Pracownik 17 lutego 2014 r. wystąpił z wnioskiem o udzielenie urlopu rodzicielskiego za 26 tygodni (od 5 marca do 2 września 2014 r.) na syna, który urodził mu się 4 września 2013 r. Żona pracownika przez 20 tygodni pobierała podstawowy zasiłek macierzyński i przez kolejne sześć tygodni – zasiłek macierzyński za okres urlopu dodatkowego. Jak należy ustalić podstawę wymiaru zasiłku macierzyńskiego dla ojca? Czy stanowi je wynagrodzenie pracownika sprzed urodzenia dziecka, czy z okresu przed przejęciem przez niego zasiłku? Jak należy postąpić w przypadku, gdy zatrudniony w styczniu 2014 r. przebywał na sześciodniowym zwolnieniu lekarskim w związku z chorobą?

– pyta czytelnik.

Zasadą jest, że podstawę wymiaru zasiłku macierzyńskiego ustala się jako przeciętne miesięczne wynagrodzenie pracownika za 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających moment nabycia prawa do świadczenia. Jeżeli jednak prawo do nowego zasiłku powstało po przerwie w absencji krótszej niż trzy miesiące kalendarzowe, to jego podstawy nie liczy się na nowo. Stanowi ją wynagrodzenie za te same 12 miesięcy, z których naliczono wysokość poprzedniego świadczenia.

W przypadku,  o którym mowa w pytaniu, podstawa zasiłku macierzyńskiego będzie ta sama, co wynagrodzenia chorobowego za czas absencji w styczniu br.

W żadnym wypadku nie należy liczyć podstawy wymiaru zasiłku dla ojca z okresu poprzedzającego narodziny dziecka.

Prawo dzielenia się urlopem

W myśl art. 179

1

k.p., w jednym wniosku złożonym nie później niż 14 dni po porodzie, pracownica może zgłosić zamiar wykorzystania pełnej puli uprawnień przysługujących jej po urodzeniu dziecka – tj. podstawowego urlopu macierzyńskiego (20 tygodni), dodatkowego urlopu macierzyńskiego w pełnym wymiarze (sześć tygodni przy urodzeniu jednego dziecka bądź osiem tygodni przy porodzie mnogim) oraz urlopu rodzicielskiego (26 tygodni). Okresy te  muszą następować bezpośrednio po sobie.

Natomiast art. 182

1a

§ 4 k.p. zakłada możliwość złożenia wniosku o urlop rodzicielski ?w późniejszym terminie. Podanie pracownika w tej sprawie musi trafić do pracodawcy z co najmniej 14-dniowym wyprzedzeniem. W tym trybie o wolne może ubiegać się każdy rodzic dziecka, tj. zarówno pracownik-ojciec, jak i matka, która nie podjęła takiej decyzji tuż po porodzie.

Kwestie formalne

We wniosku o urlop rodzicielski należy określić termin zakończenia dodatkowego urlopu macierzyńskiego, a jeśli chodzi o kolejną część urlopu rodzicielskiego – datę zakończenia poprzedniej części i dotychczasowy wymiar wykorzystanego urlopu. Do swojego wniosku w tej sprawie pracownik musi dołączyć pisemne oświadczenie, że drugi rodzic nie ma zamiaru korzystać ?z urlopu w tym samym czasie, a jeśli będzie na nim równocześnie przebywał – przez jaki okres. Jeżeli z dodatkowego urlopu korzystała matka dziecka, to pracownik ojciec, który chce wybrać urlop rodzicielski, musi dodatkowo przedłożyć skrócony odpis aktu urodzenia dziecka.

Warunek bezpośredniości zostaje spełniony tylko wtedy, gdy pracownik rozpocznie urlop rodzicielski zaraz po zakończeniu dodatkowego macierzyńskiego. Między tymi okresami nie może być ani jednego dnia przerwy, nawet jeśli miałby on przypaść na święto czy niedzielę.

Zasady ogólne...

Podstawa wymiaru zasiłku to przeciętne miesięczne wynagrodzenie, jakie pracownik uzyskał za 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających ten, w którym uzyskał prawo do świadczenia. Jeżeli jego zatrudnienie trwało krócej niż ?12 miesięcy, pod uwagę bierze się przychody za pełne miesiące kalendarzowe pracy.

Przykład

27 lutego 2014 r. pracownik wystąpił z wnioskiem o zasiłek macierzyński za okres dodatkowego urlopu od 14 marca do 24 kwietnia 2014 r. (sześć tygodni) z tytułu tego, że 25 października 2013 r. urodziła mu się córka. Podstawę wymiaru zasiłku macierzyńskiego stanowi przeciętne miesięczne wynagrodzenia pracownika osiągnięte za 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających wnioskowany okres, tj. od marca 2013 r. do lutego 2014 r. Nie należy jej ustalać ani z okresu sprzed urodzenia dziecka ani poprzedzającego dzień złożenia wniosku.

... i wyjątek

Nie ustala się na nowo podstawy wymiaru wynagrodzenia za czas choroby i zasiłków, jeżeli w ich pobieraniu nie ma przerwy lub jest ona krótsza niż trzy miesiące kalendarzowe (art. 43 ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa tekst jedn. DzU z 2014 r., poz. 159). Bazę do obliczenia kolejnego świadczenia stanowi wtedy podstawa wymiaru ustalona dla poprzedniego świadczenia. Nie ma tu znaczenia zmiana jego rodzaju (np. z wynagrodzenia chorobowego na zasiłek opiekuńczy).

Przykład

Pracownik otrzymywał wynagrodzenie chorobowe ?od 30 października do 7 listopada 2013 r. Podstawę jego wymiaru stanowiło przeciętne miesięczne wynagrodzenie wypłacone mu ?za 12 wcześniejszych miesięcy: ?od października 2012 r. do września 2013 r. Od 27 lutego ?do 10 marca 2014 r. pracownik opiekował się chorą żoną. Podstawę wymiaru należnego mu zasiłku opiekuńczego stanowi ?to samo wynagrodzenie, które przyjęto do obliczenia kwoty wynagrodzenia chorobowego. ?A to dlatego, że prawo do tego świadczenia powstało po przerwie krótszej niż trzy miesiące kalendarzowe (przerwa trwała ?dwa miesiące kalendarzowe: grudzień 2013 r. i styczeń 2014 r.). Zmiana rodzaju pobieranego świadczenia nie ma znaczenia.

W lutym 2014 r. pracownik wystąpił z wnioskiem o wypłatę zasiłku macierzyńskiego za okres urlopu rodzicielskiego od 5 marca. Gdyby w okresie wcześniejszym nie korzystał z innego świadczenia, podstawę wymiaru zasiłku macierzyńskiego stanowiłoby przeciętne miesięczne wynagrodzenie, jakie otrzymał przed nabyciem prawa do świadczenia (tj. od marca 2013 r. do lutego 2014 r.).

Mamy tu jednak sytuację, kiedy to pracownik wnioskujący o zasiłek macierzyński od  ?5 marca 2014., przebywał na zwolnieniu lekarskim i otrzymał wynagrodzenie chorobowe za sześć dni stycznia. Ponieważ między okresami pobierania świadczeń (tj. wynagrodzenia chorobowego i zasiłku macierzyńskiego) nie ma trzech miesięcy kalendarzowych przerwy, podstawę wymiaru zasiłku macierzyńskiego będzie stanowiło to samo wynagrodzenie, które zostało przyjęte do obliczenia wysokości wynagrodzenia chorobowego (a więc z okresu od stycznia do grudnia 2013 r.).

W żadnym wypadku podstawy nie można liczyć z miesięcy poprzedzających dzień urodzenia dziecka czy złożenia wniosku o udzielenie urlopu podstawowego.