Świadczenie przedemerytalne zapewnia środki utrzymania osobom, które utraciły pracę i nie spełniają jeszcze warunków do uzyskania emerytury. Stanowi pomost między okresem zatrudnienia a uzyskaniem emerytury.

Warunki nabycia tego świadczenia szczegółowo określa ustawa z 30 kwietnia 2004 r. o świadczeniach przedemerytalnych (tekst jedn. DzU z 2013 r., poz. 170). Przewidują one różne możliwości nabycia prawa do tego świadczenia w zależności od wieku osoby uprawnionej, okresu uprawniającego do emerytury, okresu zatrudnienia w zakładzie albo pobierania renty z tytułu niezdolności do pracy oraz okresu opłacania składek na ubezpieczenie społeczne >patrz ramka.

Świadczenie to przysługuje dopiero po co najmniej 180 dniach pobierania zasiłku dla bezrobotnych. Ponadto w ustawie przewidziano, że po wskazanym okresie wyczekiwania ubezpieczony powinien nadal być zarejestrowany jako bezrobotny. W czasie pobierania zasiłku dla bezrobotnych nie może bez uzasadnionej przyczyny odmówić przyjęcia propozycji odpowiedniego zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej w rozumieniu ustawy z 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (tekst jedn. DzU z 2015 r., poz. 149, dalej ustawa o promocji zatrudnienia) albo zatrudnienia przy pracach interwencyjnych lub robotach publicznych.

Następnie zainteresowany składa wniosek o przyznanie świadczenia przedemerytalnego w terminie nieprzekraczającym 30 dni od wydania przez powiatowy urząd pracy dokumentu poświadczającego 180-dniowy okres pobierania zasiłku dla bezrobotnych (art. 2 ust. 3 ustawy o świadczeniach przedemerytalnych). Wszystkie te warunki trzeba spełnić łącznie. Zatem droga do nabycia prawa do świadczenia przedemerytalnego jest dość długa i trzyetapowa.

180 dni zasiłku

W praktyce bywa sporne, jak należy liczyć 180-dniowy okres pobierania zasiłku dla bezrobotnych. W szczególności kontrowersje budzi to, czy do okresu pobierania tego zasiłku po rozwiązaniu angażu trwającego co najmniej sześć miesięcy można doliczyć tygodnie i miesiące jego wcześniejszego otrzymywania. Nad tym problemem zastanawiał się Sąd Najwyższy w wyroku z 7 marca 2013 r. (I UK 559/12) i uznał, że wykładnia art. 2 ust. 3 ustawy o świadczeniach przedemerytalnych powinna uwzględniać regulację dotyczącą nabycia prawa do zasiłku dla bezrobotnych. Kwestie te określa art. 73 ust. 1 ustawy o promocji zatrudnienia, który stanowi, że okresy pobierania zasiłku są limitowane. Z kolei zgodnie z jej art. 73 ust. 5 bezrobotny, który utracił ten status na krócej niż 365 dni m.in. dlatego, że podjął zatrudnienie, zachowuje prawo do zasiłku na okres skrócony o czas pobierania go przed utratą statusu osoby bez pracy. Zatem 180-dniowy okres pobierania zasiłku dla bezrobotnych nie musi być nieprzerwany. Nie wymaga tego art. 2 ust. 3 ustawy o świadczeniach przedemerytalnych. Z literalnej treści tego przepisu wynika, że warunkiem uprawniającym do uzyskania świadczenia przedemerytalnego jest pobieranie zasiłku dla bezrobotnych przez co najmniej 180 dni, a ustawodawca nie sprecyzował kolejnego wymagania, że ten okres pobierania zasiłku dla bezrobotnych powinien przypadać po rozwiązaniu ostatniego stosunku pracy. Tak też wskazał Sąd Apelacyjny w Katowicach w uzasadnieniu wyroku z 8 listopada 2013 r. (III AUa 225/13). Orzecznictwo konsekwentnie więc uznaje, że okres pobierania zasiłku dla bezrobotnych, określony w art. 2 ust. 3 ustawy o świadczeniach przedemerytalnych, nie musi przypadać bezpośrednio po rozwiązaniu stosunku pracy z przyczyn wymienionych w art. 2 ust. 1 tej ustawy. Podobnie wypowiadał się SN w uchwale z 2 lipca 2013 r. (III UZP 2/13). Oznacza to znaczne ułatwienie dla starających się o uzyskanie świadczenia przedemerytalnego.

Bez statusu

Z ustawy wynika jednoznacznie, że osoba ubiegająca się o przyznanie świadczenia musi w dniu złożenia wniosku o to być zarejestrowana jako bezrobotna. Zatem w razie utraty przez nią takiego statusu przed datą zgłoszenia wniosku do ZUS traci ona możliwość otrzymania tego świadczenia. Zwracał na to uwagę SA w Katowicach w wyroku z 19 marca 2013 r. (III AUa 1373/12). Podkreślił, że utrata statusu osoby bezrobotnej przed zgłoszeniem wniosku o świadczenie przedemerytalne, niezależnie od jego ponownego uzyskania, w sposób niebudzący jakichkolwiek wątpliwości, eliminuje wnioskodawcę z kręgu uprawnionych do tego świadczenia.

Autor jest sędzią Sądu Okręgowego w Kielcach

Dla kogo świadczenie

O świadczenie przedemerytalne może ubiegać się osoba, która:

- do dnia rozwiązania stosunku pracy lub stosunku służbowego z powodu likwidacji lub niewypłacalności pracodawcy, w rozumieniu przepisów o ochronie roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy, u którego była zatrudniona lub pozostawała w stosunku służbowym przez okres nie krótszy niż sześć miesięcy, ukończyła co najmniej 56 lat – kobieta lub 61 lat – mężczyzna i ma okres uprawniający do emerytury, wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, lub

- do dnia rozwiązania stosunku pracy lub służbowego z przyczyn dotyczących zakładu, w rozumieniu ustawy z 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, w którym była zatrudniona przez nie krócej niż sześć miesięcy, ukończyła co najmniej 55 lat – kobieta lub 60 lat – mężczyzna oraz ma okres uprawniający do emerytury wynoszący co najmniej 30 lat dla kobiet i 35 lat dla mężczyzn, lub

- do dnia ogłoszenia upadłości prowadziła nieprzerwanie i przez nie krócej niż 24 miesiące pozarolniczą działalność w rozumieniu ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych i za ten okres opłaciła składki społeczne oraz do dnia ogłoszenia upadłości ukończyła co najmniej 56 lat – kobieta i 61 lat – mężczyzna i ma okres uprawniający do emerytury wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, lub

- zarejestrowała się we właściwym powiatowym urzędzie pracy w ciągu 30 dni od ustania prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy, pobieranej nieprzerwanie przez co najmniej pięć lat, i do dnia, w którym ustało prawo do renty, ukończyła co najmniej 55 lat – kobieta bądź 60 lat – mężczyzna i osiągnęła okres uprawniający do emerytury wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, lub

- do dnia rozwiązania stosunku pracy z przyczyn dotyczących zakładu w rozumieniu ustawy o promocji zatrudnienia, w którym była zatrudniona przez nie krócej niż sześć miesięcy, ma okres uprawniający do emerytury wynoszący co najmniej 35 lat dla kobiet i 40 lat dla mężczyzn, lub

- do 31 grudnia roku poprzedzającego rozwiązanie stosunku pracy lub służbowego z powodu likwidacji lub niewypłacalności pracodawcy w rozumieniu przepisów o ochronie roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy, u którego była zatrudniona lub pozostawała w stosunku służbowym przez nie krócej niż sześć miesięcy, miała okres uprawniający do emerytury wynoszący co najmniej 34 lata dla kobiet i 39 lat dla mężczyzn. -