Wartość programu sportowego finansowanego za pracownika będzie zwolniona ze składek (na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne) w części, jaka przypadnie na okresy absencji chorobowych, za które otrzyma zasiłek. Jeżeli więc niezdolność do pracy obejmuje tylko część miesiąca, to wartość karnetu wyłączoną z podstawy wymiaru opłat na ZUS trzeba ustalić proporcjonalnie, dzieląc pełną jego stawkę przez liczbę kalendarzowych dni danego miesiąca, a wynik mnożąc przez liczbę kalendarzowych dni absencji chorobowej.

Z czego to wynika

Ze składek na ZUS zwolnione są składniki wynagrodzenia, do których pracownik ma prawo w okresie pobierania wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy, zasiłku chorobowego, macierzyńskiego, opiekuńczego, świadczenia rehabilitacyjnego, jeśli:

Tak wynika z § 2 ust. 1 pkt 24 rozporządzenia ministra pracy i polityki socjalnej z 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (DzU nr 161, poz. 1106 ze zm., dalej rozporządzenie składkowe).

Oznacza to, że jeżeli na podstawie przepisów płacowych obowiązujących u pracodawcy, składnik wynagrodzenia przysługuje również za czas absencji i pobierania świadczeń chorobowych, to w części przypadającej na czas tej nieobecności w pracy nie stanowi podstawy wymiaru składek ZUS.

Czy to składnik pensji

Wśród praktyków pojawiają się jednak wątpliwości co do tego przepisu, dotyczące możliwości jego stosowania do świadczeń pozapłacowych, takich jak np. opłacany przez pracodawcę program sportowy (np. karta multi-sport), abonament medyczny, ubezpieczenie od następstw nieszczęśliwych wypadków itp. Wynikają one z tego, że w § 2 ust. 1 pkt 24 rozporządzenia składkowego ustawodawca mówi o składnikach wynagrodzenia. Nie odnosi się odrębnie do świadczeń pozapłacowych, które nie są w dosłownym znaczeniu składnikami wynagrodzenia. Czy zatem pojęcie „składnika wynagrodzenia" można traktować w sposób rozszerzający, rozciągając je na „świadczenia niepieniężne pozapłacowe".

Odnosząc się do sytuacji opisanej w pytaniu należy uznać, że wartość finansowanego przez pracodawcę programu sportowego w części przypadającej na czas pobierania świadczeń chorobowych jest zwolniona ze składek. Mimo że karta multi–sport nie jest stricte składnikiem wynagrodzenia, lecz jest świadczeniem pozapłacowym ponoszonym za pracownika, to jednak jako przychód ze stosunku pracy powinna być traktowana jako składnik pensji. Ponieważ obowiązujące u pracodawcy przepisy płacowe mówią, że składnik ten przysługuje również za czas absencji chorobowych, to do tej jego części należy stosować zwolnienie składkowe.

Wyraźny zapis

Z § 2 ust. 1 pkt 24 rozporządzenia składkowego jednoznacznie wynika, że przychody pracownika ze stosunku pracy, które uzyskuje on za czas pobierania wynagrodzenia chorobowego i zasiłków są wolne od składek pod warunkiem, że firmowe przepisy o wynagradzaniu wyraźnie przewidują, że przysługują one za okres absencji. Gdyby tego typu regulacji nie było, to przychody uzyskane przez pracownika za czas niezdolności do pracy trzeba byłoby oskładkować.

Taki zapis uprawnia oczywiście do odliczenia od podstawy składek tylko tej części składnika (przychodu), która przysługuje pracownikowi za okres absencji. Pozostałą część (za okres pracy) trzeba doliczyć do przychodu podwładnego i oskładkować.

Na tych samych zasadach zwolnienie dotyczy składki na ubezpieczenie zdrowotne. Do ustalenia podstawy wymiaru tej należności stosuje się bowiem przepisy określające podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne tych osób (art. 81 ust. 1 ustawy z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, DzU nr 210, poz. 2135 ze zm.).

Proporcjonalne odliczenie

Jeżeli składnik wynagrodzenia lub świadczenie pozapłacowe przysługuje na podstawie obowiązujących u pracodawcy przepisów o wynagradzaniu, a absencja chorobowa obejmuje pełny miesiąc, to przychód ten jest zwolniony ze składek w całości. Gdy absencja obejmuje tylko część miesiąca, to trzeba ustalić kwotę pomniejszenia podstawy wymiaru składek.

Przepisy z zakresu ubezpieczeń nie regulują sposobu ustalania omawianego pomniejszenia. Przyjmuje się, że właściwa w takim przypadku jest metoda proporcjonalnego pomniejszenia uznawana przez ZUS. Oznacza to, że gdy absencja chorobowa trwa przez część miesiąca, to składnik wynagrodzenia (odpowiednio wartość świadczenia pozapłacowego) podlegającego oskładkowaniu należy podzielić przez liczbę dni kalendarzowych danego miesiąca, a uzyskaną wartość pomnożyć przez liczbę dni tego miesiąca, za które pracownik pobrał świadczenie chorobowe. Następnie uzyskaną kwotę trzeba odjąć od pełnej stawki  składnika (świadczenia) za cały miesiąc. Otrzymaną w ten sposób różnicę należy uwzględnić w podstawie wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne.

Ta interpretacja opiera się na analogii do zasad pomniejszania podstawy wymiaru składek u osób, które podlegają ubezpieczeniom społecznym z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności czy przebywania na urlopie wychowawczym w sytuacji, kiedy ubezpieczenia trwają niepełny miesiąc. Błędem jest zatem stosowana przez niektórych pracodawców metoda ustalania kwoty pomniejszenia podstawy wymiaru składek, polegająca na dzieleniu pełnej stawki zawsze przez dzielnik 30, bez względu na kalendarzową liczbę dni miesiąca.

Przykład

SPORT I NIEDYSPOZYCJA ZDROWOTNA

Pracownik, któremu pracodawca finansuje wartość programu sportowego w postaci karty multi-sport o wartości 150 zł miesięcznie, chorował przez 12 dni kalendarzowych maja. Za ten okres otrzymał 80-procentowe wynagrodzenie chorobowe. Oprócz świadczenia pozapłacowego osoba ta otrzymuje wyłącznie pensję zasadniczą w stałej stawce miesięcznej 3300 zł, a podstawa wymiaru świadczenia chorobowego wyniosła 2847,57 zł.

Wartość karty, od której należy naliczyć składki, ustalamy proporcjonalnie do okresu nieobjętego niezdolnością do pracy w następujący sposób:

Zgodnie z powyższym wyliczeniem wartość świadczenia pozapłacowego, którą trzeba uwzględnić w podstawie wymiaru składek za maj wynosi 91,94 zł. Natomiast kwota 58,06 zł (wartość karty przypadająca na 12 dni choroby) jest zwolniona z opłat na ZUS na podstawie § 2 ust. 1 pkt 24 rozporządzenia składkowego.

Listę płac pracownika za maj 2013 r. (pracownik ma prawo do podstawowych kosztów uzyskania przychodów i złożył pracodawcy oświadczenie PIT-2) wskazuje tabela.