- Prowadzę własną działalność gospodarczą. Od 30 maja 2014 r. pobierałam roczny zasiłek macierzyński, który skończył się 26 maja 2015 r. Od 1 czerwca 2014 r. zawiesiłam działalność, którą ponownie podjęłam od 23 lutego 2015 r., a więc na około 90 dni przed zakończeniem pobierania zasiłku macierzyńskiego. Po zakończonym zasiłku macierzyńskim chcę skorzystać z chorobowego, ponieważ jestem w ciąży i źle się czuję. Czy wznowienie przeze mnie działalności na 90 dni przed zachorowaniem pozwoli mi nabyć prawo do zasiłku chorobowego od pierwszego dnia niedyspozycji? – pyta czytelniczka.
Nie.
W związku z zawieszeniem działalności nastąpiła przerwa w podleganiu ubezpieczeniu chorobowemu. Od dnia odwieszenia firmy jeszcze w okresie pobierania zasiłku macierzyńskiego, czytelniczka musi się zgłosić do obowiązkowego ubezpieczenia zdrowotnego. Dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym zostanie natomiast objęta dopiero po zakończeniu pobierania zasiłku macierzyńskiego, tj. od 27 maja 2015 r., jeśli złoży w tej sprawie wniosek. Dopiero od tego dnia liczy się okres podlegania dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu, którego 90 dni upłynie 24 sierpnia 2015 r. Zatem czytelniczka nabędzie prawo do zasiłku chorobowego najwcześniej od 25 sierpnia 2015 r.
Przedsiębiorcza mama
Osoby prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, wypadkowemu oraz zdrowotnemu. Składkę na ubezpieczenie chorobowe mogą natomiast opłacać dobrowolnie. Przystąpienie do tego ubezpieczenia to indywidualna decyzja przedsiębiorcy. Osoba, która to zrobi, może skorzystać z zasiłku chorobowego, świadczenia rehabilitacyjnego, zasiłku macierzyńskiego oraz opiekuńczego.
Prawo do zasiłku macierzyńskiego uzyska tylko ten przedsiębiorca, który przystąpił do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego. W myśl art. 29 ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (tekst jedn. DzU z 2014 r., poz. 159 ze zm., dalej ustawa zasiłkowa) świadczenie to przysługuje przede wszystkim kobiecie/matce, która urodziła dziecko w okresie ubezpieczenia chorobowego. Z tego świadczenia skorzysta też przedsiębiorca, który przyjął dziecko na wychowanie.
Przedsiębiorcza mama, która dobrowolnie przystąpiła do ubezpieczenia chorobowego, może otrzymywać zasiłek macierzyński po urodzeniu jednego dziecka nawet przez 52 tygodnie. Składają się na niego trzy rodzaje zasiłków:
- macierzyński – za okres podstawowego urlopu macierzyńskiego – przy urodzeniu jednego dziecka trwa 20 tygodni,
- macierzyński za okres dodatkowego urlopu macierzyńskiego – udzielany na wniosek – trwa sześć tygodni,
- macierzyński za okres urlopu rodzicielskiego – przysługuje na wniosek uprawnionego do zasiłku i trwa 26 tygodni.
Składki przy kołysce
W myśl art. 9 ust. 1c ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn. DzU z 2015 r., poz. 121 ze zm.; dalej ustawa o sus) matka prowadząca działalność, która spełnia jednocześnie warunki do objęcia obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi z tytułu pobierania zasiłku macierzyńskiego, podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowemu z racji pobierania zasiłku macierzyńskiego. To ZUS zgłasza ją do tych ubezpieczeń oraz rozlicza za nią składkę emerytalną i rentową, ponieważ to on jest płatnikiem zasiłku macierzyńskiego przysługującego przedsiębiorcy. Osoba ta może dobrowolnie, na swój wniosek, być objęta ubezpieczeniami emerytalnym i rentowym również z tytułu działalności. Gdy złoży taki wniosek, obowiązkowe będzie dla niej też ubezpieczenie wypadkowe. Jednak w takiej sytuacji w myśl art. 11 ust. 2 ustawy o sus nie może być objęta dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym. Jeśli zaś mama nie złoży wniosku o objęcie dobrowolnymi ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi, z działalności musi opłacać tylko składkę zdrowotną.
W takiej sytuacji okres pobierania zasiłku macierzyńskiego nie jest traktowany jak przerwa w ubezpieczeniu chorobowym. Warunkiem jest to, aby w czasie pobierania zasiłku macierzyńskiego działalność była nadal prowadzona, a więc aby osoba na macierzyńskim nie przestała jej wykonywać ani nie zgłosiła jej zawieszenia.
Choroba po macierzyńskim
Gdy w związku z przystąpieniem do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego z własnego biznesu ubezpieczony nabył prawo do zasiłku macierzyńskiego, przy ustalaniu prawa do zasiłku chorobowego, świadczenia rehabilitacyjnego i zasiłku opiekuńczego nie traktuje się okresu pobierania zasiłku macierzyńskiego jako przerwy w ubezpieczeniu chorobowym. Zatem jeśli choroba przypada po okresie pobierania zasiłku macierzyńskiego, prawo do zasiłku chorobowego przysługuje bez konieczności posiadania nowego okresu 90 dni ubezpieczenia.
Przykład
Pani Mariola prowadzi działalność i z tego tytułu podlega dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu od 2 lutego 2014 r. 20 kwietnia 2014 r. urodziła dziecko. Od tego dnia przez 52 tygodnie była na zasiłku macierzyńskim (za czas urlopu macierzyńskiego podstawowego i dodatkowego oraz rodzicielskiego). Skończył się on 18 kwietnia 2015 r. Po tym czasie 21 kwietnia 2015 r. pani Mariola wyrejestrowała się z ubezpieczenia zdrowotnego i ponownie zgłosiła do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych i zdrowotnego oraz do dobrowolnego chorobowego od 19 kwietnia 2015 r. Od 4 maja do 7 czerwca 2015 r. pani Mariola przebywa na zwolnieniu lekarskim, bo jest w zagrożonej ciąży. Nabywa prawo do zasiłku chorobowego od pierwszego dnia choroby, gdyż czas pobierania zasiłku macierzyńskiego jest traktowany jako okres ubezpieczenia chorobowego.
Zawieszenie szkodzi
Gdy w związku z podleganiem dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu przedsiębiorca nabył prawo do zasiłku macierzyńskiego, przy ustalaniu prawa do zasiłku chorobowego okresu pobierania zasiłku macierzyńskiego nie traktuje się jako przerwy w podleganiu ubezpieczeniu chorobowemu. Jednak dotyczy to tylko osób, które w trakcie pobierania zasiłku macierzyńskiego nadal prowadzą działalność, a więc nie zgłosiły jej zawieszenia na podstawie przepisów o swobodzie działalności gospodarczej.
Jeżeli prowadzący działalność w trakcie pobierania zasiłku macierzyńskiego zawiesił ją, a następnie wznowił, zarówno w trakcie pobierania zasiłku macierzyńskiego, jak i po ustaniu pobierania zasiłku macierzyńskiego nastąpiła przerwa w okresie podlegania dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu. W razie choroby osoba ta musi uzbierać na nowo 90-dniowy okres ubezpieczenia chorobowego.
Konieczne formalności
Zgłoszenie do ubezpieczeń z tytułu prowadzenia działalności oraz wyrejestrowanie się z nich należy do przedsiębiorcy. W konsekwencji młoda mama, która nie zdecydowała się przystąpić do dobrowolnych ubezpieczeń emerytalnego i rentowych z bizensu prowadzonego w czasie pobierania zasiłku macierzyńskiego, od dnia uzyskania prawa do niego powinna wyrejestrować się z ubezpieczeń społecznych, w tym z dobrowolnego chorobowego i zdrowotnego z działalności, oraz zgłosić do obowiązkowego zdrowotnego.
Natomiast po zakończeniu zasiłku macierzyńskiego, jeżeli działalność nie została zawieszona ani zlikwidowana, prowadzący ją powinien wyrejestrować się z ubezpieczenia zdrowotnego z tego biznesu i ponownie zgłosić do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych i zdrowotnego. Na wniosek ta osoba może też zostać objęta dobrowolnym chorobowym.