Możliwość rozłożenia należności składkowych na raty przewiduje art. 29 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=538F000BD8C37BC1C68453E16C8324F5?n=1&id=184677&wid=327789 ]ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych z 13 października 1998 r. (DzU z 2009 r. nr 205, poz. 1585 ze zm.)[/link].

Przepisy są jednak dość ogólne. ZUS może rozłożyć należność na raty na wniosek dłużnika ze względów gospodarczych lub innych przyczyn zasługujących na uwzględnienie. Bierze przy tym pod uwagę możliwości płatnicze dłużnika oraz stan finansów ubezpieczeń społecznych.

Od 1 kwietnia 2010 r. ZUS przyjął standardowe procedury rozpatrywania wniosków płatników o udzielenie ulgi. Obejmują one także ocenę sytuacji finansowej dłużnika. Dzięki temu wnioski w całej Polsce mają być rozpatrywane w taki sam sposób. Jakie są to reguły?

[srodtytul]Dla kogo[/srodtytul]

O ratalną spłatę należności może ubiegać się osoba odpowiedzialna za zadłużenie z tytułu składek, która nie ma pieniędzy na ich jednorazową spłatę. Wniosek w tej sprawie mogą składać:

- obecni oraz byli płatnicy składek (czyli ci, którzy mają zadłużenie z tytułu nieopłaconych składek w związku z prowadzoną kiedyś działalnością gospodarczą),

- osoby, na które została przeniesiona odpowiedzialność za zobowiązania z tytułu nieopłaconych składek (osoba trzecia i następca prawny płatnika),

- małżonkowie odpowiadający – z majątku wspólnego – za zadłużenie z tytułu składek współmałżonka.

[srodtytul]Nie każda składka[/srodtytul]

Zasadniczą przeszkodą w rozłożeniu na raty jest to, że ulga ta przysługuje tylko wobec niektórych należności składkowych. Chodzi o składki na:

- ubezpieczenia społeczne – oprócz składki emerytalnej za zatrudnionych pracowników lub innych ubezpieczonych (np. zleceniobiorców nakładców),

- Fundusz Pracy oraz Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych,

- Fundusz Emerytur Pomostowych

– wraz z odsetkami za zwłokę naliczonymi do dnia złożenia wniosku, ewentualnie wymierzoną dodatkową opłatą oraz kosztami upomnienia.

[srodtytul]Wymagane kwity[/srodtytul]

Zainteresowany musi złożyć umotywowany wniosek (druki dostępne są w jednostkach ZUS i na jego stronie internetowej). Dłużnik musi wykazać w nim, że zastosowanie ulgi jest uzasadnione szczególnymi okolicznościami, z powodu których nie jest w stanie jednorazowo uregulować należności. Proponuje w nim również okres spłaty (liczbę rat) lub wysokość miesięcznej kwoty raty.

Dłużnik załącza też dokumenty potwierdzające zasadność udzielenia ulgi, obrazujące kondycję finansową oraz swoje możliwości płatnicze (zob. ramka).

Wniosek o rozłożenie spłaty zadłużenia na raty można złożyć (osobiście lub pocztą) w formie pisemnej – w jednostce organizacyjnej ZUS właściwej dla siedziby lub miejsca zamieszkania dłużnika, a także w formie elektronicznej – według wzoru określonego na stronie www.e-inspektorat.zus.pl.

[srodtytul]Kilka warunków[/srodtytul]

ZUS zapewnia, że rozpatrzy wniosek niezwłocznie – w terminie nie dłuższym niż 14 dni od dnia skompletowania dokumentacji niezbędnej do rozpatrzenia sprawy i nie później niż w ciągu dwóch miesięcy od dnia wpływu wniosku.

Zrobi to, jeśli płatnik:

- zapłaci składki na ubezpieczenie emerytalne (chodzi o część finansowaną przez ubezpieczonego), a także składki na ubezpieczenie zdrowotne – za ubezpieczonych niebędących płatnikami składek na własne ubezpieczenia, czyli np. pracowników, zleceniobiorców wraz z odsetkami za zwłokę (za okres, który ma być objęty ulgą),

- ureguluje koszty egzekucyjne, jeśli ZUS prowadził już egzekucję,

- po złożeniu wniosku o ulgę

– terminowo i w pełnej wysokości opłaca bieżące składki (dotyczy to aktualnie zobowiązanych do ich opłacania).

[srodtytul]Ocena sytuacji[/srodtytul]

Złożenie wniosku o rozłożenie spłaty zadłużenia na raty nie gwarantuje udzielenia ulgi i nie stanowi ustawowej przesłanki do zawieszenia postępowania egzekucyjnego. Ponadto ZUS może podjąć czynności zmierzające do ustanowienia zabezpieczeń (hipoteka, zastaw) niezależnie od wydania (lub niewydania) zgody na spłatę zadłużenia w ratach.

Oceniając, czy i na jakich warunkach zawrzeć układ ZUS, podobnie jak bank, będzie się kierować oceną ratingową. Sporządzi ją na podstawie danych ekonomicznych wynikających z przedłożonej przez dłużnika dokumentacji finansowej. Im słabsza ocena ratingowa, tym pomoc może być wyższa.

[srodtytul]Harmonogram spłat[/srodtytul]

Jeśli ZUS zgodzi się na układ ratalny, to poinformuje o tym dłużnika, a następnie podpisze z nim umowę, w której będą określone szczegółowe warunki realizacji ulgi. To, jak będą ustalone raty, zależy od możliwości płatniczych zobowiązanego. Spłata należności ma umożliwić w przypadku osób nieprowadzących już działalności gospodarczej zachowanie odpowiedniego poziomu egzystencji, a w przypadku ją prowadzących dalsze funkcjonowanie na rynku.

Jeśli ZUS uwzględni wniosek o układ ratalny, to odsetki za zwłokę nie będą naliczane począwszy od następnego dnia po dniu wpływu wniosku w tej sprawie. Od składek, które zostały rozłożone na raty, ZUS nalicza – do każdej raty – opłatę prolongacyjną, w wysokości 50 proc. stawki odsetek za zwłokę obowiązującej w dniu podpisania umowy.

Rozłożenie spłaty na raty powoduje zawieszenie wcześniej wszczętych i niezakończonych postępowań egzekucyjnych, dotyczących należności objętych ulgą. W trakcie realizacji układu ratalnego nie biegnie termin przedawnienia, jest zawieszony od dnia zawarcia do dnia rozwiązania umowy.

Jeśli dłużnik nie zgadza się z decyzją podjętą przez ZUS, może wystąpić o ponowne rozpatrzenie jego sprawy. Musi przy tym wskazać nowe argumenty i okoliczności w sprawie.

[srodtytul]Gdy coś się zmieni[/srodtytul]

Czasem po zawarciu układu ratalnego wystąpią okoliczności, które powodują, że przedsiębiorca nie jest w stanie dotrzymywać jego warunków, np. dlatego, że upadł główny kontrahent firmy. Możliwe jest także, że klient chciałby wcześniej uregulować zobowiązania, niż wynikałoby to z harmonogramu (wtedy opłata prolongacyjna będzie niższa).

W takich sytuacjach można renegocjować układ. Zmiana warunków może dotyczyć okresu spłaty należności, terminu płatności rat (np. 25. każdego miesiąca zamiast 10.) i ich wysokości (np. najpierw niższe, potem wyższe). Konsekwencją renegocjacji układu ratalnego będzie ponowne naliczenie opłaty prolongacyjnej, natomiast wysokość odsetek pozostanie bez zmian.

Nawet gdy zaistniały lub mogą zaistnieć okoliczności skutkujące rozwiązaniem zawartej umowy, można wnioskować o utrzymanie jej w mocy. Jeśli ZUS się na to zgodzi, to nie będzie podejmować działań zmierzających do przymusowego wyegzekwowania należności.

[srodtytul]Jeśli nie dostaniesz ulgi[/srodtytul]

Jeśli ZUS odmówi udzielenia ulgi, to dłużnik musi uregulować zadłużenie wraz z odsetkami za zwłokę naliczonymi do dnia zapłaty włącznie.

Jeśli ZUS zgodzi się na rozłożenie na raty, a potem dłużnik nie dotrzyma warunków ulgi, to musi się liczyć z natychmiastowym zerwaniem umowy. Oznacza to, że należności uprzednio objęte umową stają się natychmiast wymagalne. ZUS zacznie dochodzić ich w trybie egzekucji, co przyczyni się do zwiększenia zadłużenia nie tylko o należne odsetki za zwłokę, ale również o ewentualne koszty upomnienia oraz egzekucji.

W kolejnych numerach napiszemy o odraczaniu terminu zapłaty składek i o ich umarzaniu.

W artykule wykorzystałam materiały informacyjne ZUS

[ramka][b]Jakie dokumenty załączyć[/b]

[b]Rodzaj dokumentów zależy od tego, kim jest płatnik:[/b]

- Płatnik prowadzący pełną księgowość przedstawia m.in. sprawozdania finansowe za ostatnie trzy lata obrotowe, oświadczenie o stanie majątkowym w zakresie przewidywanych środków możliwych do uzyskania w wyniku kontraktów, umów,

- Płatnik prowadzący niepełną księgowość załącza m.in. zeznania podatkowe, wyciąg z książki przychodów i rozchodów, oświadczenie dotyczące terminowości uiszczania opłat przez nabywców, szacunkowej wartości majątku i zobowiązań firmowych, oświadczenie o posiadaniu zobowiązań względem innych wierzycieli z określeniem ich rodzaju, wysokości i terminów spłat,

- Pozostali dłużnicy składają m.in. oświadczenie o uzyskiwanych dochodach i ponoszonych kosztach, zeznania podatkowe, dokumenty dotyczące sytuacji rodzinnej.

[b]Poświadczenia o sytuacji majątkowej nie zawsze wystarczą.[/b] Płatnicy, którzy prowadzą działalność gospodarczą, muszą także dołączyć dokumenty, których wymagają przepisy z zakresu pomocy publicznej.

Od 5 kwietnia br. kwestie te reguluje [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=008570CA5861D02AE496B9020DFC2E62?id=346717]rozporządzenie Rady Ministrów z 29 marca 2010 r. w sprawie zakresu informacji przedstawianych przez podmiot ubiegający się o pomoc de minimis (DzU Nr 53, poz. 311)[/link]. Mogą to być m.in.:

- informacje dotyczące wnioskodawcy i prowadzonej przez niego działalności gospodarczej,

- zaświadczenia o pomocy de minimis otrzymane w roku, w którym płatnik ubiega się o pomoc, oraz w ciągu dwóch poprzedzających ten rok lat albo oświadczenie o tej pomocy otrzymanej w tym okresie, albo o jej nieotrzymaniu,

- informacje o otrzymanej pomocy publicznej innej niż de minimis albo oświadczenie o nieotrzymaniu takiej pomocy (na formularzu określonym rozporządzeniem).[/ramka]