Po tym jak Komisja Europejska zgodziła się na stosowanie ustawy z 9 listopada 2012 r. o umorzeniu należności powstałych z tytułu nieopłaconych składek przez osoby prowadzące pozarolniczą działalność, przedsiębiorcy powinni sprawdzić, czy na kontach w ZUS nie mają zaległości.

Warto to zrobić bez zbędnej zwłoki. Ustawa abolicyjna obowiązuje do 15 stycznia 2015 r. Po tej dacie nie będzie już można bezboleśnie pozbyć się takich długów. Co ważne, przy umorzeniu zaległości ZUS nie będzie badał, jaki jest powód powstania długów: czy np. ZUS zakwestionował podstawę do obowiązkowego ubezpieczenia z tytułu umowy zlecenia lub zatrudnienia chałupniczego, czy też wynikają ze zwykłego spóźnienia w zapłacie składek na ubezpieczenia społeczne.

Kto może liczyć na umorzenie długów

Z abolicji mogą skorzystać osoby podlegające w okresie od 1 stycznia 1999 r. do 28 lutego 2009 r. obowiązkowo ubezpieczeniu: emerytalnemu, rentowemu i wypadkowemu z tytułu:

Krok 1.

Sprawdź stan wpłat

Wielu przedsiębiorców nie dostało jeszcze z ZUS wezwania do zapłaty składek z lat 1999-2009 i nie mają pewności czy przysługuje im prawo do skorzystania z możliwości ich umorzenia na podstawie ustawy o umorzeniu należności powstałych z tytułu nieopłaconych składek przez osoby prowadzące pozarolniczą działalność. W praktyce powinni jednak we własnym interesie złożyć taki wniosek, nawet jeśli nie mają pewności, że takie zaległości powstały.

W treści wniosku można wtedy zaznaczyć, że przedsiębiorca zwraca się o umorzenie zaległości z całego okresu objętego ustawą abolicyjną, czyli od 1 stycznia 1999 r., do 28 lutego 2009 r. Przy tej okazji przedsiębiorca zostanie poproszony o złożenie innego wniosku tzw. o ustalenie stanu konta w ZUS. Wtedy urzędnicy sprawdzą jakie zaległości przedsiębiorca ma wobec ZUS.

Zaległości z lat 1999-2003 powinny być już przedawnione. Może się jednak okazać, że oddział wszczął postępowanie egzekucyjne w sprawie ściągnięcia tych należności i bieg przedawnienia uległ zawieszeniu. Długi z pozostałych lat ciągle nie są przedawnione i ZUS nadal może je ściągać z przedsiębiorców. Choć okres przedawnienia roszczeń ZUS został skrócony na początku 2012 r. do pięciu lat, do starych składek ciągle mają zastosowanie wcześniejsze zasady przedawnienia roszczeń.

Krok 2.

Uważaj na emeryturę i rentę

Złożenie wniosku o umorzenie składek oznacza, że z konta emerytalnego przedsiębiorcy może zniknąć nawet 10 lat stażu ubezpieczeniowego. Z naszych wyliczeń wynika jednak, że spłata zaległych składek, by w ten sposób podwyższyć sobie emeryturę, po prostu się przedsiębiorcy nie opłaca. Z wyliczeń ZUS wynika bowiem, że z kwoty zaległych składek ponad połowę stanowią odsetki za zwłokę. Oznacza to, że tylko niewielką część tego długu stanowią składki na ubezpieczenie emerytalne. Zainteresowany musiałby pobierać takie podwyższone świadczenie przez najbliższe 40 lat, by zrekompensować sobie wydatek kilkudziesięciu tysięcy złotych na spłatę zaległości.

Inaczej jest w przypadku rencistów, których jest całkiem sporo wśród prowadzących działalność gospodarczą. Umorzenie wszystkich składek może mieć dla nich poważne konsekwencje, z utratą prawa do renty włącznie. Zgodnie z ustawą o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, prawo do renty ma wyłącznie ta osoba, która udowodni odpowiednio sługi staż ubezpieczenia przed złożeniem wniosku o przyznanie tego świadczenia. Długość tego okresu zależy od wieku, i w przypadku osób powyżej 30 wynosi co najmniej 5 lat w ciągu ostatniego dziesięciolecia przed złożeniem wniosku >patrz art. 58 ustawy o emeryturach i rentach.

Jeśli w wyniku abolicji ze stażu ubezpieczonego wypadną lata które ZUS brał wcześniej do ustalenia prawa do renty, wtedy odbierze przedsiębiorcy to świadczenie na przyszłość, a także upomni się o jego zwrot za trzy lata wstecz. Warto więc sprawdzić czy umarzane zaległości nie dotyczą ostatnich lat przed złożeniem wniosku o rentę.

Krok 3.

Złóż wniosek

Bez względu na to czy wizyta przedsiębiorcy w inspektoracie wynika z wydania przez ZUS decyzji nakładającej na niego obowiązek zapłaty zaległości, czy też chce on wyjaśnić stan swojego konta, procedura umarzania zaległości została maksymalnie uproszczona. Po tym jak Komisja Europejska zgodziła, się by abolicja objęła także nadal aktywnych przedsiębiorców (tzn. takich którzy prowadzili lub odnowili swoją działalność po 1 września 2012 r.), wystarczy złożyć wniosek na jednej kartce papieru.

Wzór wniosku do wypełnienia, a także instrukcje co do jego wypełnienia można zresztą otrzymać w każdym inspektoracie ZUS.

Krok 4.

Zadbaj o czyste konto

Umorzeniu podlegają składki na ubezpieczenia społeczne przedsiębiorcy, czyli:

Uwaga!

Przedsiębiorca, który zalega jedynie z zapłatą składki zdrowotnej czy składki na Fundusz Pracy nie może ubiegać się o umorzenie tych zaległości. Choć te składki podlegają umorzeniu razem ze składkami na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, nie mogą zostać samodzielnie umorzone.

Jeśli w wyniku sprawdzenia należności przedsiębiorcy wobec ZUS okaże się, że zalega on z zapłatą składek na ubezpieczenia społeczne za okres po 28 lutego 2009 r., lub zaległości dotyczą składek na ubezpieczenia społeczne pracowników zatrudnianych przez przedsiębiorcę, może ubiegać się o rozłożenie tych zaległości na raty i spłatę w ciągu roku od złożenia wniosku. W tym czasie postępowanie egzekucyjne ZUS zostanie wstrzymane. Warunkiem abolicji będzie jednak spłata tych pozostałych należności w terminie.

Uwaga!

Jeżeli ZUS ściga małżonka, który pozostaje we wspólnocie majątkowej z przedsiębiorcą, przez co odpowiada za jego długi, małżonek ten nie może złożyć wniosku o umorzenie zaległości za przedsiębiorcę. To uprawnienie przysługuje jedynie przedsiębiorcy lub jego spadkobiercom.

Krok 5.

Odwołaj się w razie odmowy

Przedsiębiorca, który spotkał się z odmową umorzenia składek za lata 1999 r., 2009 r., lub np. odmową wstrzymania egzekucji do czasu wydania decyzji Komisji Europejskiej może teraz ponownie złożyć wniosek z prośbą o abolicję. Ustawa nie przewiduje żadnych ograniczeń w tym zakresie i przedsiębiorca może złożyć dowolną liczbę wniosków o umorzenie zaległych składek.

W razie odmowy umorzenia przedsiębiorca może zaś odwołać się od takiej decyzji w terminie miesiąca od jej doręczenia. Nie wiadomo na razie jaka będzie skuteczność tego typu odwołań, bo na podstawie ustawy abolicyjnej nie zapadł jeszcze żaden wyrok.

podstawa prawna: ustawa z 9 listopada 2012 r. o umorzeniu należności powstałych z tytułu nieopłaconych składek przez osoby prowadzące pozarolniczą działalność (DzU z 2012 r., poz. 1551)

podstawa prawna: ustawa z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (DzU z 1998, nr 162 poz. 1118, ze zm.)