Czasami może to być uznane za pomoc publiczną. Przy zaleganiu ze składkami chodzi o odroczenie terminu płatności, rozłożenie na raty czy umorzenie należności.

[srodtytul]Jak we Wspólnocie[/srodtytul]

Członkostwo Polski w UE wymusiło wprowadzenie pewnych regulacji związanych z pomocą publiczną i dostosowanie naszego prawa do wspólnotowego. Obecnie zagadnienia te określa traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską (TWE) oraz [link=http://aktyprawne.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?id=185281]ustawa z 30 kwietnia 2004 r. o postępowaniu w sprawach dotyczących pomocy publicznej (tekst jedn. DzU z 2007 r. nr 59, poz. 404 ze zm.)[/link]. Ustawa określa jedynie:

- wstępną kontrolę pomocy publicznej,

- zasady współpracy prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów z podmiotami udzielającymi pomocy, organami Unii, podmiotami ubiegającymi się o pomoc, czyli jej beneficjentami,

- reguły i tryb zwrotu pomocy,

- postępowanie w sprawie przygotowania do notyfikacji projektów pomocy indywidualnej oraz pomocy indywidualnej na restrukturyzację.

Oprócz TWE do pomocy publicznej odnoszą się też rozporządzenia Rady i Komisji Unii Europejskiej. Z dniem akcesji Polski do UE stosujemy je bezpośrednio, bez konieczności ich przenoszenia do prawa wewnętrznego. Dlatego uzyskanie takiej ulgi może zależeć nie tylko od pozytywnej opinii ZUS, ale też od spełnienia innych warunków wynikających z regulacji wspólnotowych.

[srodtytul]Co to jest publiczna pomoc[/srodtytul]

Pomocą publiczną jest wsparcie przyznawane przez organy państwa członkowskiego lub przy użyciu zasobów państwowych w jakiejkolwiek formie, które zakłóca lub grozi zakłóceniem konkurencji poprzez sprzyjanie niektórym przedsiębiorstwom lub produkcji pewnych towarów. Wsparcie takie jest uznawane, co do zasady, za niedopuszczalne, jeżeli jest niezgodne ze wspólnym rynkiem w zakresie, w jakim wpływa na wymianę handlową między państwami członkowskimi.

Nie ulega wątpliwości, że pomoc uzyskiwana przez przedsiębiorcę w formie ulgi w opłacaniu składek pochodzi ze środków publicznych. Tak kwalifikujemy przychody ze składek oraz należności pochodne, gdyż taki charakter mają składki na ubezpieczenia społeczne.

[srodtytul]Za darmo[/srodtytul]

Aby uznać wsparcie za pomoc publiczną, trzeba określić korzyść ekonomiczną:

- polegającą na uzyskaniu przysporzenia lub zmniejszeniu obciążeń przedsiębiorcy na warunkach korzystniejszych od oferowanych na rynku,

- udzielaną przez państwo lub przy użyciu zasobów państwowych w jakiejkolwiek formie,

- przyznawaną selektywnie niektórym przedsiębiorstwom lub produkcji pewnych towarów,

- zakłócającą lub grożącą zakłóceniem konkurencji oraz wpływającą na wymianę handlową między państwami członkowskimi.

Korzyść ekonomiczna, jaką uzyskuje przedsiębiorca, to przekazanie określonych środków lub zwolnienie z obciążeń, które ten normalnie musiałby ponieść.

[b]Jeśli chodzi o ulgi udzielane przez ZUS, to przysporzenie stanowi różnicę między wysokością odsetek za zwłokę, jakie przedsiębiorca zapłaciłby przy spłacie zaległych zobowiązań bez układu ratalnego, a opłatą prolongacyjną.[/b]

[srodtytul]PUBLICZNE WSPARCIE PRZY NALEŻNOŚCIACH UBEZPIECZENIOWYCH WYSTĘPUJE W TRZECH FORMACH[/srodtytul]

[b]Ulgi w opłacaniu składek na ubezpieczenia społeczne udzielane przez ZUS mogą stanowić dla przedsiębiorcy pomoc publiczną[/b]

- de minimis,

- indywidualną,

- indywidualną na restrukturyzację.

[srodtytul]Pomoc de minimis...[/srodtytul]

Jeśli korzyści, jakie uzyskał przedsiębiorca w ciągu ostatnich trzech lat budżetowych, nie przekroczą 200 tys. euro a w transporcie 100 tys. euro, będzie to pomoc de minimis.

Inny limit wsparcia obowiązuje w rolnictwie. Jeżeli przedsiębiorca otrzymał w tym czasie pomoc de minimis, to kolejną według tej zasady może dostać pod warunkiem, że suma wsparcia nie przekracza 200 tys. euro. Pomoc de minimis jest pomocą publiczną, ale ponieważ jest niewysoka, nie wpływa negatywnie na konkurencję oraz wymianę handlową między państwami członkowskimi. Dlatego jej udzielenie nie wymaga notyfikacji.

Przyznając nową pomoc de minimis, ZUS musi sprawdzić, czy nie spowoduje to przekroczenia wyznaczonego progu. Aby stwierdzić, że wnioskowana pomoc będzie pomocą de minimis, ubiegający się o ulgę w opłacaniu składek powinien załączyć do wniosku wszystkie zaświadczenia o pomocy de minimis, jaką otrzymał w ciągu tego roku i dwóch lat poprzednich. Może też przedstawić oświadczenie o wysokości udzielonej pomocy de minimis w tym okresie. Każdy organ udzielający tej pomocy musi wydać zaświadczenie o jej wysokości. Jeżeli okaże się, że wartość pomocy różni się od figurującej w zaświadczeniu, wówczas w ciągu 14 dni od stwierdzenia tego organ, który udzielał pomocy, musi wystawić nowe zaświadczenie, podając właściwą kwotę i stwierdzając utratę ważności poprzedniego druku.

Przy obliczaniu łącznej wartości pomocy de minimis nie bierze się pod uwagę pomocy publicznej udzielonej z programu pomocowego, pomocy indywidualnej oraz pomocy indywidualnej na restrukturyzację, jeśli zatwierdziła ją Komisja Europejska, a także pomocy udzielonej w ramach tzw. wyłączeń grupowych.

[srodtytul]...indywidualna[/srodtytul]

Pomoc ta nie jest przyznawana na podstawie programu pomocowego oraz podlega obowiązkowi zgłoszenia do Komisji Europejskiej. Poza programem pomocowym udziela się jej w ramach wyłączeń grupowych. Unia może w rozporządzeniu uznać ją za zgodną ze wspólnym rynkiem, co oznacza, że nie zachodzi konieczność jej notyfikacji.

Program pomocowy to akt normatywny zaakceptowany przez Komisję Europejską, według którego można przyznać pomoc publiczną jednemu lub kilku przedsiębiorcom na czas nieokreślony i/lub w nieokreślonej kwocie. Jeżeli wszystkie wskazane w nim warunki zostaną spełnione, nie jest potrzebna notyfikacja.

Pomoc udzielona w zakresie wyłączeń grupowych lub programu pomocowego nie wymaga też pozytywnej opinii prezesa UOKiK. O nią może wystąpić organ udzielający wsparcia, jeśli ma uzasadnione wątpliwości, czy spełnia ona wszystkie warunki pozwalające na jej zakwalifikowanie do jednej z tych kategorii. Do wniosku o opinię organ załącza:

- projekt umowy bądź decyzji, na podstawie której zostanie udzielona pomoc,

- informacje dotyczące adresatów zamierzonej pomocy, jej przeznaczenia, formy, wielkości oraz czasu trwania.

Pozytywna opinia UOKiK stanowi podstawę do udzielenia pomocy, a gdy prezes podzieli wątpliwości, trzeba ją notyfikować w Komisji Europejskiej. Do czasu notyfikacji zainteresowany nie dostanie ani grosza.

Gdy przedsiębiorca ubiega się o pomoc indywidualną, która wykracza poza wyłączenia grupowe oraz programy pomocowe, projekt pomocy podlega notyfikacji KE. W razie negatywnej opinii prezesa UOKiK projektu nie przekazuje się do Komisji. Przedsiębiorca, który miał uzyskać wsparcie, może jednak złożyć w ciągu 14 dni od daty otrzymania negatywnej opinii UOKiK wniosek o notyfikację. Obliguje to prezesa UOKiK do notyfikowania projektu pomocy KE. Jednak do czasu notyfikacji pomoc nie zostanie udzielona.

[srodtytul]Na restrukturyzację[/srodtytul]

Chodzi o wsparcie przewidziane w planie restrukturyzacyjnym określającym działania, aby przywrócić przedsiębiorcy długookresową zdolność do konkurowania na rynku. W szczególności dotyczy to sposobu finansowania tych działań, w tym w formie pomocy publicznej.

Uzyskują ją podmioty znajdujące się w trudnej sytuacji ekonomicznej. Pojęcie to wyjaśniają wytyczne wspólnotowe dotyczące pomocy państwa w celu ratowania i restrukturyzacji zagrożonych przedsiębiorstw (DzUrz UE z 2004 r., C 244). Według niego KE uważa przedsiębiorstwo za zagrożone, jeżeli za pomocą środków własnych i uzyskanych od właścicieli, akcjonariuszy lub wierzycieli nie jest w stanie powstrzymać strat, a straty bez zewnętrznej interwencji władz publicznych prawie na pewno doprowadzą go do zniknięcia z rynku w perspektywie krótko- lub średnioterminowej. Chodzi m.in. o sytuacje, gdy spółka:

- z ograniczoną odpowiedzialnością utraciła ponad połowę zarejestrowanego kapitału, w tym ponad 1/4 w ciągu ostatnich 12 miesięcy,

- której przynajmniej niektórzy wspólnicy są w sposób nieograniczony odpowiedzialni za jej długi, jeżeli utraciła ponad połowę jej kapitału według sprawozdania finansowego, w tym ponad 1/4 w ciągu ostatnich 12 miesięcy,

- niezależnie od jej rodzaju, jeżeli spełnia kryteria prawa krajowego co do podlegania zbiorowej procedurze upadłościowej.

Przedsiębiorstwo może zostać uznane za zagrożone nawet wtedy, gdy nie wchodzi w grę żadna z tych okoliczności. Wystarczy, że występują typowe oznaki, tj. rosnące straty, malejący obrót, zwiększanie się zapasów, nadwyżki produkcji, zmniejszający się przepływ środków finansowych, rosnące zadłużenie, rosnące kwoty odsetek i zmniejszająca się lub zerowa wartość aktywów netto. Zwykle bowiem taki zakład jest już niewypłacalny lub podlega postępowaniu upadłościowemu prowadzonemu na podstawie prawa krajowego.

[srodtytul]Bez płynności[/srodtytul]

W każdym wypadku przedsiębiorstwo zagrożone kwalifikuje się do pomocy tylko wtedy, gdy ewidentnie nie może odzyskać płynności dzięki środkom własnym lub uzyskanym od właścicieli, akcjonariuszy lub ze źródeł rynkowych. Nie dostaną jej jednak nowo utworzone przedsiębiorstwa (przez pierwsze trzy lata od założenia lub w wyniku likwidacji innego podmiotu lub przejęcia jego aktywów). Nawet wtedy, gdy ich pierwotna sytuacja finansowa jest niepewna. Dopiero po trzech latach może otrzymać pomoc na restrukturyzację, jeśli:

- kwalifikuje się jako przedsiębiorstwo zagrożone w rozumieniu wytycznych,

- nie stanowi części większej grupy kapitałowej.

[srodtytul]REGUŁY OGRANICZĄ DOPŁYW GROSZA[/srodtytul]

[b]Przedsiębiorstwo należące lub przejęte przez większą grupę kapitałową w normalnych warunkach nie dostanie wsparcia na ratowanie lub restrukturyzację[/b]

Wyjątkowo ma na to szansę, jeśli wykaże, że trudności mają źródło wewnętrzne i nie są wynikiem arbitralnej alokacji kosztów w grupie oraz że są zbyt poważne, aby przezwyciężyła je sama grupa.

Eliminowanie przez rynek firm nieefektywnych mających problemy z rentownością to zjawisko normalne. Dlatego państwo nie powinno wspomagać ich powszechnie. Pomoc publiczna na restrukturyzację obok tej na ratowanie najbardziej bowiem zakłóca konkurencję.

[srodtytul]Pierwszy i ostatni raz[/srodtytul]

Wsparcie na restrukturyzację ograniczają m.in. reguły „pierwszy i ostatni raz” oraz udziału własnego. Pierwsza polega na tym, że przedsiębiorca w trudnościach finansowych uzyska ją raz na dziesięć lat. Wyjątek dotyczy przedsiębiorstwa przejmującego aktywa innego podmiotu, który otrzymał pomoc na restrukturyzację lub ratowanie, a potem nastąpiły zmiany w strukturze własności lub jakiekolwiek procedury administracyjne bądź sądowe, mające na celu uzdrowienie bilansu, zmniejszenie należności lub umorzenie poprzednich długów. Chodzi o to samo przedsiębiorstwo kontynuujące swoją działalność lub gdy było prowadzone wobec niego postępowanie upadłościowe; nabywca nie podlega zasadzie „pierwszy i ostatni raz”, jeśli spełnia łącznie następujące wymagania:

- jest wyraźnie oddzielony od starego przedsiębiorstwa,

- nabył aktywa starego przedsiębiorstwa po cenach rynkowych,

- upadłość lub zarządzanie sądowe i sprzedaż starego przedsiębiorstwa nie są jedynie sposobami uniknięcia zastosowania zasady „pierwszy i ostatni raz” (Komisja może określić, że ma to miejsce, jeżeli np. problemy napotkane przez nabywcę były łatwe do przewidzenia przy przejmowaniu aktywów starego przedsiębiorstwa).

[srodtytul]Wnieś wkład[/srodtytul]

Zasada wkładu własnego polega na tym, że beneficjent musi ponieść określony wkład własny w proces restrukturyzacji. Ma on być rzeczywisty i nieobjęty pomocą. Wkład beneficjenta ma podwójne zadanie. Z jednej strony pokazuje, że rynki (właściciele, wierzyciele) wierzą w możliwość odzyskania rentowności w rozsądnym czasie. Z drugiej – zapewni, że pomoc na restrukturyzację jest ograniczona do minimum niezbędnego, aby przywrócić rentowność, przy równoczesnym ograniczeniu zakłócenia konkurencji.

Pomoc na restrukturyzację wywołuje dla konkurencji szczególne zagrożenia. Może bowiem niesprawiedliwie przesunąć ciężar dostosowania strukturalnego i związane z tym problemy społeczne i gospodarcze na innych producentów działających bez pomocy i na inne państwa członkowskie. Według ogólnej zasady pomoc jest dopuszczalna, jeżeli można wykazać, że nie jest to niezgodne z interesem Wspólnoty. A wykazanie tego jest możliwe, gdy zostaną spełnione ścisłe kryteria i istnieje pewność, że wszystkie zakłócenia konkurencji zrównoważą się poprzez korzyści płynące z dalszego istnienia przedsiębiorstwa. Na przykład wyraźnie widać, że w wyniku redukcji etatów przez firmę zaprzestającą działalności nasiliłyby się problemy z zatrudnieniem.

[ramka][b]Jakie warunki pomocy na restrukturyzację zaakceptuje Unia[/b]

- Aby Komisja Europejska zatwierdziła pomoc na restrukturyzację, beneficjent musi spełniać warunki do uznania go za przedsiębiorstwo zagrożone.

- Ponadto musi wdrożyć zgodnie z planem proces restrukturyzacji, aby przywrócić długoterminową rentowność przedsiębiorstwa. Plan powinien przewidywać restrukturyzację jak najszybciej i przy założeniu realnych warunków funkcjonowania. Ma wskazywać okoliczności, które wpędziły zainteresowanego w kłopoty finansowe. Ponadto musi uwzględniać m.in. aktualny stan i przewidywania dotyczące popytu i podaży na odpowiednim rynku produktu, z podaniem scenariuszy opartych na najkorzystniejszych, najmniej korzystnych i pośrednich wersjach oraz na szczególnych słabościach i silnych stronach firmy. Restrukturyzacja powinna zakładać zaprzestanie wykonywania działalności, która nawet po zmianach przynosiłaby straty. Także taką zmianę sytuacji przedsiębiorstwa, która po zakończeniu restrukturyzacji pozwoli mu pokryć wszystkie koszty łącznie z amortyzacją i opłatami finansowymi. Oczekiwany zwrot zaangażowanego kapitału musi wystarczyć do tego, aby stało się ono konkurencyjne na rynku na podstawie własnych osiągnięć.

- Pomoc trzeba ograniczyć do niezbędnego minimum, a od beneficjenta musi pochodzić znaczący wkład z własnych środków, włącznie ze sprzedażą aktywów, które nie są niezbędne do dalszego istnienia przedsiębiorstwa, lub z zewnętrznych źródeł finansowania na warunkach rynkowych. Taki wkład oznacza, że rynki wierzą w możliwość przywrócenia rentowności. Wkład musi mieć charakter rzeczywisty, tzn. faktyczny, wykluczający wszystkie przyszłe spodziewane zyski, jak przepływ środków pieniężnych, i możliwie najwyższy.

KE uznaje za odpowiednie wkłady w restrukturyzację co najmniej:

- 25 proc. dla małych przedsiębiorstw,

- 40 proc. dla średnich,

- 50 proc. dla dużych.

W wyjątkowych okolicznościach i przy szczególnych trudnościach, które państwo członkowskie musi wykazać, Komisja może zezwolić na niższy wkład.

- Występując o udzielenie ulgi w opłacaniu składek, która stanowi pomoc indywidualną lub pomoc na restrukturyzację, przedsiębiorca powinien załączyć do wniosku o jej udzielenie określony formularz o pomocy publicznej. Jego wzór zawiera[link=http://aktyprawne.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?id=185290] rozporządzenie Rady Ministrów z 20 marca 2007 r. w sprawie informacji o otrzymanej pomocy publicznej oraz informacji o nieotrzymaniu pomocy (DzU nr 61, poz. 413)[/link]. [/ramka]

[srodtytul]OBLICZAMY WARTOŚĆ POMOCY PUBLICZNEJ[/srodtytul]

[b]Do obliczenia wartości pomocy publicznej stosuje się wzory określone w przepisach szczególnych. Niekiedy jej ustalenie wymaga skomplikowanych rachunków. Pokazujemy, jak je przeprowadzić[/b]

Pomoc publiczną wyrażamy w kwocie pieniężnej po przeliczeniu jej w sposób pozwalający na ustalenie kwoty, jaką otrzymałby beneficjent, gdyby została ona udzielona w formie dotacji i określana jest jako EDB (ekwiwalent dotacji brutto). Ustala się go w euro według kursu średniego walut obcych, ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski, obowiązującego w dniu udzielenia wsparcia.

[srodtytul]Jakie przepisy[/srodtytul]

Do obliczenia wartości pomocy publicznej stosuje się wzory określone w [link=http://aktyprawne.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?id=174863]rozporządzeniu Rady Ministrów z 11 sierpnia 2004 r. w sprawie szczegółowego sposobu obliczania wartości pomocy publicznej udzielanej w różnych formach (DzU nr 194, poz. 1983 ze zm.)[/link]. Ale w pewnych sytuacjach, tj. gdy pomoc publiczna polega nie tyle na udzieleniu ulgi, ile na tym, aby nie podejmować określonych działań, np. odstąpić od dochodzenia wierzytelności, EDB jest równy wartości wierzytelności, która nie była przedmiotem postępowania egzekucyjnego. Odstąpienie od dochodzenia zaległych należności może także stanowić formę wsparcia. Faworyzuje bowiem zalegającego ze zobowiązaniami, bo dopuszcza się nieregulowanie zaległych zobowiązań, co z jednej strony prowadzi zazwyczaj do pogłębienia trudności, a z drugiej pozwala konkurować przedsiębiorcy z innymi podmiotami, które ponoszą koszt tych zobowiązań w bieżącej działalności. W takim wypadku mamy do czynienia z akceptacją utrzymywania się na rynku nieefektywnych podmiotów, co prowadzi do naruszenia konkurencyjności.

Przy umorzeniu w całości lub w części zaległości składkowych, odsetek za zwłokę, opłaty dodatkowej EDB jest równy kwocie umorzenia. W pozostałych wypadkach wartość pomocy (EDB) oblicza się według wzorów właściwych dla danego wsparcia.

[srodtytul]Przed terminem płatności[/srodtytul]

Dla rozłożenia na raty zapłaty przed upływem terminu płatności należności jest wyrażony [link=http://grafik.rp.pl/grafika2/244429]wzorem 1[/link]:

gdzie:

Ki – kwota raty składki lub innego świadczenia płatnego w danym okresie

Li – liczba dni od dnia następnego po upływie terminu płatności składki lub innego świadczenia do momentu płatności danej raty

r – stopa referencyjna wyrażona w ułamku dziesiętnym

ro – stopa naliczania opłaty prolongacyjnej;

w razie nienaliczania opłaty prolongacyjnej lub innej stopy oprocentowania ro = 0

G – liczba rat

i – oznaczenie kolejnej raty

[srodtytul]Zaległości na raty[/srodtytul]

W razie rozłożenia na raty zapłaty zaległości ze składek lub innego zaległego świadczenia pieniężnego z odsetkami za zwłokę EDB obliczany jest według [link=http://grafik.rp.pl/grafika2/244430]wzoru 2[/link]:

gdzie:

Ki – kwota raty zaległości podatkowej lub innego zaległego świadczenia, wraz z odsetkami za zwłokę, płatnego w danym okresie

Li – dla zaległości podatkowej liczba dni od dnia następnego po dniu złożenia wniosku do momentu płatności danej raty, a dla innego zaległego świadczenia pieniężnego liczba dni od dnia, w którym zaprzestano naliczania odsetek za zwłokę, do momentu płatności danej ratyr – stopa referencyjna wyrażona w ułamku dziesiętnym

Pi – kwota opłaty prolongacyjnej naliczona od danej raty, a w przypadku niestosowania przepisów ustawy z 29 sierpnia 1997 r.

Ordynacja podatkowa kwota innej opłaty (odsetek) naliczona od danej raty; w razie nienaliczania opłaty prolongacyjnej lub innej opłaty (odsetek) Pi = 0

G – liczba rat

i – oznaczenie kolejnej raty

[ramka][b]Kto jest przedsiębiorcą według prawa Wspólnoty[/b]

Pojęcie przedsiębiorcy w prawie wspólnotowym jest znacznie szersze, niż wynika z ustawy o swobodzie działalności gospodarczej. Za przedsiębiorcę uznajemy każdy podmiot zaangażowany w działalność gospodarczą polegającą na oferowaniu dóbr i usług na rynku, niezależnie od formy prawnej i źródeł finansowania. Aby ustalić, czy mamy z nim do czynienia, bez znaczenia jest to, czy przepisy krajowe przyznają mu status przedsiębiorcy, a więc czy spełnia wymogi formalnoprawne. Wystarczy samo oferowanie dóbr i usług na danym rynku. [/ramka]

[ramka][b]ZUS decyduje[/b]

Jeżeli ZUS pozytywnie oceni wniosek płatnika o zastosowanie ulgi i jednocześnie ustali, że projektowana ulga stanowiąca pomoc publiczną jest pomocą de minimis, decyduje o jej udzieleniu. W następstwie tego podpisuje z płatnikiem umowę o udzielenie ulgi. Jeżeli jednak mimo pozytywnej oceny wniosku płatnika okaże się, że planowane wsparcie stanowi pomoc publiczną indywidualną lub indywidualną na restrukturyzację, trzeba ją wtedy notyfikować w Komisji Europejskiej. [/ramka]