Wykonywanie obowiązków członka zarządu spółki kapitałowej nie powoduje podlegania obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym, bo osoby piastujące takie funkcje nie są wymienione w art. 6 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=4B4A7B396F2FED1C84FFFDCF5483088E?id=184677]ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (DzU z 2007 r. nr 11, poz. 74 ze zm.)[/link]. Nie znaczy to jednak, że nigdy w ich przypadku nie będzie obowiązku opłacania składek na ubezpieczenia społeczne.
[srodtytul]Liczy się podstawa[/srodtytul]
Jeżeli umowa spółki z o.o. nie przewiduje innego trybu, członkowie zarządu są powoływani i odwoływani uchwałą wspólników (art. 201 § 4 kodeksu spółek handlowych). Członków zarządu spółki akcyjnej powołuje natomiast rada nadzorcza, chyba że statut spółki stanowi inaczej (art. 368 § 4 k.s.h.). Ale nie jest to powołanie, o jakim mowa w art. 68 k.p. (por. [b]wyrok SN z 2 grudnia 2004 r., I PK 51/04[/b]).
Powołanie do zarządu tworzy jedynie stosunek organizacyjnoprawny. O tym, czy spółkę z członkiem zarządu będzie łączyć inny stosunek prawny, zdecydują następne działania, takie jak zawarcie umowy o pracę lub umowy-zlecenia (por. [b]wyrok SN z 14 lutego 2001 r., I PKN 258/00[/b]). I to ta relacja będzie stanowić tytuł do ubezpieczeń zusowskich.
[srodtytul]Jak pracownik…[/srodtytul]
Jeśli z członkiem zarządu jest zawierana umowa o pracę, to podlega on obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym i zdrowotnym jak pracownik. Ma przecież status pracowniczy. A do takiej osoby stosuje się:
- art. 6 ust. 1 pkt 1 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=4B4A7B396F2FED1C84FFFDCF5483088E?id=184677]ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (DzU z 2007 r. nr 11, poz. 74 ze zm.), dalej ustawa systemowa,[/link]
- art. 66 ust. 1 pkt 1 lit. a) [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=8B72C28F25A39466B62A370BF0E80A2B?id=282315]ustawy z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (DzU z 2008 r. nr 164, poz. 1027 ze zm.), dalej ustawa zdrowotna.[/link]
Tym samym członek zarządu podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu. Obowiązek ubezpieczeń istnieje od dnia nawiązania do dnia ustania stosunku pracy.
Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne pracowników stanowi przychód w rozumieniu przepisów [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=CD288EE8470E445B412ADC4F3596AD9A?id=80474]ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (DzU z 2000 r. nr 14, poz. 176 ze zm., dalej ustawa o PIT)[/link], uzyskiwany z tytułu stosunku pracy. Do podstawy tej nie wchodzi wynagrodzenie za czas niezdolności do pracy wskutek choroby lub odosobnienia w związku z chorobą zakaźną oraz zasiłki. Są z niej również wyłączone przychody wymienione w § 2 ust. 1 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=CE1B830D1D423B7BC5085F05B204F1F1?id=77617]rozporządzenia ministra pracy i polityki socjalnej z 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalenia podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (DzU nr 161, poz. 1106 ze zm.).[/link]
Pracodawca ma obowiązek zgłosić pracownika członka zarządu do ubezpieczeń oraz za każdy miesiąc rozliczać i opłacać należne składki na ubezpieczenia.
[srodtytul]…lub zleceniobiorca[/srodtytul]
Ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlega również członek zarządu, który swoje obowiązki wykonuje na podstawie umowy cywilnoprawnej o charakterze umowy-zlecenia. W takiej sytuacji osoba ta jest objęta ubezpieczeniami jako zleceniobiorca.
Osoba wykonująca pracę na podstawie umowy-zlecenia podlega z tego tytułu również ubezpieczeniu wypadkowemu, gdy praca jest wykonywana w siedzibie lub miejscu prowadzenia działalności zleceniodawcy (co chyba zawsze ma miejsce w przypadku członków zarządu).
Natomiast ubezpieczenie chorobowe z umowy-zlecenia jest dobrowolne. Do tego ubezpieczenia mogą przystąpić wyłącznie zleceniobiorcy, którzy z umowy-zlecenia podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym >patrz ramka.
Zleceniobiorcy obowiązkiem ubezpieczeń społecznych objęci są od dnia oznaczonego w umowie jako dzień rozpoczęcia jej wykonywania do dnia rozwiązania lub wygaśnięcia tej umowy. Natomiast objęcie dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym następuje od dnia złożenia wniosku o objęcie ubezpieczeniem, nie wcześniej jednak niż od dnia, w którym wniosek został zgłoszony. Od dnia wskazanego we wniosku objęcie ubezpieczeniem chorobowym zleceniobiorcy może nastąpić tylko wówczas, gdy zgłoszenie do ubezpieczeń emerytalnego i rentowych zostanie dokonane w terminie siedmiu dni od dnia powstania obowiązku ubezpieczeń emerytalnego i rentowych. Ubezpieczenie to ustaje od dnia wskazanego we wniosku o wyłączenie z tego ubezpieczenia, nie wcześniej jednak niż od dnia, w którym wniosek został zgłoszony, a także wówczas, gdy zleceniobiorca zakończy wykonywanie umowy-zlecenia.
W przypadku członków zarządu zleceniobiorców podstawę wymiaru składek stanowi przychód w rozumieniu przepisów ustawy o PIT, uzyskiwany z umowy. Nie stosuje się do nich przepisów rozporządzenia w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek. Płatnikiem składek na ubezpieczenie społeczne członka zarządu pełniącego swoją funkcję w ramach umowy-zlecenia jest zleceniodawca. Zleceniodawca jest zobowiązany zgłosić go do ubezpieczeń oraz rozliczać i opłacać należne składki.
[srodtytul]Roczne ograniczenie[/srodtytul]
Zarówno w sytuacji gdy członek zarządu wykonuje swoje obowiązki w ramach stosunku pracy, jak i umowy cywilnoprawnej, roczna podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe nie może być wyższa od kwoty odpowiadającej 30-krotności prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej na dany rok kalendarzowy (w 2009 r. 95 790 zł). Ograniczenie takie wynika z art. 19 ust. 1 ustawy systemowej i nie dotyczy podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia chorobowe i wypadkowe oraz ubezpieczenie zdrowotne.
W przypadku członków zarządu wykonujących swoje obowiązki na podstawie umowy cywilnoprawnej należy również pamiętać o tym, że podstawa wymiaru składek na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe nie może przekraczać miesięcznie 250 proc. przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w poprzednim kwartale.
[srodtytul]Zdrowotne dopiero po zawarciu umowy[/srodtytul]
Samo pełnienie obowiązków członka zarządu nie powoduje, że dana osoba podlega ubezpieczeniu zdrowotnemu, gdyż taki tytuł do ubezpieczeń nie został wymieniony w art. 66 ustawy zdrowotnej. Dopiero zawarcie przez członka zarządu umowy o pracę lub umowy cywilnoprawnej o charakterze umowy-zlecenia powoduje, że podlega również ubezpieczeniu zdrowotnemu jako pracownik lub zleceniobiorca. Obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego podlegają bowiem pracownicy w rozumieniu ustawy systemowej oraz osoby wykonujące pracę na podstawie umowy-zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z przepisami kodeksu cywilnego stosuje się przepisy dotyczące zlecenia.
Obowiązek ubezpieczenia zdrowotnego istnieje także wówczas, gdy członek zarządu ma równocześnie inne tytuły do ubezpieczenia zdrowotnego (np. oprócz wykonywania obowiązków członka zarządu na podstawie umowy o charakterze umowy-zlecenia w innej firmie jest zatrudniony na podstawie umowy-zlecenia). Wówczas obowiązkowo ubezpieczeniu zdrowotnemu podlega z każdego z tych tytułów.
[ramka][b]Gdy zarządzający na zleceniu jest studentem lub emerytem[/b]
Jeżeli z członkiem zarządu została zawarta umowa o charakterze umowy-zlecenia a jest on uczniem lub studentem, który nie ukończył 26 lat, z umowy-zlecenia nie podlega żadnym ubezpieczeniom. Natomiast posiadanie przez członka zarządu będącego zleceniobiorcą ustalonego prawa do emerytury lub renty nie wyłącza obowiązku ubezpieczeń społecznych.W konsekwencji członek zarządu – emeryt lub rencista, zatrudniony na podstawie umowy cywilnoprawnej o charakterze umowy-zlecenia podlega z tego tytułu obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym. Ubezpieczenia z umowy-zlecenia będą dla niego dobrowolne, jeżeli równocześnie w innym zakładzie pracy jest zatrudniony na podstawie umowy o pracę lub równocześnie wykonuje inną umowę-zlecenie, z której przystąpił do obowiązkowych ubezpieczeń emerytalnego i rentowych. [/ramka]