Pomoc byłych zakładów pomocy chronionej, a ulga od składek ZUS

Przedsiębiorcy, którzy zrezygnowali ze statusu zakładu pracy chronionej (zpchr), ale zachowali prawo do prowadzenia zakładowego funduszu rehabilitacji osób niepełnosprawnych (zfron), mogą łatwiej wydać zgromadzone na nim pieniądze. Od wypłacanych pracownikom świadczeń na rehabilitację społeczną, zawodową i leczniczą nie muszą już odprowadzać składek do ZUS. Wynika to z rozporządzenia ministra pracy i polityki społecznej z 22 grudnia 2014 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (DzU z 2014 r., poz. 1967), które obowiązuje od 1 stycznia 2015 r. Zmodyfikowało ono rozporządzenie ministra pracy i polityki społecznej z 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (DzU nr 161, poz. 1106, dalej rozporządzenie ZUS).

Wcześniej takie uprawnienie przysługiwało tylko zpchr. Powodowało to, że firmy, które straciły ten status i przeszły na otwarty rynek pracy (zachowując uprawnienia do prowadzenia zfron), wstrzymywały się z wypłatą środków funduszu z powodu dodatkowych kosztów. Obciążały one zarówno pracodawcę, jak i niepełnosprawnego pracownika, który wnioskując np. o pomoc indywidualną na zakup leków, musiał odprowadzić składkę ZUS od uzyskanych środków.

Inna wersja

Zgodnie z art. 18 ust. 1 i art. 20 ust. 1 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn. DzU z 2015 r., poz. 121) podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne pracowników stanowi przychód w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych z tytułu zatrudnienia w stosunku pracy, z wyłączeniem:

- wynagrodzeń za czas niezdolności do pracy wskutek choroby lub odosobnienia w związku z chorobą zakaźną oraz zasiłków z ubezpieczenia społecznego,

- przychodów wymienionych w § 2 rozporządzenia ZUS.

Zgodnie z § 2 ust. 1 pkt 23 rozporządzenia ZUS w brzmieniu obowiązującym do końca 2014 r. podstawy wymiaru składek nie stanowiły m.in. środki otrzymywane w zakładach pracy chronionej i zakładach aktywności zawodowej na rehabilitację zawodową, społeczną oraz leczniczą osób niepełnosprawnych, na mocy odrębnych przepisów, z zfron albo z zakładowego funduszu aktywności, z wyłączeniem wynagrodzeń finansowanych z pieniędzy tych funduszy.

Od 1 stycznia 2015 r. z rozporządzenia wykreślono wyrazy „otrzymywane w zakładach pracy chronionej i zakładach aktywności zawodowej". Oznacza to, że od nowego roku wyłączenie z podstawy wymiaru składek społecznych można stosować także do płatników, którzy utracili status zpchr albo zakładu aktywności zawodowej.

Przykład

Pracodawca 1 września 2014 r. utracił status zakładu pracy chronionej Wydatkując 15 listopada 2014 r. z zfron 400 zł na bezzwrotną pomoc na zakup leków dla niepełnosprawnego pracownika, zarówno pracodawca, jak i niepełnosprawny pracownik musieli odprowadzić od tej kwoty składki społeczne. Gdyby pomocy udzielono po 1 stycznia 2015 r., od przyznanych 400 zł nie trzeba byłoby odprowadzać żadnych składek, gdyż tego wsparcia nie traktuje się już jako przychodu.

Urzędy interpretują różnie

Polska Organizacja Pracodawców Osób Niepełnosprawnych (POPON) miała jednak wątpliwości, czy zwolnieniu ze składek podlegają też wydatki poniesione przez firmy przed 1 stycznia 2015 r., których opłacenia domaga się ZUS.

W stanowisku Biura Pełnomocnika Rządu do spraw Osób Niepełnosprawnych z 15 stycznia 2015 r. (BON-VIII-078.1.2015.UK) wskazano, że przepisy znowelizowanego rozporządzenia stosuje się od jego wejścia w życie, czyli od 1 stycznia 2015 r. Brak przepisów przejściowych w nowelizacji uznaje się za przejaw woli ustawodawcy bezpośredniego działania nowego prawa (bez mocy wstecznej).

Z kolei Departament Ubezpieczeń i Składek Centrali ZUS w stanowisku z 13 lutego 2015 r. (992900/4101/13/2015/WUK) wskazał, że nie ma podstaw prawnych do stosowania nowych przepisów przed 1 stycznia 2015 r. Oznacza to, że za okres od 1 stycznia 2004 r. do 31 grudnia 2014 r. pracodawcy prowadzący tzw. byłe zpchr powinni oskładkować wydatkowaną pomoc bezzwrotną z zfron na świadczenia socjalne dla niepełnosprawnych pracowników.

—Mateusz Brząkowski, radca prawny, Polska Organizacja Pracodawców Osób Niepełnosprawnych