Wspólnicy spółek z o.o. a aktywność gospodarcza

Największe ryzyko w spółkach, w których wspólnik jest jednocześnie członkiem zarządu, to poczucie, że pieniądze, jakie wygospodarowała spółka z działalności to pieniądze wspólnika oraz że można nimi dysponować bez ograniczenia. Praktyki takie bardzo często widać w księgach handlowych jako wysokie należności od członków zarządu czy właścicieli lub – w przypadku braku dokumentów – jako saldo kasy w księgach o wiele wyższe niż faktyczny stan gotówki w firmowej kasie.

Skąd takie praktyki

Praktyki takie dotyczą małych i średnich spółek, często rodzinnych, w których wspólnicy mylą działalność osobistą z działalnością spółki. Traktują oni spółkę jako własność i samodzielnie zarządzają jej środkami pieniężnymi. Zapominają, że każda operacja podlega ewidencji w księgach rachunkowych, a te z kolei podlegają ewentualnej kontroli przez organy podatkowe. Przy czym zarząd w takich spółkach często nie jest wynagradzany w jakiejkolwiek formie (kontrakt menedżerski, umowa o pracę itp.) i pobiera w ten sposób „wynagrodzenie".

To zjawisko występuje najczęściej, gdy spółka kapitałowa powstaje w wyniku przekształcenia spółki osobowej lub w wyniku rozszerzenia jednoosobowej działalności osoby fizycznej. Sytuację tę wyraźnie ujawnia także obowiązek zaprowadzenia pełnych ksiąg rachunkowych, gdy działalność osiąga przewidziany w ustawie o rachunkowości rozmiar 1,2 mln euro obrotów.

Nie ma uzasadnienia

A przecież spółka z ograniczoną odpowiedzialnością to odrębny twór prawny – osoba prawna, która ma odrębną zdolność prawną oraz zdolność do wykonywania czynności prawnych. Jej środki (wniesione początkowo przez wspólników) są jej własnym nienaruszalnym kapitałem, którym dysponują wspólnicy lub delegowany przez nich zarząd. Środki takie mają na celu umożliwienie prowadzenia podstawowej działalności gospodarczej. Zarówno wspólnicy, jak i zarząd mają określony przepisami zakres praw i odpowiedzialności, których pod rygorem postępowania karnego nie powinni przekraczać. W związku z tym spółka z ograniczoną odpowiedzialnością odpowiada za swoje zobowiązania całym swoim majątkiem, którego jest jedynym właścicielem i dysponentem.

Różne spółki, różny zakres odpowiedzialności

Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością

Spółka osobowa (spółki jawna i cywilna osób fizycznych)

Ewidencja zdarzeń gospodarczych

Zobowiązana do prowadzenia ksiąg rachunkowych zgodnie z ustawą o rachunkowości.

Zobligowana do prowadzenia ksiąg rachunkowych zgodnie z ustawą o rachunkowości, jeżeli jej obroty przekroczą 1,2 mln euro.

Ewidencja podatkowa

Obowiązkowe prowadzenie ewidencji podatkowej w celu ustalenia faktycznego zobowiązania podatkowego.

Obowiązkowe prowadzenie ewidencji podatkowej w celu ustalenia faktycznego zobowiązania podatkowego.

Odpowiedzialność za zobowiązania spółki

Wspólnicy odpowiadają za zobowiązania spółki solidarnie do wysokości wkładów. Spółka odpowiada na swoje zobowiązania całym swoim majątkiem.

Każdy wspólnik odpowiada za zobowiązania spółki bez ograniczenia całym swoim majątkiem solidarnie z pozostałymi wspólnikami oraz ze spółką.

Udział w zyskach

Wspólnik ma prawo do udziału w zysku wynikającym z rocznego sprawozdania finansowego i przeznaczonym do podziału uchwałą zgromadzenia wspólników.

Każdy wspólnik ma prawo do równego udziału w zyskach i uczestniczy w stratach w tym samym stosunku, bez względu na rodzaj i wartość wkładu. Wspólnik ma prawo żądać corocznie wypłacenia odsetek w wysokości 5 proc. od swojego udziału kapitałowego, nawet gdy spółka poniosła stratę.

Zaliczkowe wypłaty z zysku

Umowa spółki może upoważniać zarząd do wypłaty wspólnikom zaliczki na poczet przewidywanej dywidendy za rok obrotowy, jeżeli spółka posiada środki wystarczające na wypłatę.

Wspólnik może żądać podziału i wypłaty całości zysku z końcem każdego roku obrotowego.

Prowadzenie spraw spółki

Zarząd prowadzi sprawy spółki i reprezentuje spółkę. Do zarządu mogą być powołane osoby spośród wspólników lub spoza ich grona.

Każdy wspólnik ma prawo i obowiązek prowadzenia spraw spółki.

Dysponowanie środkami pieniężnymi spółki w sposób nieprawidłowy naraża spółkę na uszczuplenie majątku, a dalej na nieprawidłowości w ewidencji księgowej i podatkowej oraz związane z tym konsekwencje (kontrole, koszty).