Obowiązkowo ubezpieczeniu zdrowotnemu podlegają emeryci i renciści z tytułu niezdolności do pracy posiadający firmy. Składek na ubezpieczenia społeczne nie muszą opłacać osoby mające ustalone prawo do renty rodzinnej lub mundurowej, a także emeryci; mają one charakter dobrowolny. Obowiązkowo podlegają natomiast ubezpieczeniu zdrowotnemu. Nie oznacza to jednak, że zawsze z działalności muszą opłacać składkę na ubezpieczenie zdrowotne. Po spełnieniu określonych warunków mogą skorzystać ze zwolnienia. Wówczas z tytułu działalności są objęci ubezpieczeniem zdrowotnym, ale nie odprowadzają składki zdrowotnej. Ulga w opłacaniu składki zdrowotnej dotyczy również niepełnosprawnych przedsiębiorców.

[srodtytul]Świadczenie niższe od 318,15 zł[/srodtytul]

Składek zdrowotnych nie muszą opłacać z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej emeryci i renciści, jeżeli ich świadczenie nie przekracza minimalnego wynagrodzenia (aktualnie minimalne wynagrodzenie wynosi 1126 zł) i spełniają jeden z warunków:

- uzyskują z działalności przychody nieprzekraczające

50 proc. najniższej emerytury, czyli 318,15 zł (50 proc. z 636,29 zł),

- opłacają podatek w formie karty podatkowej

[ramka][b]Przykład 1[/b]

Pan Jan pobiera 900 zł emerytury i jednocześnie prowadzi działalność gospodarczą opodatkowaną ryczałtem ewidencjonowanym. W sierpniu br. uzyskał z działalności przychód w wysokości 800 zł, we wrześniu 200 zł, w październiku 250 zł. Jest zwolniony z obowiązku opłacania składki zdrowotnej z tytułu firmy za wrzesień i październik, gdyż przychody w obu miesiącach nie przewyższały 318,15 zł. Powinien natomiast odprowadzić składkę zdrowotną za sierpień 2008 r., ponieważ przychód w tym miesiącu był wyższy od tej kwoty.[/ramka]

[ramka][b]Przykład 2[/b]

Pan Tomasz otrzymuje 1500 zł emerytury i równocześnie prowadzi działalność opodatkowaną w formie karty podatkowej. Ze względu na wysokość świadczenia, która jest wyższa od minimalnego wynagrodzenia, jest on zobowiązany do opłacania z racji działalności składki zdrowotnej.[/ramka]

[ramka][b]Przykład 3[/b]

Pani Maria przebywa na emeryturze, która wynosi 980 zł, i prowadzi działalność gospodarczą rozliczaną według karty podatkowej. Ze względu na wysokość emerytury oraz formę opodatkowania biznesu jest zwolniona z opłacania składki zdrowotnej.[/ramka]

[srodtytul]Dla niepełnosprawnych[/srodtytul]

Składki zdrowotnej z tytułu działalności nie mają obowiązku uiszczać także osoby zaliczone do znacznego lub umiarkowanego stopnia niepełnosprawności, jeżeli spełniają jeden z dwóch wymogów:

- osiągają z działalności przychody nieprzekraczające 50 proc. najniższej emerytury (318,15 zł),

- opłacają podatek w formie karty podatkowej.

Nie ma tym razem znaczenia wysokość emerytury lub renty, bo mogą przewyższać minimalną pensję. Dlatego ze zwolnienia tego mogą skorzystać również emeryci lub renciści pobierający wysokie świadczenia, jeśli jednocześnie mają znaczny lub umiarkowany stopień niepełnosprawności i sprostają wymienionym kryteriom.

[ramka][b]Przykład 4[/b]

Pan Jakub prowadzi działalność gospodarczą opodatkowaną w formie karty podatkowej. Ma ustalone prawo do renty w wysokości 1200 zł i został zaliczony do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności. Tym samym jest zwolniony z odprowadzania składki zdrowotnej z tytułu z działalności. Wolno mu skorzystać z tego przywileju, mimo że renta jest wyższa od minimalnej płacy.[/ramka]

[ramka][b]Przykład 5[/b]

Pani Janina pobiera emeryturę w wysokości 1600 zł i jednocześnie prowadzi działalność gospodarczą rozliczaną w formie karty podatkowej. Ma znaczny stopień niepełnosprawności. Wobec tego z działalności jest zwolniona z opłacania składki zdrowotnej.[/ramka]

Gdy niepełnosprawny w stopniu znacznym lub umiarkowanym uzyskuje przychody wyłącznie z prowadzonej działalności gospodarczej, składkę zdrowotną opłaca z tytułu działalności w wysokości nieprzekraczającej należnej zaliczki na podatek dochodowy.

[srodtytul]Wykazujemy w dokumentach[/srodtytul]

Osoba, która rozpoczyna prowadzenie działalności i spełnia warunki do zwolnienia z obowiązku opłacania składki zdrowotnej, musi to odpowiednio ująć w formularzach ubezpieczeniowych. Zgłasza się do ZUS jako płatnik na druku ZUS ZFA oraz do ubezpieczeń społecznych i zdrowotnego na ZUS ZUA, gdy z działalności podlega obydwu rodzajom ubezpieczeń, lub na ZUS ZZA, gdy tylko zdrowotnemu. Składki zdrowotne wykazuje w składanej za siebie deklaracji rozliczeniowej ZUS DRA, gdy działalność prowadzi samodzielnie. Jeżeli spełnia warunki do zwolnienia z opłacania składki zdrowotnej, w deklaracji podaje podstawę jej wymiaru na zasadach ogólnych, czyli 75 proc. przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia, a w polu kwota składki – zero. Spełniając te warunki w kolejnym miesiącu, nie musi już za ten miesiąc przekazywać deklaracji rozliczeniowej. Oczywiście po zakończeniu prowadzenia działalności powinna złożyć formularz ZUS ZWUA i wyrejestrować się jako osoba ubezpieczona i jako płatnik składek na formularzu ZUS ZWPA.

[ramka][b]Przykład 6[/b]

Pan Tomasz pobiera emeryturę w wysokości 990 zł. Od 1 sierpnia br. rozpoczął prowadzenie działalności gospodarczej opodatkowanej na zasadach ogólnych. Złożył deklarację rozliczeniową za sierpień, a za wrzesień nie, gdyż żadne dane się nie zmieniły. Dokonał więc wyłącznie wpłaty składki zdrowotnej. W październiku 2008 r. uzyskał z tytułu działalności przychód w wysokości 250 zł. Wobec tego w deklaracji rozliczeniowej ZUS DRA składanej za październik w polu podstawa wymiaru składki wpisuje pełną podstawę, tj. 75 proc. przeciętnego wynagrodzenia, a w polu kwota składki – zero. Jeżeli w kolejnym miesiącu nie będzie spełniał warunków do zwolnienia, powinien za ten miesiąc złożyć deklarację i oczywiście opłacić składkę zdrowotną.[/ramka]

Wynika tak z art. 82 ust. 9 – 10 [link=http://aktyprawne.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?id=282315]ustawy z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (tekst jedn. DzU z 2008 r. nr 164, poz. 1027)[/link].