Ubezpieczeniem zdrowotnym ławnicy zostali objęci od 29 września br. A że składka zdrowotna jest miesięczna i niepodzielna, sądy nie wiedziały, jak je opłacić za ławników za wrzesień. Aby się wywiązać z obowiązku, wiele z nich posłało po prostu całe składki za ten miesiąc. I w większości popełniły błąd.
Według resortu sądy powinny odprowadzić składki za ławników za wrzesień, jeśli wypłaciły im diety począwszy od 29 września. Interpretację takiej treści, wydaną w odpowiedzi na nasze pytanie, zamieściliśmy w DF z 2 listopada (MZ-BP-P-0620-2200-2/RH/ 07). Diety uiszczone 28 września lub wcześniej są zatem wolne od składek zdrowotnych. Dlatego sądy muszą teraz skorygować niepoprawne raporty ZUS RZA. Ale zacznijmy od początku.
Ławnicy są objęci ubezpieczeniem zdrowotnym, o ile nie podlegają temu ubezpieczeniu z innego tytułu. Płatnikiem jest sąd. Zanim zgłosi on jednak ławnika do ZUS, powinien ustalić, czy ten nigdzie nie dorabia, np. nie ma zlecenia czy etatu. Ławnik pobierający emeryturę lub rentę podlega obowiązkowo ubezpieczeniu zdrowotnemu jako emeryt lub rencista, a nie jako ławnik.
Pan Józef jest ławnikiem. Jednocześnie pozostaje na bezrobociu, a do ubezpieczenia zdrowotnego zgłosiła go jako członka rodziny żona będąca pracownikiem. Sąd powinien zgłosić pana Józefa od 29 września do ubezpieczenia zdrowotnego jako ławnika, a żona z kolei – złożyć wniosek w zakładzie o wyrejestrowanie męża z tego ubezpieczenia jako członka rodziny.
Pan Tomasz ma umowy o pracę i jest jednocześnie ławnikiem. Przebywa na urlopie bezpłatnym od 1 września do końca grudnia. Wobec tego od 29 września jest objęty obowiązkowym ubezpieczeniem zdrowotnym jako ławnik, gdyż jest to jego jedyny tytuł do ubezpieczenia. Pracownik na urlopie bezpłatnym nie podlega bowiem ani ubezpieczeniom społecznym, ani zdrowotnemu.
Obowiązek ubezpieczeń powstaje z dniem wyboru na stanowisko ławnika sądowego, a wygasa z dniem upływu kadencji lub wcześniejszego wygaśnięcia mandatu. Także gdy ławnik podejmie zatrudnienie czy otworzy firmę, uzyskując w ten sposób inny tytuł do ubezpieczenia zdrowotnego. O rozpoczęciu innego zajęcia powinien poinformować sąd, który go wówczas wyrejestruje z ZUS.
Pani Maria, ławnik sądowy, oświadczyła, że nie ma innego tytułu do ubezpieczenia zdrowotnego. Sąd zgłosił ją od 29 września do ubezpieczenia zdrowotnego. Od 5 listopada pani Maria zatrudniła się na zlecenie. Powinna o tym powiadomić sąd, który złoży za nią formularz ZUS ZWUA w celu wyrejestrowania z ubezpieczenia zdrowotnego jako ławnika. W polu „data ustania obowiązku ubezpieczeń” 05.11.2007. Od 5 listopada pani Maria będzie podlegała ubezpieczeniu zdrowotnemu z tytułu zlecenia.
Ławnika zgłaszamy do ubezpieczenia na formularzu ZUS ZZA z kodem tytułu do ubezpieczeń 20 20 xx. Należną składkę zdrowotną wykazujemy w raporcie ZUS RZA. Raport ten składamy za każdy miesiąc podlegania przez ławnika ubezpieczeniu zdrowotnemu.
Składkę (9 proc.) naliczamy od wypłaconej diety. Finansuje ją ławnik.
Sądy mają obowiązek skorygowania źle wypełnionych za wrzesień raportów ZUS RZA. Jak już wspomniałem, główny błąd polegał na tym, że potrącały składki z diet wypłaconych ławnikom przed 29 września. Problem w tym, że opisana interpretacja Ministerstwa Zdrowia dotarła do sądów już po ustawowym terminie (do 5 października) złożenia dokumentów rozliczeniowych za wrzesień.
Pan Jan jest ławnikiem sądowym i nie ma innego tytułu do ubezpieczenia zdrowotnego. Diety za wrzesień (53,87 zł) dostał 28 września. Sąd naliczył od nich i opłacił składkę zdrowotną. I zrobił błąd, bo diety wypłacone przed 29 września są wolne od składek. Wobec tego sąd powinien złożyć korektę raportu ZUS RZA za pana Jana za wrzesień, podając O zł w polach podstawa wymiaru i kwota składki. W ten sposób powstanie nadpłata, którą sąd może zaliczyć akonto opłacanych przez siebie składek (patrz druki poniżej).
Pan Henryk jest ławnikiem sądowym i spełnia warunki do podlegania ubezpieczeniu zdrowotnemu. Sąd zgłosił go do ubezpieczenia zdrowotnego od 29 września. Diety za wrzesień wypłacił panu Henrykowi 1 października. Powinien więc złożyć za niego raport ZUS RZA za wrzesień z zerową podstawą wymiaru i zerową kwotą składki, a w raporcie za październik wykazać diety wypłacone w październiku.
