W zaświadczeniu dla zarobkującego emeryta lub rencisty trzeba wskazać nie tylko łączny przychód wypłacony mu w minionym roku kalendarzowym, ale również wynagrodzenia wypłacone w poszczególnych jego miesiącach. Wszystko po to, aby ZUS mógł sprawdzić, który wariant rozliczenia będzie korzystniejszy dla świadczeniobiorcy – miesięczny czy roczny.

Ta pierwsza metoda polega na porównaniu zarobków osiągniętych w poszczególnych miesiącach z obowiązującymi wówczas limitami. W wariancie rocznym porównuje się łączny ubiegłoroczny przychód do rocznych progów zarobkowych (będących sumą miesięcznych limitów).

Jeśli płatnik składek nie wykaże w zaświadczeniu przychodu ubezpieczonego w rozbiciu na poszczególne miesiące, ZUS rozliczy go wyłącznie w wariancie rocznym. Jednocześnie jednak w decyzji o rozliczeniu informuje pracownika, że do dnia uprawomocnienia się tej decyzji (tj. w ciągu miesiąca od jej doręczenia) może dostarczyć poświadczenie miesięcznych przychodów, a ZUS sprawdzi, czy rozliczenie miesięczne będzie dla niego korzystniejsze.

Ważna data przelewu

Zasadą jest, że w zaświadczeniu o zarobkach emeryta / rencisty płatnik składek powinien przyporządkować poszczególne składniki przychodu do miesiąca, w którym zostały wypłacone lub przedsta- wione do wypłaty.

Rozliczając przychód ZUS nie uwzględni jednak wynagrodzenia uzyskanego z pracy wykonywanej przed ustaleniem prawa do świadczenia lub po ustaniu tych uprawnień (bez względu na to, kiedy te zarobki zostały wypłacone). Poza tym, jeśli pracownik wypracował przychód w okresie, kiedy miał zawieszoną emeryturę lub rentę, ZUS może przyporządkować go do miesiąca, za który przysługuje, a nie do miesiąca wypłaty – jeżeli jest to korzystniejsze dla emeryta lub rencisty.

Wystawiając zaświadczenie płatnik powinien pamiętać o tych wyjątkach. W razie dokonania takich wypłat, należy to wyraźnie zaznaczyć w sporządzanym dokumencie potwierdzającym przychód.

Przykład

Firma zatrudnia od grudnia 2011 r. 58-letnią kobietę, panią Irenę, która jest uprawniona do wcześniejszej emerytury. Pensję zasadniczą wypłaca jej zawsze na początku danego miesiąca za poprzedni miesiąc. Zatem w styczniu 2012 r. pracownica otrzymała wynagrodzenie za grudzień 2011 r. Z kolei pensję za grudzień 2012 r. dostała dopiero w styczniu 2013 r.

Wystawiając zaświadczenie potwierdzające przychód uzyskany przez pracownicę w 2012 r. do celów rozliczenia z ZUS, pracodawca musi uwzględnić wynagrodzenie wypłacone jej w miesiącach styczeń – grudzień 2012 r. (w tym również pensję za grudzień 2011 r.). Nie może natomiast wliczyć kwoty wynagrodzenia przysługującego za grudzień 2012 r., gdyż zostało wypłacone już w 2013 r.

Przykład

Od kilku lat spółka zatrudnia panią Grażynę, która od 1 kwietnia 2012 r. ma ustalone prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy. W grudniu 2012 r. wypłaciła jej m.in. nagrodę za cały 2012 r. w wysokości 2400 zł.

Trzeba ją wykazać w zaświadczeniu o zarobkach, zaznaczając jednocześnie, że przysługuje ona za cały 2012 r.

W ten sposób, rozliczając przychód, ZUS uwzględni tylko tę część nagrody, która przysługiwała za okres, w którym pracownica miała ustalone prawo do renty, tj. za miesiące kwiecień-grudzień 2012 r. Będzie to 3/4 z pełnej kwoty 2400 zł, tj. 1800 zł.

Przykład

Pan Michał, uprawniony do emerytury pomostowej, przez cały 2011 r. pracował na stanowisku pracy w szczególnych warunkach. Z tego powodu ZUS zawiesił wypłatę przysługującego mu świadczenia przez wszystkie miesiące tego roku. Od 1 stycznia 2012 r. pan Michał pracuje już na innym stanowisku i nie wykonuje pracy ,,szczególnej".

W kolejnych miesiącach 2012 r. otrzymywał wynagrodzenie, którego wysokość powodowała, że otrzymywał świadczenie w maksymalnie zmniejszonej wysokości. Dodatkowo w styczniu 2012 r. otrzymał nagrodę roczną w wysokości 12 000 zł. Przysługiwała ona jednak za 2011 r., a więc za okres, w którym emerytura była zawieszona.

Wystawiając zaświadczenie o zarobkach osiągniętych w 2012 r., pracodawca powinien wskazać tę okoliczność. Dzięki temu ZUS uzna nagrodę za przychód z 2011 r., a świadczeniobiorca uniknie zawieszenia emerytury za styczeń 2012 r.

Braki formalne do uzupełnienia

Najważniejszym elementem wystawianego zaświadczenia jest prawidłowe wykazanie przychodu emeryta i rencisty. Nie zmienia to jednak faktu, że płatnik nie może zapomnieć o pewnych formalnych wymogach, jakie wiążą się z koniecznością złożenia w ZUS tego dokumentu.

Zaświadczenie o zarobkach świadczeniobiorcy powinno umożliwiać identyfikację emeryta (rencisty) oraz firmy, która go zatrudniała. Dlatego muszą się w nim znaleźć dane zakładu pracy (nazwa, adres siedziby), jak również dane osobowe emeryta lub rencisty (jego imię, nazwisko, adres zamieszkania, nr dokumentu tożsamości, nr PESEL). Wskazane jest też, by wystawiający dokument umieścił tu symbol i numer świadczenia, do którego uprawniony jest dorabiający świadczeniobiorca.

Zaświadczenie powinno być opatrzone pieczątką firmową płatnika składek, a także podpisem oraz pieczątką imienną osoby upoważnionej, sporządzającej ten dokument.

Wiek lub rodzaj świadczenia kasują ograniczenia

O ubiegłorocznych zarobkach nie muszą informować ZUS ci świadczeniobiorcy, którzy w całym poprzednim roku mogli dorabiać bez ograniczeń. Z tego obowiązku są zatem zwolnieni przede wszystkim ci emeryci, którzy najpóźniej w styczniu 2012 r. ukończyli powszechny wiek emerytalny (wynoszący wówczas 60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn).

Możliwość osiągania przychodu z jakiejkolwiek działalności i bez żadnych limitów przysługuje im od miesiąca, w którym osiągnęli ten wiek. I to niezależnie od tego, czy pobierają emeryturę przyznaną w związku z ukończeniem tego wieku, czy też np. wcześniejszą emeryturę.

Mogą oni dorabiać bez ograniczeń również wtedy, gdy pobierają inne świadczenie jako korzystniejsze, na przykład rentę z tytułu niezdolności do pracy lub rentę rodzinną. Płatnicy składek zatrudniający emerytów, którzy wspomniane lata życia osiągnęli najpóźniej w styczniu 2012 r., nie muszą zatem wystawiać im zaświadczeń potwierdzających przychód uzyskany w 2012 r.

Zaświadczenia o zarobkach nie muszą też przedstawiać płatnicy składek, którzy w 2012 r. zatrudniali emerytów i rencistów wyłącznie w ramach działalności zarobkowej, która nie podlega obowiązkowi ubezpieczeń społecznych. Zalicza się do nich np. umowę o dzieło zawartą z innym podmiotem niż własny pracodawca i nie wykonywaną na jego rzecz, działalność twórczą lub artystyczną, czy też umowę zlecenia wykonywaną przez ucznia lub studenta przed ukończeniem 26. roku życia.

Nieograniczone możliwości dorabiania do swoich świadczeń mają też osoby uprawnione do renty inwalidy wojennego lub renty inwalidy wojskowego, u którego niezdolność do pracy pozostaje w związku ze służbą wojskową, a także osoby uprawnione do renty rodzinnej przysługującej po osobach uprawnionych do tych świadczeń.