[b]Student, który ma ukończone 23 lata i uczy się w systemie dziennym w szkole prywatnej, jest ubezpieczony w ZUS z tytułu zatrudnienia ojca na umowę o pracę. W 2009 r. podjął dodatkowo pracę w banku jako doradca klienta. Przez pierwsze cztery miesiące był zatrudniony na podstawie umowy-zlecenia. Następnie zawarł umowę agencyjną, a potem zarejestrował działalność gospodarczą.

ZUS nalicza mu składki z tytułu ubezpieczenia społecznego oraz zdrowotnego. Czy to jest prawidłowe? Jaka jest podstawa prawna? Czy są jakieś zwolnienia, np. gdy za dany miesiąc nie otrzymuje wynagrodzenia, bo nie wypełnił warunków umowy?[/b] – pyta czytelnik.

Po rozpoczęciu prowadzenia działalności student powinien zostać wyrejestrowany z ubezpieczenia zdrowotnego jako członek rodziny. W tym celu jego ojciec powinien poinformować swojego pracodawcę, aby dokonał wyrejestrowania, składając do ZUS druk ZUS ZCNA.

[srodtytul]Czasem uczelnia[/srodtytul]

Osoby, które podlegają obowiązkowemu ubezpieczeniu zdrowotnemu, są wymienione w art. 66 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?id=282315]ustawy z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (DzU z 2008 r. nr 164, poz.1027 ze zm.[/link], dalej ustawa zdrowotna). Jest wśród nich student. Jednak objęty jest obowiązkowym ubezpieczeniem zdrowotnym z racji studiów, jeśli nie podlega obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego z innego tytułu (art. 66 ust. 1 pkt 20 ustawy zdrowotnej).

W takim wypadku płatnikiem składek na ubezpieczenie zdrowotne za niego jest uczelnia, która ma obowiązek zgłosić go do ubezpieczenia zdro-wotnego oraz opłacać za niego składkę na to ubezpieczenie.

[srodtytul]Przede wszystkim rodzice [/srodtytul]

Jednak nie za każdego studenta uczelnia opłaca składkę na ubezpieczenie zdrowotne. Zgłasza go do ZUS dopiero wtedy, gdy student nie może zostać zgłoszony do ubezpieczenia zdrowotnego jako członek rodziny i nie ma innego tytułu do tego ubezpieczenia.

Wynika to z art. 67 ust. 3 ustawy zdrowotnej. Przepis ten zobowiązuje każdą osobę, która podlega ubezpieczeniu zdrowotnemu, aby zgłosiła do tego ubezpieczenia członków swojej rodziny.

[ramka][b]Rodzina, czyli kto[/b]

Członkami rodziny w rozumieniu ustawy zdrowotnej są następujące osoby:

- dziecko własne, dziecko małżonka, dziecko przysposobione, wnuk albo dziecko obce, dla którego ustanowiono opiekę, albo dziecko obce w ramach rodziny zastępczej, do ukończenia przez nie 18 lat, a jeżeli kształci się dalej, do ukończenia 26 lat, natomiast jeżeli ma orzeczenie o znacznym stopniu niepełnosprawności lub inne traktowane na równi – bez ograniczenia wieku,

- małżonek,

- wstępni pozostający z ubezpieczonym we wspólnym gospodarstwie domowym (a więc rodzice, dziadkowie).[/ramka]

Ale tylko tych, którzy nie mają swojego tytułu do ubezpieczeń lub go mają, jednak status członka rodziny zwalnia ich z obowiązku ubezpieczenia z tego tytułu.

Z taką sytuacją mamy do czynienia w przypadku studenta. Jeśli równocześnie spełnia warunki do podlegania ubezpieczeniu zdrowotnemu jako student i członek rodziny, jest ubezpieczany jako członek rodziny. Najczęściej rejestruje go jedno z rodziców, np. ojciec będący pracownikiem czyni to za pośrednictwem swojego pracodawcy, który w tym celu składa do ZUS druk ZUS ZCNA. Wówczas w okresie, w którym student się kształci, korzysta z ubezpieczenia zdrowotnego rodzica jako członek rodziny (dziecko).

[srodtytul]Umowy cywilne wyłączone...[/srodtytul]

Student, który się kształci i nie ukończył 26 lat, nie podlega ubezpieczeniom społecznym z umowy agencyjnej, zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia. Taka zasada wynika z art. 6 ust. 1 pkt 4 i ust. 4 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=01E934F8E8C52292F23E32182E640DF4?n=1&id=184677&wid=327789]ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (DzU z 2009 r. nr 205, poz. 1585, dalej ustawa systemowa)[/link].

Student wykonujący takie umowy nie podlega również z tych umów ubezpieczeniu zdrowotnemu. Oznacza, że w okresie ich realizacji powinien być zgłoszony do ubezpieczenia zdrowotnego jako członek rodziny.

[srodtytul]...ale nie własny biznes [/srodtytul]

Sytuacja się zmienia, gdy student rozpocznie prowadzenie działalności gospodarczej. Jeśli w jej w ramach wykonuje umowę agencyjną, tytułem do obowiązkowych ubezpieczeń jest działalność gospodarcza.

Obowiązujące przepisy ustawy systemowej nie przewidują żadnych preferencji dla studentów rozpoczynających prowadzenie działalności gospodarczej. Obowiązkowo podlegają ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, wypadkowemu i zdrowotnemu. Jedynie ubezpieczenie chorobowe jest dla nich dobrowolne.

Obowiązek ubezpieczeń istnieje od dnia rozpoczęcia wykonywania działalności gospodarczej do dnia jego zaprzestania.

Nie jest uzależniony od uzyskiwanych przychodów, co oznacza, że nawet gdy prowadzona działalność nie przynosi dochodów, student musi opłacać składki na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne.

[srodtytul]Ile odprowadzać[/srodtytul]

Składki na ubezpieczenia społeczne z działalności gospodarczej za każdy miesiąc muszą być opłacane od zadeklarowanej kwoty, nie niższej jednak niż 30 proc. minimalnego wynagrodzenia. Od tej podstawy przez 24 miesiące może naliczać je osoba, która:

- nie prowadziła w okresie ostatnich 60 miesięcy kalendarzowych przed dniem rozpoczęcia wykonywania działalności gospodarczej innej pozarolniczej działalności,

- nie wykonuje działalności gospodarczej na rzecz byłego pracodawcy, na rzecz którego przed dniem rozpoczęcia działalności gospodarczej w bieżącym lub poprzednim roku kalendarzowym wykonywała w ramach stosunku pracy lub spółdzielczego stosunku pracy czynności wchodzące w zakres wykonywanej działalności gospodarczej.

Jeżeli więc student spełniał podane warunki, to z działalności może opłacać składki na ubezpieczenia społeczne od podstawy, która w 2009 r. wynosi 382,80 zł (30 proc. x 1276 zł), a w 2010 r. 395,10 zł (30 proc. x 1317 zł).

Od tej podstawy naliczana jest składka emerytalna (19,52 proc.), rentowa (6 proc.), wypadkowa (1,67proc.) i chorobowa (2,45 proc.) – gdy ubezpieczony z działalności przystąpił do tego ubezpieczenia. Z działalności obowiązkowa jest również składka na ubezpieczenie zdrowotne, która w 2009 r. wynosi 224,24 zł.