Wynika tak z art. 83 ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (DzU z 2004 r. nr 210, poz. 2135 ze zm.). Pracownik podlega obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym oraz zdrowotnemu. Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne stanowi przychód w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych otrzymywany w związku z wykonywaniem umowy o pracę. Wyłączamy z niej jednak wynagrodzenie za czas choroby oraz zasiłki. Składek nie naliczamy również od przychodów wymienionych w rozporządzeniu ministra pracy w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe.

Podstawę wymiaru składki zdrowotnej za zatrudnionego też tak ustalamy. Włączamy jednak do niej wynagrodzenia za czas choroby oraz nie stosujemy ograniczenia do limitu 30-krotności. Obniżamy ją ponadto o składki na ubezpieczenia społeczne finansowane i potrącane ze środków podwładnego. Przypomnijmy, że pokrywa on połowę składki emerytalnej (9,76 proc. podstawy wymiaru), część rentowej (do końca grudnia 3,5 proc., a od nowego roku 1,5 proc.) oraz całą chorobową (2,45 proc.), czyli razem 15,71 proc. podstawy wymiaru, a od 1 stycznia 13,71 proc.

Składka zdrowotna wynosi 9 proc. podstawy wymiaru. Finansuje ją pracownik. Część w wysokości 7,75 proc. odliczamy od zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych, a reszta (1,25 proc.) konsumuje dochód zatrudnionego. Jeśli składka zdrowotna okaże się w danym miesiącu wyższa od zaliczki na podatek, redukujemy ją do poziomu zaliczki.

Składkę zdrowotną za pracownika obniżamy do wysokości zaliczki w dwóch sytuacjach, gdy:

- zatrudniony na część etatu otrzymuje niskie wynagrodzenie,

- umowa o pracę osoby na pełnym etacie ulega rozwiązaniu na początku miesiąca i wypłacamy mu wynagrodzenie tylko za kilka dni pracy.

Pan Jan jest zatrudniony na 1/3 etatu. W listopadzie dostał 400 zł wynagrodzenia.

- składki na ubezpieczenia:

– emerytalne: 400 zł x 9,76 proc. = 39,04 zł – po tyle samo finansuje pracownik i pracodawca

– rentowe: 400 zł x 6,5 proc. = 26 zł – część składki finansowana przez płatnika

400 zł x 3,5 proc. = 14 zł – część składki finansowana przez pracownika

– chorobowe: 400 zł x 2,45 proc. = 9,80 zł – finansowana przez pracownika

– wypadkowe: 400 zł x 1,80 proc. = 7,2 zł – składka finansowana przez pracodawcę (zakładamy, że obowiązuje go taka stopa procentowa składki wypadkowej)

Pan Jan pokrywa w sumie 62,84 zł tytułem składek na ubezpieczenia społeczne.

- składka zdrowotna:

– podstawa wymiaru: 337,16 zł (400 zł – 62,84 zł)

– składka: 337,16 zł x 9 proc. = 30,34 zł

- zaliczka na podatek

:

– podstawa opodatkowania: 400 zł – 108,50 zł – 62,84 zł = 228,66 zł, po zaokrągleniu 229 zł

– zaliczka: (229 zł x 19 proc.) – 47,71 = 0 zł

108,50 zł – koszty uzyskania przychodu

47,71 – kwota zmniejszająca podatek

- kwota wypłacana pracownikowi: 400 zł – 62,84 zł = 337,16 zł

Składkę zdrowotną obniżamy do wysokości zaliczki na podatek dochodowy, czyli do 0 zł. W raporcie ZUS RCA składanym za listopad w pole „podstawa wymiaru składki zdrowotnej” wpisuje 337,16 zł, a w pole „kwota składki” wpisuje się 0,00 zł.

Do końca września pracodawca miał przekazywać do centrali Narodowego Funduszu Zdrowia informację o obniżeniu za pracownika składki do wysokości zaliczki. Informację trzeba było przesyłać w formie elektronicznej i zawrzeć w niej dane identyfikacyjne płatnika, ubezpieczonego i o wysokości obniżenia oraz ile składka by wyniosła, gdyby nie została obniżona. Od 1 października ten obowiązek został zniesiony i takiej informacji przesyłać do NFZ już nie trzeba.

Spółka rozwiązała 3 listopada umowę o pracę z panem Pawłem za porozumieniem stron. W miesiącu tym otrzymał on 200 zł wynagrodzenia. Po naliczeniu składek na ubezpieczenia społeczne finansowanych z jego środków (razem 31,42 zł) podstawa wymiaru składki zdrowotnej wynosi 168,58 zł, a sama składka zdrowotna 15,17 zł. Zaliczka na podatek to 0 zł i tyle samo wynosi składka zdrowotna, którą pracodawca ma wykazać w raporcie ZUS RCA składanym za listopad.

Jeżeli podstawę obliczenia składki na ubezpieczenie zdrowotne stanowi przychód ubezpieczonego:

- wolny od podatku dochodowego zgodnie z art. 21 ust. 1 pkt 46 updof, od którego nie obliczamy zaliczki na ten podatek,

- zwolniony od podatku na podstawie umów o unikaniu podwójnego opodatkowania lub innych międzynarodowych, od którego nie obliczamy zaliczki na podatek,

- członka służby zagranicznej wykonującego obowiązki służbowe w placówce zagranicznej, z wyłączeniem dodatku zagranicznego i innych świadczeń im przysługujących,

- wolny od podatku dochodowego według art. 21 ust. 1 pkt 74 updof, od którego nie obliczamy zaliczki na podatek – nie pomniejszamy składki zdrowotnej do wysokości zaliczki.

W razie nieobliczania zaliczki na podatek dochodowy zgodnie z updof od innych przychodów składka wynosi 0 zł.