki pracy. Natomiast bezpieczne i higieniczne warunki (m.in. w zakresie badań lekarskich, szkoleń w dziedzinie bhp itp.) pracownikom tej firmy sprzątającej gwarantuje już jej właściciel. Najlepiej jednak zakres obowiązków wynikających z przepisów oraz zasad bhp podać w umowie cywilnoprawnej, którą strony zawierają przed przystąpieniem do prac. Powinny też określić, kto odpowiada za wykonanie jakich obowiązków.
- Jaka jest maksymalna dopuszczalna temperatura w zakładzie pracy?
Przepisy nie określają maksymalnej dopuszczalnej temperatury w pomieszczeniach pracy. Warunki pracy określane są m.in. przez pomiary czynników szkodliwych dla zdrowia. Jednym z nich w dni upalne jest mikroklimat gorący. Określa go wskaźnik obciążenia termicznego WBGT, wyrażony w stopniach Celsjusza. Zależy od temperatury otoczenia, prędkości przepływu powietrza i wilgotności oraz temperatury promieniowania zewnętrznego (np. słonecznego). Najwyższy dopuszczalny WBGT na stanowisku pracy, umożliwiający pracownikowi wykonywanie podstawowych funkcji w ciągu 8-godzinnego dobowego i przeciętnego tygodniowego wymiaru czasu, wskazuje pkt c załącznika nr 2 do rozporządzenia ministra pracy i polityki społecznej z 29 listopada 2002 r. w sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy (DzU nr 217, poz. 1833). Pracodawca na swój koszt bada i mierzy czynniki szkodliwe występujące w pracy (m.in. WBGT) a także informuje i udostępnia załodze te wyniki (art. 227 § 1 pkt 2 k.p.).
