W trakcie urlopu wychowawczego młode mamy często stają się aktywne zawodowo. Decydują się np. na rozpoczęcie własnego biznesu. Co prawda wiąże się to z obowiązkiem odprowadzania składek na ubezpieczenia społeczne, ale w razie choroby mogą korzystać z przysługujących im przywilejów.
Jestem zatrudniona na umowę ?o pracę, ale od półtora roku przebywam na urlopie wychowawczym. Od 15 września 2014 r. prowadzę działalność gospodarczą oskładkowaną na preferencyjnych warunkach. Jednak jako podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne, w tym na chorobowe za wrzesień 2014 r., zadeklarowałam 4000 zł. Obecnie jestem w kolejnej ciąży i od 2 października 2014 r. przebywam na zwolnieniu lekarskim. Czy będę miała prawo do zasiłku chorobowego i jak zostanie ustalona podstawa jego wymiaru?
– pyta czytelniczka.
W tym przypadku czytelniczka uzyska prawo do zasiłku chorobowego, ponieważ spełnia wymóg posiadania 90-dniowego okresu wyczekiwania (ubezpieczenia). Do tego okresu wlicza się bowiem czas podlegania ubezpieczeniu chorobowemu z tytułu zatrudnienia przypadającego przed urlopem wychowawczym.
Niestety, w opisanej sytuacji zasiłek będzie bardzo niski. Podstawą do jego naliczenia nie będzie bowiem kwota zadeklarowana do opłacenia składek za wrzesień (4000 zł), ale najniższa podstawa składek obowiązująca w październiku przedsiębiorców zgłoszonych do ubezpieczeń ?z kodem tytułu ubezpieczenia ?05 70 xx. Kod ten oznacza osobę korzystającą z możliwości opłacania składek na ulgowych zasadach, tj. od kwoty równej 30 proc. minimalnej wynagrodzenia (504 zł). Zasiłek zostanie naliczony od kwoty 504 zł pomniejszonej o 13,71 proc., tj. od 434,90 zł.
Celem wychowanie
Mimo że urlop wychowawczy ma na celu przede wszystkim umożliwienie rodzicowi jak najdłuższego przebywania z dzieckiem w jego pierwszych latach życia, rodzic może w tym czasie pracować zarobkowo. Jest to zgodne z przepisami kodeksu pracy. W myśl art. 186
2
§ 1 i § 2 k.p. podczas urlopu wychowawczego rodzic ma prawo podjąć pracę zarobkową u dotychczasowego lub innego pracodawcy albo inną działalność, a także naukę lub szkolenie, pod warunkiem jednak, że nie doprowadzi to do zaprzestania sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem.
Zakres ubezpieczeń
Nie ma więc przeszkód, żeby pracownica przebywająca na urlopie wychowawczym otworzyła własną działalność. Korzystanie z tego urlopu przestaje być jednak tytułem do jej ubezpieczeń społecznych, a staje się nim wyłącznie działalność gospodarcza. Własny biznes jest dla przedsiębiorczej mamy podstawą do obowiązkowego opłacania składek na ubezpieczenie emerytalne, rentowe, wypadkowe i zdrowotne. Dodatkowo może, na swój wniosek, przystąpić do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego.
Absencja ?zaraz po starcie
Prowadzący własną działalność podlegają z tego tytułu dobrowolnie ubezpieczeniu chorobowemu. W związku z tym grupę tych osób obowiązuje 90-dniowy okres wyczekiwania na zasiłek. Jest to czas podlegania ubezpieczeniu chorobowemu, po upływie którego przedsiębiorca może nabyć prawo do świadczenia za czas niezdolności do pracy.
Do tego 90-dniowego okresu ubezpieczenia zalicza się również wcześniejszą aktywność zawodową, która była tytułem do ubezpieczenia chorobowego. Nie ma znaczenia, czy było ono obowiązkowe, czy dobrowolne. Warunkiem jest natomiast, aby przerwa w ubezpieczeniu nie przekroczyła 30 dni, a jeśli była dłuższa, to została spowodowana:
- urlopem wychowawczym,
- urlopem bezpłatnym,
- ?odbywaniem czynnej służby wojskowej przez żołnierza niezawodowego.
Podstawa rachunków
Gdy przedsiębiorca zachoruje przed upływem pierwszego kalendarzowego miesiąca ubezpieczenia chorobowego, a ubezpieczenie to rozpoczęło się po przerwie trwającej dłużej niż 30 dni od ustania poprzedniego, podstawę jego zasiłku ZUS ustala zgodnie z art. 49 ust. 1 ustawy zasiłkowej. Jest to więc najniższa podstawa wymiaru składki chorobowej za miesiąc, w którym powstało prawo do zasiłku.
W praktyce dotyczy to dwóch sytuacji – gdy przedsiębiorca zachoruje:
- ?w pierwszym miesiącu ubezpieczenia,
- ?w drugim miesiącu ubezpieczenia, jeżeli pierwszy miesiąc jest niepełnym kalendarzowym miesiącem ubezpieczenia,
a od ustania ostatniego ubezpieczenia chorobowego minęło co najmniej 31 dni.
Znacznie korzystniejsze zasady dotyczą osób, które wykażą, że od ich poprzedniego ubezpieczenia chorobowego przed tym z działalności upłynęło najwyżej 30 dni. Podstawę wymiaru świadczenia chorobowego ustala się wówczas zgodnie z art. 49 ust. 2 ustawy zasiłkowej, tj. stosując jej art. 37 ust. 1. Oznacza to, że zasiłek liczy się od przychodu, który ubezpieczony osiągnąłby, gdyby wykonywał działalność przez pełny miesiąc kalendarzowy. W praktyce oznacza to uzupełnienie tej podstawy do wysokości, jaką osiągnąłby, gdyby przepracował cały miesiąc.
Urlop to nie inny tytuł
Takie uzupełnienie jest możliwe tylko wówczas, gdy okres aktualnego ubezpieczenia chorobowego był poprzedzony ubezpieczeniem chorobowym z innego tytułu. Za „inny tytuł" można uznać np.:
- ?ubezpieczenia trwające równolegle (praca i działalność),
- ?ubezpieczenia o różnych dwuznakowych kodach tytułu ubezpieczenia (umowa-zlecenie – 04 11, a następnie działalność 05 70).
Natomiast okres przebywania na urlopie wychowawczym nie stanowi tytułu do opłacania składki chorobowej. Tym samym ZUS nie może przyjąć, że rodzic, który otworzył działalność podczas takiego urlopu trwającego dłużej niż 30 dni, miał przed uruchomieniem biznesu inny tytuł do ubezpieczenia chorobowego.
Problem czytelniczki
Ponieważ do okresu wyczekiwania na zasiłek można doliczyć okres ubezpieczenia czytelniczki (zatrudnienia) sprzed urlopu wychowawczego, otrzyma zasiłek za czas choroby tuż po rozpoczęciu działalności. Łączny okres ubezpieczenia z biznesu wraz z poprzednim (z etatu) jest bowiem dłuższy niż 90 dni.
Okres ubezpieczenia sprzed urlopu wychowawczego lub bezpłatnego trwającego dłużej niż 30 dni nie jest natomiast ubezpieczeniem z innego tytułu. Nie jest nim też okres przebywania na tych urlopach. Zatem skoro czytelniczka zachorowała na starcie prowadzenia własnej firmy, nie będzie miała do niej zastosowania zasada uzupełniania podstawy wymiaru zasiłku.
Podstawą wymiaru świadczenia należnego za czas choroby od 2 października 2014 r. będzie najniższa podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe za miesiąc, w którym powstało prawo do zasiłku, tj. za październik 2014 r.
Dwie najniższe podstawy składek
Standardową, bo najniższą, podstawą wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne przedsiębiorców jest równowartość 60 proc. przeciętnego wynagrodzenia. W 2014 r. wynosi ona 2247,60 zł.
Są jednak osoby, które mogą te składki opłacać na preferencyjnych zasadach. Dla nich najniższą podstawą jest równowartość 30 proc. minimalnego wynagrodzenia. W 2014 r. wynosi ona 504 zł. Możliwość opłacania składek od tak niskiej podstawy przysługuje – przez pierwsze dwa lata prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej – osobom, które:
- ?przez ostatnie 60 miesięcy kalendarzowych przed dniem rozpoczęcia biznesu nie prowadziły żadnej pozarolniczej działalności,
- ?nie wykonują tej działalności na rzecz byłego pracodawcy, dla którego wykonywały – w ramach stosunku pracy lub spółdzielczego stosunku pracy – czynności wchodzące w zakres tej działalności w roku jej rozpoczęcia lub poprzednim.