Osoby przebywające na urlopach wychowawczych podlegają obowiązkowo tylko ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym (pozostałym – nie), jeżeli nie mają ustalonego prawa do emerytury lub renty i nie mają innych tytułów rodzących obowiązek ubezpieczeń społecznych. Tak stanowi art. 9 ust. 6 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (DzU z 2009 r. nr 205, poz. 1585 ze zm.).

Rodzic na urlopie wychowawczym podlega również ubezpieczeniu zdrowotnemu.

Od 2012 r. podstawa składek na ZUS od 60% przeciętnego wynagrodzenia

Od 1 stycznia 2012 r., zgodnie ze zmianami wprowadzonymi ustawą z 6 grudnia 2008 r. zmieniającą kodeks pracy i niektóre inne ustawy (DzU nr 237, poz. 1654) podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe osób przebywających na urlopie wychowawczym będzie stanowiła kwota 60% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w poprzednim kwartale. Wysokość przeciętnego wynagrodzenia jest ogłaszana w Monitorze Polskim w formie Komunikatu Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego.

Jednocześnie podstawa wymiaru składki emerytalnej nie może być wyższa niż przeciętne miesięczne wynagrodzenie wypłacone pracownikowi za okres 12 miesięcy poprzedzających urlop wychowawczy.

Dla kogo nowe przepisy są korzystne?

Na nowych przepisach skorzystają rodzice zarabiający powyżej płacowego minimum, ale nie więcej niż 60% przeciętnej miesięcznego wynagrodzenia. Niestety ci, którzy zarabiają najniższe kwoty nie mogą liczyć na wyższe wpłaty składkowe. Powyższe ograniczenie wprowadzono bowiem po to, by uniknąć sytuacji, w której składki odprowadzane do ZUS za czas urlopu wychowawczego przewyższałaby wysokość składek odprowadzanych za tego pracownika, gdyby z urlopu nie korzystał i normalnie pracował.

Do końca 2011 r. składki ZUS od minimalnego wynagrodzenia

Do 31 grudnia 2011 r. obowiązuje przepis przejściowy ustawy z 2008 r. nowelizującej kodeks pracy (DzU z 2008 r. nr 237, poz. 1654) stanowiący zasady opłacania składek na ubezpieczenia społeczne za osoby przebywające na urlopach wychowawczych.

W tym roku pracodawca zatrudniający mamę, która zdecydowała się na wychowawczy, wykazuje za nią składki od kwoty minimalnego wynagrodzenia czyli od 1386 zł. Fizycznie pracodawca nie uiszcza składek, jedynie je wykazuje w dokumentach rozliczeniowych ZUS.

Pracodawca, zgłaszając swego pracownika do ubezpieczeń społecznych i zdrowotnego z tytułu wychowawczego używa do tego celu raport składkowy tj. RCA (gdy rozlicza składki emerytalną i rentową oraz zdrowotną) lub RZA (gdy wykazuje w nim tylko składkę zdrowotną).

Za każdy miesiąc wychowawczego pracodawca składa:

• raport świadczeniowy ZUS RSA o okresie przerwy w opłacaniu składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe z umowy o pracę, tj. z kodem tytułu do ubezpieczeń 01 10 xx, wykazując w nim okres urlopu, a w pole „kod świadczenia/przerwy” wpisując 121 (urlop wychowawczy),

•raport składkowy ZUS RCA, naliczając w nim składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe od kwoty minimalnej pensji (albo odpowiednio niższej jeśli pracownik jest zatrudniony na część etatu), a na zdrowotne od równowartości świadczenia pielęgnacyjnego - czyli kwoty 520 zł.

Podstawa prawna:

- ustawa z 6 grudnia 2008 r. zmieniającą kodeks pracy i niektóre inne ustawy (DzU nr 237, poz. 1654)