Zasiłki chorobowe, macierzyńskie, opiekuńcze, wyrównawcze oraz świadczenie rehabilitacyjne wypłacamy pracownikom w bieżącym roku, jeśli 30 listopada poprzedniego roku zgłaszaliśmy do ubezpieczenia chorobowego powyżej 20 osób (art. 61 ust. 1 pkt 1 ustawy zasiłkowej).
Możemy z nich dokonać, bez zgody podwładnego, w zasadzie tylko kilku potrąceń w trybie egzekucji sądowej lub administracyjnej, stosując odpowiednie maksymalne dopuszczalne kwoty potrącenia oraz kwoty wolne.
A do egzekucji z należności określonych w ustawie zasiłkowej stosujemy odpowiednio przepisy o egzekucji ze świadczeń przewidzianych w ustawie emerytalnej (art. 833 § 5 kodeksu postępowania cywilnego).
Podstawą wymiaru potrąceń jest kwota zasiłku czy świadczenia rehabilitacyjnego netto, czyli po odliczeniu zaliczki na podatek dochodowy.
Zasiłek przekazywany zatrudnionemu zmniejszamy, bez konieczności uzyskiwania jego pozwolenia, wyłącznie o pobrane wcześniej nienależnie świadczenia:
• z jego winy,
• za niezdolność do pracy
– w wyniku popełnionego przez niego umyślnego przestępstwa lub wykroczenia stwierdzonego prawomocnym wyrokiem sądu,
– spowodowaną nadużyciem alkoholu – za pierwsze pięć dni takiej absencji,
– kiedy wykonywał pracę zarobkową lub wykorzystywał zwolnienie lekarskie w sposób niezgodny z jego celem,
– którą w wyniku kontroli skrócił lekarz orzecznik ZUS.
W takiej sytuacji ZUS wydaje decyzję w sprawie zwrotu bezpodstawnie pobranych zasiłków, która ma moc tytułu wykonawczego w egzekucji administracyjnej (art. 66 ustawy zasiłkowej i odpowiednio art. 84 ustawy systemowej).
Maksymalna dopuszczalna kwota potrącenia z racji nienależnie pobranych zasiłków to 25 proc. zasiłku lub świadczenia rehabilitacyjnego brutto (art. 139 ust. 1 pkt 2 ppkt b i art. 140 ust. 1 pkt 3 ustawy emerytalnej), a kwota wolna – 60 proc. najniższej emerytury, czyli od 1 marca 2011 r. 436,91 zł (728,18 x 60 proc.; art. 141 ust. 1 pkt 2 ustawy emerytalnej).
Sumy egzekwowane na mocy tytułu wykonawczego na pokrycie świadczeń alimentacyjnych ściągamy w drodze egzekucji sądowej bądź administracyjnej. Maksymalna dopuszczalna kwota takiego potrącenia to 60 proc. zasiłku albo świadczenia rehabilitacyjnego brutto, a kwota wolna – 50 proc. najniższej emerytury, czyli od 1 marca 2011 r. 364,09 zł (728,18 zł x 50 proc.).
Kwoty egzekwowane na mocy tytułu wykonawczego na zaspokojenie innych należności niż świadczenia alimentacyjne (np. kredyty, pożyczki, zaległe składki czy podatki) ściągamy z zasiłków albo świadczenia rehabilitacyjnego w trybie egzekucji sądowej bądź administracyjnej.
Maksymalna dopuszczalna kwota potrącenia wynosi w tym wypadku 25 proc. zasiłku albo świadczenia rehabilitacyjnego brutto, a kwota wolna – 50 proc. najniższej emerytury, a więc od 1 marca 2011 r. 364,09 zł.
Uwaga!
Kwotę wolną od potrąceń z zasiłków ustalamy proporcjonalnie do dni pobytu na zasiłku, dzieląc miesięczną kwotę wolną przez 30, a wynik mnożąc przez liczbę dni przebywania na zasiłku w tym miesiącu - patrz tabela 1.
Gdy kilku wierzycieli rości sobie pretensje do zasiłku pracownika z tytułu alimentów w trybie egzekucyjnym a łączna suma możliwa do potrącenia nie wystarcza na pełne pokrycie tych długów, szef czeka na rozstrzygnięcie w tej kwestii komornika/organu egzekucyjnego.
Do chwili podjęcia decyzji w tej sprawie przez komornika/organ egzekucyjny trzyma te kwoty na rachunku depozytowym. Tak samo postępujemy, gdy kilku wierzycieli domaga się zaspokojenia z zasiłku podwładnego egzekwowanych świadczeń niealimentacyjnych i nie ma szans na całkowitą spłatę (art. 140 ust. 2 i 2a ustawy emerytalnej).
Przykład 1
Zakład otrzymał od komornika zajęcie wynagrodzenia za pracę i świadczeń z ubezpieczenia chorobowego wypłacanych panu Zbigniewowi, pracownikowi, z racji niespłaconego kredytu bankowego w kwocie 18 tys. zł. W marcu br. zatrudniony dostanie 1230 zł brutto wynagrodzenia chorobowego (art. 92 kodeksu pracy) oraz 725 zł brutto zasiłku chorobowego za dziewięć dni niedyspozycji.
Jest zatrudniony na pełnym etacie, przysługują mu zwykłe koszty uzyskania przychodu, złożył PIT-2, ale nie wnioskował o objęcie go wyższą stawką podatku dochodowego 32 proc.
Potrąceń dokonujemy odrębnie z wynagrodzenia chorobowego (kwalifikujemy je jako wynagrodzenie za pracę), według zasad dotyczących egzekucji z wynagrodzenia za pracę (art. 87 i nast. k.p.) i osobno z zasiłku chorobowego – na podstawie art. 139 – 142 ustawy emerytalnej.
I. POTRĄCENIA Z WYNAGRODZENIA CHOROBOWEGO
Etap 1
.
podstawa potrącen
ia (wynagrodzenie chorobowe netto) - patrz tabela 2
Etap 2
.
maksymalna dopuszczalna kwota potrącenia
1059,30 zł : 2 = 529,65 zł
Etap 3
.
kwota wolna od potrącenia
to 100 proc. minimalnej płacy, czyli tu 1032,34 zł
Etap 4
.
faktyczna kwota
możliwa do potrącenia z wynagrodzenia chorobowego
Od wynagrodzenia chorobowego netto odejmujemy kwotę wolną 1059,30 zł – 1032,34 zł = 26,96 zł
Etap 5. działania szefa
Z wynagrodzenia chorobowego wypłaconego pracownikowi w marcu 2011 r. można będzie potrącić tytułem świadczenia niealimentacyjnego wyłącznie 26,96 zł. Resztę wynagrodzenia chorobowego, czyli 1032,34 zł, wypłacimy podwładnemu.
II. POTRĄCENIA Z ZASIŁKU CHOROBOWEGO
Etap 1. podstawa potrącenia
(zasiłek chorobowy netto) - patrz tabela 3
Etap 2: maksymalna kwota potrącenia z zasiłku
to 25 proc. zasiłku brutto
725 zł x 25 proc. = 181,25 zł
Etap 3: proporcjonalna kwota wolna
(364,09 zł : 30) x 9 dni = 109,23 zł
Etap 4. faktyczna możliwa kwota potrącenia z zasiłku
Od zasiłku netto (594 zł) odejmujemy kwotę wolną (109,23 zł); jeśli wynik jest wyższy od maksymalnej dopuszczalnej kwoty potrącenia (181,25 zł), ograniczamy go do wysokości maksymalnej dopuszczalnej kwoty potrącenia.
594 zł – 109,23 zł = 484,77 zł – kwotę tę ograniczamy do sumy 181,25 zł (maksymalna dopuszczalna kwota potrącenia)
Etap 5. działania szefa
Z zasiłku wolno ująć z racji egzekucji maksymalną dopuszczalną kwotę potrącenia 181,25 zł, którą pracodawca przekaże – w zależności od treści pisma o zajęciu – wierzycielowi lub komornikowi. Resztę zasiłku w kwocie 412,75 zł (594 zł – 181,25 zł) wypłaci podwładnemu.
Łącznie w marcu pracodawca będzie mógł potrącić na poczet świadczenia niealimentacyjnego 211,21 zł (181,25 zł + 29,96 zł).
W razie zbiegu egzekucji alimentów ze świadczeniami niealimentacyjnymi z zasiłku maksymalna dopuszczalna kwota potrącenia to 60 proc. kwoty zasiłku czy świadczenia rehabilitacyjnego brutto, a kwota wolna – 50 proc. najniższej emerytury, czyli od 1 marca 2011 r. 364,09 zł.
Przykład 2
Firma dostała zajęcie świadczenia rehabilitacyjnego pracownicy, pani Urszuli: z tytułu alimentów na kwotę 2700 zł i niespłaconej pożyczki na sumę 3450 zł. W marcu 2011 r. kobieta cały czas będzie na świadczeniu rehabilitacyjnym; dostanie je pod koniec tego miesiąca w wysokości 3370 zł.
Przysługują jej zwykłe koszty uzyskania przychodu, złożyła PIT-2, ale nie wnioskowała o objęcie jej wyższą stawką podatku dochodowego 32 proc.
Etap 1.
podstawa potrącenia
- patrz tabela 4
Etap 2. maksymalna dopuszczalna kwota potrącenia
to 60 proc. świadczenia brutto, czyli
3370 zł x 60 proc. = 2022 zł
Etap 3. kwoty wolne od potrąceń
z racji
– alimentów – 50 proc. najniższej emerytury, czyli 364,09 zł
– pożyczki – 50 proc. najniższej emerytury, czyli 364,09 zł
Etap 4. faktyczne możliwe potrącenie z tytułu alimentów
Od świadczenia rehabilitacyjnego netto (2810 zł) odejmujemy kwotę wolną (364,09 zł); jeśli wynik jest wyższy od maksymalnej dopuszczalnej kwoty potrącenia (2022 zł), to potrącenie ograniczamy do maksymalnej dopuszczalnej kwoty potrącenia.
2810 zł – 364,09 zł = 2445,91 zł
Potrącenie ograniczamy do maksymalnej kwoty 2022 zł.
Etap 5. faktyczne możliwe potrącenie z tytułu pożyczki
Na zaspokojenie pożyczki pracodawca ze świadczenia rehabilitacyjnego nie potrąci nic, bo cała maksymalna dopuszczalna kwota potrącenia zostanie skonsumowana na pokrycie alimentów jako potrącenia korzystającego z pierwszeństwa.
Etap 6. działania szefa
Ze świadczenia rehabilitacyjnego netto ujmujemy
2022 zł z tytułu egzekwowanych alimentów i przekażemy – w zależności od treści pisma o zajęciu – wierzycielowi lub komornikowi/organowi egzekucyjnemu. Pozostałą część świadczenia rehabilitacyjnego, czyli 788 zł (2810 zł – 2022 zł), wypłacimy pracownicy.
Resztę alimentów i pożyczki pracodawca będzie potrącał w następnych miesiącach.
Więcej o potrąceniach w poradniku:
Potrącenia z wynagrodzeń 2011 r.
Tabela 1. Potrącenia z zasiłków i świadczeń rehabilitacyjnych
Rodzaj potrącenia
Maksymalna dopuszczalna kwota potrącenia
Kwota wolna od potrącenia
nienależny zasiłek*
25 proc. zasiłku* brutto
60 proc. najniższej emerytury (od 1 marca 2011 r. 436,91 zł)
alimenty
60 proc. zasiłku* brutto
50 proc. najniższej emerytury
świadczenia niealimentacyjne
25 proc. zasiłku* brutto
*pod pojęciem zasiłku rozumiemy zasiłki: chorobowe, macierzyńskie, opiekuńcze i wyrównawcze oraz świadczenia rehabilitacyjne
Tabela 2. Podstawa potrącenia z wynagrodzenia
Wynagrodzenie chorobowe brutto
1230 zł
składki na ubezpieczenia
0 zł
(wynagrodzenie chorobowe nie podlega składkom na ubezpieczenia społeczne, art. 18 ust. 2 ustawy systemowej)
składka na ubezpieczenie zdrowotne
podstawa wymiaru 1230 zł
pełna składka 1230 zł x 9 proc. = 110,70 zł
składka do odliczenia z podatku
1230 zł x 7,75 proc. = 95,33 zł
koszty uzyskania przychodu
111,25 zł
podatek dochodowy
podstawa opodatkowania (1230 zł – 111,25) = 118,75 zł, po zaokrągleniu 1119 zł
pełny podatek (1119 zł x 18 proc.) – 46,33 zł = 155,09 zł
zaliczka do urzędu skarbowego 155,09 zł – 95,33 zł = 59,76 zł, po zaokrągleniu 60 zł
podstawa potrącenia
1230 zł – (110,70 zł + 60 zł) = 1059,30 zł
Tabela 3. Podstawa potrącenia z zasiłku
Zasiłek chorobowy brutto
725 zł
składki na ubezpieczenia społeczne finansowane przez pracownika
0 zł (zasiłek chorobowy nie podlega składkom na ubezpieczenia społeczne, art. 18 ust. 2 ustawy systemowej)
składka na ubezpieczenie zdrowotne
0 zł(zasiłek chorobowy nie podlega składce na ubezpieczenie zdrowotne)
koszty uzyskania przychodu
Brak (koszty zostały odliczone z wynagrodzenia chorobowego)
podatek dochodowy
podstawa opodatkowania 725 zł
zaliczka na podatek 725 zł x 18 proc. = 130,50 zł, po zaokrągleniu 131 zł
podstawa potrącenia
725 zł – 131 zł = 594 zł– 95,33 zł = 59,76 zł, po zaokrągleniu 60 zł
podstawa potrącenia
1230 zł – (110,70 zł + 60 zł) = 1059,30 zł
Tabela 4. Podstawa potrącenia ze świadczenia
Świadczenie rehabilitacyjne brutto
3370 zł
składki na ubezpieczenia społeczne finansowane przez pracownika
0 zł (zasiłek chorobowy nie podlega składkom na ubezpieczenia społeczne, art. 18 ust. 2 ustawy systemowej)
składka na ubezpieczenie zdrowotne
0 zł(zasiłek chorobowy nie podlega składce na ubezpieczenie zdrowotne)
koszty uzyskania przychodu
Brak (nie stosujemy do całomiesięcznego świadczenia rehabilitacyjnego)
podatek dochodowy
podstawa opodatkowania 3370 zł
zaliczka na podatek 725 zł x 18 proc. = 130,50 zł, po zaokrągleniu 131 zł
podstawa potrącenia
zaliczka na podatek (3370 zł x 18 proc.) – 46,33 zł = 560,27 zł, po zaokrągleniu 560 zł
podstawa potrącenia
3370 zł – 560 zł = 2810 zł
