Musisz jednak uważać, gdy są to studenci i osoby prowadzące własny biznes.

Dla celów ubezpieczeń społecznych pracownikiem jest nie tylko osoba zatrudniona na podstawie stosunku pracy. Uważa się za nie również osoby wykonujące pracę na podstawie umowy:

- zlecenia lub innej o świadczenie usług, do której stosuje się przepisy kodeksu cywilnego,

- o dzieło, jeżeli umowy takie zostały zawarte z własnym pracodawcą lub praca na podstawie tych umów jest wykonywana na rzecz własnego pracodawcy.

Zawierając takie umowy z własnymi pracownikami, pracodawca nie zgłasza dodatkowo zatrudnionej osoby do ubezpieczeń na formularzu ZUS ZUA, ale przychód, jaki tej osobie wypłaca, wykazuje w raporcie ZUS RCA (z kodem 01 10 xx) łącznie z wynagrodzeniem z umowy o pracę.

Od tak ustalonej podstawy pracodawca nalicza i opłaca składki na ubezpieczenia społeczne oraz ubezpieczenie zdrowotne.

Przychód ze zlecenia w zakresie naliczania składek jest więc traktowany jako przychód z umowy o pracę.

Pan Janusz zatrudniony na umowę o pracę od 12 do 31 maja przebywał na urlopie wypoczynkowym. W czasie tego urlopu pracodawca zawarł z nim dodatkowo zlecenie od 12 do 17 maja.

31 maja pan Janusz otrzymał wynagrodzenie z umowy o pracę (1200 zł), ze zlecenia (1000 zł) oraz 400 zł jako zwrot należności za podróż służbową, którą odbywał, wykonując zlecenie.

W podstawie wymiaru składek płatnik powinien uwzględnić wyłącznie wynagrodzenie ze stosunku pracy i zlecenia. Kwotę 2200 zł wykazuje w raporcie ZUS RCA z kodem pracowniczym, za maj, jako podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne; podstawa na zdrowotne to 1898,38 zł.Składek nie powinien natomiast naliczać od należności związanych z podróżą służbową, gdyż konsekwencją potraktowania zlecenia zawartego z własnym pracownikiem jako umowy o pracę jest możliwość stosowania wyłączeń z rozporządzenia MPiPS w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek.

Pan Tomasz jest zatrudniony na umowę o pracę w spółce na pół etatu, która zawarła z nim dodatkowo zlecenie. W kwietniu br. otrzymał 1000 zł wynagrodzenia z umowy o pracę oraz 1000 zł ze zlecenia. Liczymy:

1) składki na ubezpieczenia społeczne od łącznego wynagrodzenia, czyli 2000 zł

- emerytalne 2000 zł x 9,76 proc. = 195,20 zł, tj. po 195,20 zł finansowane ze środków płatnika i ubezpieczonego

- rentowe 2000 zł x 6 proc. = 120 zł 2000 zł x 4,5 proc. = 90 zł składka na ubezpieczenie rentowe finansowana przez pracodawcę

2000 zł x 1,5 proc. = 30 zł składka na ubezpieczenie rentowe finansowana przez ubezpieczonego

- chorobowe 2000 zł x 2,45 proc. = 49 zł składka finansowana ze środków ubezpieczonego

- wypadkowe 2000 zł x 1,80 proc. (przy założeniu że taka stawka procentowa obowiązuje płatnika składek) = 36 zł

Łącznie składki finansowane ze środków ubezpieczonego wynoszą 274,20 zł, w tym:

– z umowy o pracę 137,10 zł

– ze zlecenia 137,10 zł

2) zdrowotną

- podstawa wymiaru 2000 zł – 274,20 zł = 1725,80 zł

- składka zdrowotna razem1725,80 zł x 9 proc. = 155,32 zł, w tym:

- składka zdrowotna z umowy o pracę

1000 zł – 137,10 x 9 proc. = 77,66 zł, w tym odliczana od zaliczki na podatek 1000 zł – 137,10 x 7,75 proc. = 66,87 zł i finansowana z dochodu zatrudnionego 77,76 zł – 66,87 zł = 10,89 zł

- składka zdrowotna ze zlecenia

1000 zł – 137,10 zł x 9 proc. = 77,66 zł, w tym odliczana od zaliczki na podatek 1000 zł – 137,10 zł x 7,75 proc. = 66,87 zł i finansowana z dochodu z umowy-zlecenia 77,76 zł – 66,87 zł = 10,89 zł

3) koszty uzyskania przychodu

- z umowy o pracę 111,25 zł

- ze zlecenia (1000 zł – 137,10 zł) x 20 proc. = 172,58 zł

4) podstawa naliczenia podatku z umowy o pracę

1000 zł – 137,10 zł – 111,25 zł = 751,65 zł, po zaokrągleniu 752 zł

5) zaliczka na podatek z umowy o pracę

752 zł x 19 proc. – 48,90 zł = 93,98 zł, w tym przekazywana do urzędu skarbowego 93,98 zł – 66,87 zł = 27,11 zł, po zaokrągleniu 27 zł

6) podstawa naliczenia podatku ze zlecenia

1000 zł – 137,10 zł – 172,58 zł = 690,32 zł, po zaokrągleniu 690 zł

7) zaliczka na podatek ze zlecenia

690 zł x 19 proc. = 131,10 zł, w tym przekazywana do urzędu skarbowego131,10 zł – 66,87 zł = 64,23 zł, po zaokrągleniu 64 zł

8) kwota do wypłaty ubezpieczonemu:

- z umowy o pracę

1000 zł – 137,10 zł – 77,66 zł – 27 zł = 758,24 zł, gdzie:

137,10 zł to składki na ubezpieczenia społeczne finansowane przez pracownika z umowy o pracę

77,66 zł – składka na ubezpieczenie zdrowotne z umowy o pracę

27 zł – zaliczka na podatek przekazywana do US

- ze zlecenia

1000 zł – 137,10 zł – 77,66 zł – 64 zł = 721,24 zł, gdzie:

137,10 zł to składki na ubezpieczenia społeczne finansowane przez zleceniobiorcę z umowy-zlecenia

77,66 zł – składka na ubezpieczenie zdrowotne z umowy-zlecenia

64 zł – zaliczka na podatek z umowy-zlecenia

Tak jak pracownika w zakresie składek traktujesz tę osobę, której zlecałeś zajęcia, a potem zatrudniłeś ją na umowę o pracę

Obowiązek traktowania przychodu uzyskiwanego ze zlecenia jako przychodu z umowy o pracę istnieje również, gdy z tą samą osobą najpierw zawarłeś zlecenie, a po jakimś czasie umowę o pracę i obie umowy są wykonywane równocześnie. Wówczas od dnia zawarcia umowy o pracę zlecenie przestaje być odrębnym tytułem do ubezpieczeń, a powinno być traktowane jako umowa o pracę.

Szef powinien wtedy złożyć formularz ZUS ZWUA (z kodem 04 xx xx) i wyrejestrować zleceniobiorcę z ubezpieczeń, a wynagrodzenie ze zlecenia, jakie będzie otrzymywał ubezpieczony, traktować jako przychód z umowy o pracę. W taki sam sposób należy postąpić, gdy ta osoba równocześnie z tym samym płatnikiem miała umowę o pracę i zlecenie i zakończy umowę o pracę. Potem wyłącznie wykonuje zlecenie. Po ustaniu umowy o pracę zlecenie staje się samoistnym tytułem do ubezpieczeń. Z tej umowy płatnik powinien zgłosić tę osobę do ubezpieczeń społecznych oraz ubezpieczenia zdrowotnego jako zleceniobiorcę.

Pan Grzegorz zawarł z firmą umowę-zlecenie od 1 stycznia do 30 czerwca 2008 r. Płatnik złożył formularz ZUS ZUA (z kodem 04 xx xx) i od 1 stycznia zgłosił go do ubezpieczeń społecznych oraz ubezpieczenia zdrowotnego jako zleceniobiorcę. Od 1 maja ta sama firma zatrudniła pana Grzegorza na umowę o pracę. Od 1 maja zlecenie będzie wykonywane na rzecz własnego pracodawcy i w konsekwencji do ubezpieczeń będzie traktowane jako umowa o pracę.

Płatnik powinien więc złożyć następujące dokumenty zgłoszeniowe:

- ZUS ZUA (z kodem 01 10 xx) i od 1 maja z umowy o pracę zgłosić go do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych oraz zdrowotnego,

- ZWUA (z kodem 04 11 xx) i wyrejestrować go ze wszystkich ubezpieczeń, do których został zgłoszony ze zlecenia, wpisując w pole data ustania ubezpieczeń 01.05.2008.

Gdy zatrudniony korzysta z urlopu bezpłatnego lub macierzyńskiego, a wykonuje zlecenie na twoją rzecz, uważasz go za obcego pracownika

Jako umów zawartych z własnym pracownikiem nie traktuje się umów cywilnoprawnych zawartych z osobami, którym pracodawca udzielił urlopu bezpłatnego, urlopu wychowawczego lub urlopu macierzyńskiego.

Co prawda występują one w czasie trwania stosunku pracy (umowa o pracę nie zostaje rozwiązana), ale są to okresy przerwy w opłacaniu składek z umowy o pracę i tym samym przerwy w ubezpieczeniach pracowniczych. Pracownik nie świadczy wówczas pracy, a szef nie wypłaca za ten okres wynagrodzenia. W każdym z tych okresów pracownik z umowy o pracę nie podlega więc ubezpieczeniom społecznym i ubezpieczeniu zdrowotnemu.

Pracodawca musi jednak składać za te osoby imienne raporty miesięczne RSA (z kodem tytułu do ubezpieczeń 01 10 xx – pracownik) o okresach przerwy w opłacaniu składek z umowy o pracę.

Tam wykazuje okres przerwy oraz kod świadczenia przerwy:

111 – dla urlopu bezpłatnego,

121/122 – w przypadku urlopu wychowawczego,

311 – w przypadku zasiłku macierzyńskiego.

Pobyt na urlopie wychowawczym oraz pobieranie zasiłku macierzyńskiego to także odrębne (od umowy o pracę) tytuły do ubezpieczeń.

Zatrudniając pracownika w okresie tych urlopów na umowę o dzieło, nie opłacamy za niego żadnych składek, bo ta umowa nie jest samoistnym tytułem do ubezpieczeń.

Inaczej jest przy zleceniu. Zatrudniając na zlecenie własnego pracownika, który przebywa na urlopie bezpłatnym, macierzyńskim lub wychowawczym, szef powinien go traktować jako obcego pracownika. Składa więc formularz ZUS ZUA (z kodem 04 xx xx) i ze zlecenia zgłasza go do obowiązkowych ubezpieczeń emerytalnego, rentowych, wypadkowego (gdy praca jest wykonywana w siedzibie lub miejscu prowadzenia działalności), zdrowotnego oraz do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego (o ile zatrudniona osoba będzie chciała podlegać temu ubezpieczeniu).

Oczywiście od wypłacanego wynagrodzenia płatnik musi naliczać oraz opłacać składki na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne.

Pan Jarosław jest zatrudniony w spółce na umowę o pracę oraz na zlecenie. Za zlecenie otrzymuje 1000 zł miesięcznie. 31 maja płatnik wypłacił mu 1500 zł wynagrodzenia z umowy o pracę i 1000 zł ze zlecenia.

Od 26 do 31 maja pan Jarosław przebywał na urlopie bezpłatnym. W tym okresie jego jedynym tytułem do ubezpieczeń było zlecenie. Płatnik składek od 26 maja ze zlecenia powinien zgłosić go do obowiązkowych ubezpieczeń emerytalnego, rentowych, wypadkowego (gdy umowa była wykonywana w siedzibie lub miejscu prowadzenia działalności zleceniodawcy), zdrowotnego oraz od 1 czerwca br. ze zlecenia wyrejestrować go z ubezpieczeń społecznych i zdrowotnego.

Wynagrodzenie ze zlecenia za maj powinno zostać rozliczone od 1 do 25 maja, a więc gdy był pracownikiem, i od 26 do 31 maja, gdy podlegał ubezpieczeniom ze zlecenia:

1000 zł : 31 x 25 = 806,45 zł

1000 zł : 31 x 6 = 193,55 zł

W maju płatnik powinien za pana Jarosława złożyć następujące dokumenty zgłoszeniowe:

- ZUS ZUA (z kodem tytułu do ubezpieczeń 04 11 xx) zgłoszenie do obowiązkowych ubezpieczeń emerytalnego, rentowych, wypadkowego (gdy umowa była wykonywana w siedzibie lub miejscu prowadzenia działalności zleceniodawcy), zdrowotnego,

- ZUS ZWUA (z kodem 04 11 xx) wyrejestrowanie z ubezpieczeń, gdzie w pole data ustania ubezpieczeń wpisze 01.06 2008,oraz rozliczeniowe:

- ZUS RCA (z kodem 01 10 xx), w którym naliczy składki na ubezpieczenia społeczne od podstawy 2306,45 zł (1500 zł + 806,45 zł), a na zdrowotne 1990,24 zł,

- ZUS RCA (z kodem 04 11 xx), w którym naliczy składki na ubezpieczenia społeczne od podstawy 193,55 zł, a na zdrowotne od podstawy 171,76 zł (przy założeniu że zleceniobiorca nie przystąpił do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego),

- ZUS RSA (z kodem 01 10 xx), w którym wykaże okres 26.05 – 31.05 i kod świadczenia przerwy 111 (urlop bezpłatny).

Od 25 do 31 maja pan Jarosław podlegał ubezpieczeniom jako zleceniobiorca, bo przebywał na urlopie bezpłatnym, co powoduje, że w tym okresie nie jest traktowany jako pracownik.

Po zakończeniu urlopu bezpłatnego w dalszym ciągu mamy do czynienia ze zleceniem zawartym z własnym pracodawcą i dlatego ta umowa od 1 czerwca nie jest już tytułem do ubezpieczeń.

Uwaga!

Gdy umowa-zlecenie z własnym pracownikiem została zawarta przed 14 stycznia 2000 r. i jest nadal wykonywana, z tej umowy osoba ta podlega ubezpieczeniom społecznym i ubezpieczeniu zdrowotnemu jako zleceniobiorca i jest rozliczana w imiennym raporcie miesięcznym z kodem tytułu ubezpieczenia 04 xx xx. Umowa taka jest traktowana tak, jak zawarta z obcym pracownikiem.

Nie zawsze od zlecenia swojego pracownika będziesz odprowadzał składki do ZUS. Dotyczy to ucznia lub studenta, który nie ukończył 26 lat

Niekiedy umowa-zlecenie nie będzie dla zatrudnionej osoby tytułem do obowiązkowych ubezpieczeń emerytalnego i rentowych, gdyż ma ona już inny tytuł do tych ubezpieczeń. Przykładowo wykonuje równocześnie inną umowę-zlecenie u innego zleceniodawcy, z której są już za nią opłacane składki na ubezpieczenia społeczne.

Wówczas płatnik ze zlecenia zgłosi ją wyłącznie do ubezpieczenia zdrowotnego, składając formularz ZUS ZZA, i będzie za nią opłacał tylko składkę na ubezpieczenie zdrowotne.

Natomiast gdy osoba ta jest uczniem lub studentem i nie ukończyła 26 lat, to ze zlecenia nie podlega żadnym ubezpieczeniom. Płatnik nie zgłasza jej do ubezpieczeń i od wypłacanego jej wynagrodzenia nie opłaca żadnych składek.

Jeżeli zlecenie jest zawarte w ramach prowadzonej działalności i dla celów podatkowych przychód z tej umowy jest traktowany jako przychód z działalności gospodarczej, to umowę tę uważa się jako zawartą z odrębnym podmiotem. To, że prowadzący działalność pozostaje równocześnie w stosunku pracy, nie ma wówczas żadnego znaczenia. Oznacza to, że od takiej wypłaty składki zarówno na ubezpieczenia społeczne, jak i ubezpieczenie zdrowotne nie powinny być naliczane.

Pani Marta ma 24 lata i jest studentką. W spółce A jest zatrudniona na podstawie umowy o pracę. Od marca br. pracodawca udzielił jej urlopu wychowawczego. Od 1 czerwca jej pracodawca zatrudnia ją na podstawie zlecenia. W związku z tym, że jest studentką i nie ukończyła 26 lat, ze zlecenia nie podlega żadnym ubezpieczeniom.