ZUS: etat nie zawsze uchroni przed składkami z biznesu

Taką interpretację wydał 24 marca 2015 r. ZUS Oddział w Lublinie w decyzji nr 325/2015 (WPI/200000/43/325/2015).

Nie każda pierwsza umowa o pracę jest gwarantem składkowego spokoju z biznesu. Gdy dochodzi do zbiegu tytułów do ubezpieczeń społecznych, ważne są zarówno zarobki z etatu, jaki i to, czy dwutorowa aktywność (umowa o pracę i działalność) podjęta jest w tym samym czasie, czy nie.

Ważna kwota...

Występujący o interpretację przedsiębiorca miał prawo opłacać składki na ubezpieczenia społeczne na preferencyjnych zasadach przez pierwsze dwa lata działalności. W tym czasie podjął pracę na pół etatu z wynagrodzeniem wyższym niż najniższe przysługujące osobom w pierwszym roku etatowej pracy, zatrudnionym w pełnym wymiarze czasu pracy. W 2015 r. jest to kwota 1400 zł (80 proc. z 1750 zł). Ten pułap zarobków – zdaniem pytającego– gwarantuje mu zwolnienie ze składek z biznesu. Uważał, że skoro doszło do zbiegu dwóch tytułów do ubezpieczeń społecznych – działalności gospodarczej i umowy o pracę, a jego etatowa podstawa wymiaru składek w przeliczeniu na okres miesiąca jest wyższa od minimalnego wynagrodzenia w pierwszym roku zatrudnienia (czyli od 80 proc. minimalnej płacy obowiązującej w 2015 r.), to z biznesu musi płacić tylko składkę zdrowotną.

...i data

ZUS nie zgodził się z jego stanowiskiem. I słusznie. Umowa o pracę stanowi obowiązkowy tytuł do ubezpieczeń społecznych. Rzeczywiście zgodnie z art. 9 ust. 1a ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn. DzU z 2015 r., poz. 121; dalej: ustawa o sus), w przypadku zbiegu etatu z działalnością istotna jest wysokość etatowej płacy, a dokładniej – czy podstawa wymiaru składek z umowy w przeliczeniu na okres miesiąca jest niższa, równa lub wyższa od minimalnego wynagrodzenia za pracę. Jeśli podstawa składek z etatu jest równa lub wyższa od obowiązującego w danym okresie wynagrodzenia minimalnego, nie trzeba płacić składek społecznych z działalności. Obowiązkowa jest z niej wtedy tylko składka zdrowotna. Jeżeli oskładkowane zarobki z etatu są niższe od minimalnego wynagrodzenia, z biznesu trzeba opłacać zarówno składki społeczne, jak i zdrowotną.

Gdyby przyjąć, że przedsiębiorcę obowiązywała minimalna stawka wynagrodzenia dla osób w pierwszym roku zatrudnienia w rozumieniu ustawy z 10 października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę (DzU z 2002 r. nr 200, poz. 1679 ze zm.; dalej: ustawa minimalnej płacy), to ze składek z biznesu zwalniałaby go w 2015 r. płaca powyżej 1400 zł. Tak jednak nie jest w tym przypadku. Dlaczego? Ponieważ ustalając 12 miesięcy, w których danej osobie przysługuje minimum płacowe na poziomie 80 proc. pełnej stawki, należy sumować wszystkie okresy, za które były za nią opłacane składki na ubezpieczenia społeczne. Nie chodzi więc o uwzględnienie wyłącznie miesięcy przepracowanych na etacie. W tych rachunkach pomija się jedynie okresy zatrudnienia na podstawie umowy o pracę w celu przygotowania zawodowego. Tak przewiduje art. 6 ust. 1–3 ustawy o minimalnej płacy.

Gdyby wskazany przedsiębiorca podjął pracę w pełnym wymiarze czasu pracy, jego wynagrodzenie w 2015 r. nie mogłoby być niższe niż 1750 zł. I dopiero oskładkowana pensja w tej wysokości zwalniałaby go ze składek z biznesu.

Dwa tytuły

Gdyby do takiego zbiegu doszło w pierwszym roku prowadzenia działalności, wystarczyłby zarobek z etatu na poziomie 1400 zł. Tutaj jednak biznes działał już 24 miesiące przed podjęciem pierwszej pracy na podstawie umowy o pracę. Dlatego właśnie ZUS słusznie stwierdził, że przedsiębiorca musi odprowadzać z działalności pełne daniny.

W omawianym przypadku zawarcie umowy o pracę nie wpływa na obowiązek opłacania składek z działalności. Biznes stanowi tytuł do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych: emerytalnego, rentowego i wypadkowego; dobrowolne jest tylko ubezpieczenie chorobowe. Wybawieniem od firmowych danin mogłaby być jedynie podwyżka z etatu (przynajmniej o 350 zł) albo dorobienie brakującej kwoty – np. na zlecenie. Ważne, aby co miesiąc oskładkowany przychód wynosił przynajmniej tyle, ile płacowe minimum od drugiego roku pracy.

Oczywiście bez względu na to, czy z działalności przedsiębiorca/pracownik podlega ubezpieczeniom społecznym, z firmy obowiązkowo musi łożyć składkę na ubezpieczenie zdrowotne. Obowiązek ten wynika z art. 66 ust. 1 pkt c ustawy z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (DzU z 2008 r. nr 164, poz. 1027 ze zm.).

—oprac. Anna Abramowska