Wszyscy oni mogą tam pracować do czasu podjęcia pracy na otwartym rynku lub w zakładzie pracy chronionej. Zakłady aktywności zawodowej są zbliżone w swoim działaniu do placówek rehabilitacyjnych, a nie do zakładów pracy. Zatrudniają one niepełnosprawnych w celu ich rehabilitacji oraz kadrę, która prowadzi tę rehabilitację.
Nowością jest, że co najmniej 70 proc. wszystkich zatrudnionych w zaz musi być osobami z orzeczeniem o znacznym i umiarkowanym stopniu niepełnosprawności (w zależności od profilu działalności zakładu). Licząc ten wskaźnik, od 30 lipca bierzemy pod uwagę zarówno niepełnosprawnych ze znacznym, jak i umiarkowanym stopniem niepełnosprawności. Teraz uwzględniamy jedynie osoby ze znacznym stopniem.
Można też zatrudniać tych z umiarkowanym stopniem niepełnosprawności, jeśli stwierdzono u nich autyzm, upośledzenie umysłowe lub chorobę psychiczną. Tych ostatnich jednak w poszczególnym zaz nie może być więcej niż 35 proc. zatrudnionych.
Zakłady przeznaczone są szczególnie dla tych, którzy są zarejestrowani w powiatowym urzędzie pracy oraz dla uczestników warsztatów terapii zajęciowej, którzy są w stanie podjąć pracę.
Gmina, powiat oraz fundacja, stowarzyszenie lub inna organizacja społeczna, której statutowym zadaniem jest rehabilitacja zawodowa i społeczna osób niepełnosprawnych, może utworzyć zakład aktywności zawodowej. Podmiot tworzący zaz składa w urzędzie marszałkowskim wniosek o dofinansowanie kosztów utworzenia i działania zakładu wraz z załącznikami określającymi m.in. jego status wraz z opisem planowanej działalności i poziomu zatrudnienia. O potrzebie utworzenia zaz na danym terenie wypowiada się starosta. Jego pozytywna opinia jest jednym z warunków uzyskania statusu zakładu aktywności zawodowej.
Organizator zaz musi wszystkie dochody z prowadzonej działalności przeznaczać na zakładowy fundusz aktywności. Służy on rehabilitacji zawodowej, społecznej i leczniczej zatrudnionych niepełnosprawnych. Ze środków tego funduszu, zasilanych również ze zwolnień z niektórych podatków (dochodowego od osób fizycznych, od czynności cywilnoprawnych, rolnego, leśnego), finansowane są koszty szkoleń, usprawnienia i doposażenia stanowisk pracy niepełnosprawnych pracowników oraz ich usamodzielniania i podejmowania pracy poza zaz.
Status zakładu aktywności zawodowej przyznaje wojewoda. Wcześniej jednak sprawdza, czy organizator spełnił wszystkie warunki niezbędne do jego uzyskania. Zakład musi być jednostką wyodrębnioną organizacyjnie i finansowo od podmiotu, który go utworzył.
Prócz niepełnosprawnych zaz może zatrudniać pracowników z odpowiednimi kwalifikacjami doprowadzenia rehabilitacji. Niepełnosprawni pracownicy tego zakładu mają ponadto zapewnioną doraźną i specjalistyczną opiekę medyczną, poradnictwo i usługi rehabilitacyjne. Zakład może prowadzić działalność jedynie w obiektach i pomieszczeniach, które odpowiadają przepisom i zasadom bezpieczeństwa i higieny pracy. Natomiast stanowiska pracy muszą być przystosowane do potrzeb niepełnosprawnych. Pomieszczenia higieniczno-sanitarne i ciągi komunikacyjne muszą spełniać wymagania dostępności do nich. Zakłady nie mogą prowadzić działalności polegającej na wytwarzaniu wyrobów przemysłu paliwowego, tytoniowego, spirytusowego, winiarskiego, piwowarskiego, a także pozostałych wyrobów alkoholowych o zawartości alkoholu powyżej 1,5 proc. oraz wyrobów z metali szlachetnych albo z udziałem tych metali lub handlu tymi wyrobami. Koszty utworzenia i działania zakładów aktywności zawodowej są finansowane ze środków PFRON, samorządu terytorialnego lub z innych źródeł. Ze środków PFRON w 2007 r. może być finansowanych 95 proc. kosztów działania i 85 proc. kosztów utworzenia zaz. Dofinansowania dokonuje samorząd województwa (urząd marszałkowski) na warunkach i w wysokości określonych umową zawartą z jednostką, która utworzyła zaz.
