W [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=D3224D84695D0F984D31E677CE9A00C4?id=76037]kodeksie pracy[/link] nie ma ograniczeń dotyczących zatrudniania na podstawie umowy o pracę zawieranej między osobami fizycznymi pozostającymi na co dzień w związku małżeńskim lub innej koligacji rodzinnej.

Osoby te mogą zawierać takie umowy, a ich relacje na linii pracodawca – pracownik są regulowane przez ogólne przepisy kodeksu pracy. Stosunek pracy powstanie zawsze, gdy zaistnieją jego charakterystyczne cechy określone w art 22 k.p., czyli m.in. odpłatność, podległość wobec pracodawcy oraz faktyczne świadczenie pracy.

Samo podpisanie umowy i odprowadzanie składek bez faktycznego wykonywania pracy może być uznane za pozorny stosunek pracy, którego celem jest np. wyłudzenie świadczeń z ZUS. Jednakże gdy praca jest rzeczywiście wykonywana, nie ma powodu, by umowa o pracę nie była skuteczna.

[srodtytul]Bez nepotyzmu[/srodtytul]

Jedyne ograniczenia w przyjmowaniu do pracy osób bliskich wynikają z pragmatyk służbowych, regulujących w szczególny sposób stosunek pracy poszczególnych grup zatrudnionych, np. pracowników samorządowych czy służby cywilnej. Z tego powodu [b]małżonkowie i osoby spokrewnione do drugiego stopnia włącznie lub powinowactwa pierwszego stopnia nie mogą być zatrudnione w jednostkach samorządowych[/b] objętych przepisami o pracownikach samorządowych, jeżeli powstałby między nimi stosunek bezpośredniej podległości służbowej.

Komisja Kodyfikacyjna Prawa Pracy przewidywała odmienne zasady zatrudniania osób najbliższych, proponując przepisy dla tzw. pracowników rodzinnych. Te odmienne zasady miałyby być stosowane w zakładach, w których wszyscy pracownicy są członkami rodziny pracodawcy. W stosunku do nich możliwe byłoby m.in. wypłacanie części wynagrodzenia w naturze jako równowartość kosztów zakwaterowania lub wyżywienia. Ponadto do pracowników rodzinnych nie miałaby zastosowania część przepisów dotyczących wypowiadania umów o pracę, czasu pracy.

Na razie jednak resort pracy nie planuje skierowania projektu na ścieżkę legislacyjną, tak więc zasady zatrudniania członków rodziny pozostaną bez zmian.

[srodtytul]Współpracownik[/srodtytul]

Niestety, zatrudnianie osób bliskich na podstawie umowy o pracę może być niewystarczające, by ZUS zgodził się na pobieranie od takich bliskich składek na ubezpieczenie społeczne wymaganych od pracowników.

Dla ZUS zatrudniany członek rodziny może być osobą współpracującą, a to wiąże się z inną wysokością składek. Zgodnie z ustawą o systemie ubezpieczeń społecznych osobą współpracującą z osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność jest m.in. małżonek, dziecko własne, dziecko drugiego małżonka, rodzic, macocha i ojczym.

Decydującym obok pokrewieństwa kryterium zakwalifikowania zatrudnionego członka rodziny jako osoby współpracującej jest pozostawanie we wspólnym gospodarstwie domowym. [b]Nie wystarczą jednak inne adresy zameldowania, by ZUS nie miał podstaw do kwestionowania pracowniczych zasad oskładkowania. [/b]Decydująca jest faktyczna więź społeczna i gospodarcza, np. wspólny budżet, kooperacja w załatwianiu spraw codziennych.

Członkowie rodziny uznani za osoby współpracujące z osobami prowadzącymi firmę podlegają ubezpieczeniom na takich samych zasadach jak ci przedsiębiorcy. Podstawę wymiaru ich składek stanowi zadeklarowana kwota nie niższa niż 60 proc. prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia przyjętego do ustalania kwoty ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek (obecnie jest to 1887,60 zł).

[ramka]

[b]O zatrudnianiu bliskich[/b]

- Zawarcie umowy o pracę między osobami bliskimi nie prowadzi do powstania obowiązku ubezpieczenia społecznego pracownika, jeżeli praca nie była rzeczywiście wykonywana – [b]wyrok z 13 lipca 2005 r., sygn. I UK 296/04[/b].

- Nie jest zakazana zmiana ubezpieczenia z tytułu współpracy przy prowadzeniu pozarolniczej działalności gospodarczej na ubezpieczenie z tytułu umowy o pracę. Chęć obniżenia kosztów działalności spółki jako motyw zawarcia umowy o pracę nie oznacza, że doszło do obejścia prawa – [b]wyrok z 5 października 2007 r., sygn. II UK 53/07.[/b] [/ramka]

masz pytanie, wyślij e-mail do autora

[mail=t.zalewski@rp.pl]t.zalewski@rp.pl[/mail]