Wykonalność decyzji można ogólnie określić jako możliwość zrealizowania uprawnienia, które ta decyzja przyznaje adresatowi decyzji, bądź możliwość żądania wykonania obowiązku nałożonego decyzją przez stosowne organy w drodze przymusu, jakim one dysponują (a więc w postępowaniu egzekucyjnym).

Przykład

Decyzja przewiduje zajęcie rachunku bankowego albo wynagrodzenia za pracę w razie niewniesienia opłaty, którą nakłada. Może też nakładać grzywnę w celu przymuszenia do wykonania jakiegoś obowiązku niepieniężnego.

Wniesienie odwołania

Zgodnie z art. 130 par. 1 kodeksu postępowania administracyjnego (k.p.a.), przed upływem terminu do wniesienia odwołania decyzja nie ulega wykonaniu. Zgodnie z par. 2 tego przepisu, wniesienie odwołania wstrzymuje wykonanie decyzji. Odwołanie przysługuje od decyzji wydanej w I instancji. Odwołanie wnosi się w terminie 14 dni od dnia doręczenia stronie decyzji. Oznacza to, że decyzje nieostateczne, a więc wydane przez organy I instancji, nie podlegają wykonaniu już po ich wydaniu.

Dopiero decyzja organu I instancji, od której nie zostało wniesione odwołanie albo też decyzja wydana przez organ II instancji w wyniku odwołania podlega wykonaniu. Taka decyzja jest bowiem decyzją ostateczną, a więc wykonalną.

Przykład

Decyzja nakłada na stronę obowiązek zapłaty opłaty adiacenckiej z tytułu wzrostu wartości spowodowanego budową drogi albo urządzeń infrastruktury technicznej. Obowiązek zapłaty powstanie dopiero, gdy decyzja stanie się ostateczna – w terminie 14 dni od tej daty (art. 148 ust. 1 ustawy o gospodarce nieruchomościami).

Natychmiastowa wykonalność

Niektóre decyzje mają określony termin wykonania obowiązku. Wówczas wiadomo, że po jego niezrealizowaniu w tym czasie, może zostać wszczęte postępowanie egzekucyjne. Termin realizacji obowiązku powinien wynikać z konkretnego przepisu ustawy. Jeśli przepis takiego terminu nie określa, organ nie może sam tego terminu zakreślić. Dotyczy to głównie tzw. obowiązków niepieniężnych (np. podłączenie się do kanalizacji). Wówczas oznacza to, że obowiązek powinien być zrealizowany niezwłocznie. Przesłankę „niezwłoczności" należy rozpatrywać w odniesieniu do konkretnej sprawy. Inny bowiem może być czas na niezwłoczne wykonanie przyłącza kanalizacyjnego, a inny na wyposażenie nieruchomości w pojemniki na odpady (jeśli gmina nie przejęła na siebie tego obowiązku).

Tylko decyzji nakładającej obowiązek może być nadany tzw. rygor natychmiastowej wykonalności i to też tylko w okolicznościach wyraźnie wskazanych w przepisach. Zgodnie z ogólną zasadą zawartą w art. 108 par. 1 kp.a., rygor ten może być nadany, gdy:

Przykład

Rygor natychmiastowej wykonalności może być nadany w decyzji o wywłaszczeniu na cel niezwykle istotny dla państwa/gminy lub w decyzji o rozbiórce obiektu budowlanego

Wyjątki od zasady

Jeśli chodzi o decyzje przyznające uprawnienie jej adresatowi, należy odróżnić decyzje, które nadają się do wykonania, od decyzji, co do których nie jest to możliwe.

Przykład

Decyzją nadającą się do wykonania jest decyzja o zezwoleniu na zajęcie pasa drogi publicznej w celu prowadzenia robót w pasie drogowym niezwiązanych z drogą albo umieszczenia w nim urządzeń infrastruktury niezwiązanych z drogą (np. umieszczenie pod ziemią kabli bądź innych instalacji przez przedsiębiorstwo energetyczne, telekomunikacyjne albo wodociągowe albo innych obiektów budowlanych czy reklam niezwiązanych z drogą lub potrzebami ruchu drogowego).

Decyzji, o jakiej mowa wyżej, nie trzeba nadawać rygoru natychmiastowej wykonalności, ponieważ taki rygor dotyczy tylko decyzji nakładających obowiązek, który musi być zrealizowany niezwłocznie. Zgodnie z art. 130 par. 4 k.p.a., decyzja podlega wykonaniu przed upływem terminu do wniesienia odwołania, gdy jest zgodna z żądaniem wszystkich stron.

W przypadku decyzji o zezwoleniu na zajęcie pasa drogowego wydawanej na podstawie przepisów art. 40 ustawy o drogach publicznych, jedyną stroną postępowania w sprawie jej wydania jest inwestor, który chce umieścić w pasie drogowym urządzenie lub prowadzić w nim jakieś roboty. Jeśli decyzja jest dla niego pozytywna, a więc zezwala mu na dokonanie czynności, której  żądał we wniosku, nie trzeba czekać aż decyzja formalnie uzyska walor ostateczności, ani nie trzeba nakładać na nią jakichkolwiek innych klauzul. Inwestor może ją od razu wykonać. W przypadku omawianej decyzji może więc niezwłocznie po otrzymaniu decyzji przystąpić do robót albo montaży urządzenia w pasie drogowym.

Inaczej jednak rzecz się ma z pozwoleniem na budowę, mimo że również przyznaje ono uprawnienie jego adresatowi. Zgodnie z art. 28 ustawy – Prawo budowlane, stronami postępowania w tym przedmiocie są właściciele i użytkownicy wieczyści nieruchomości znajdujących się w obszarze oddziaływania obiektu objętego pozwoleniem. Z reguły jest więc tak, że stron postępowania w sprawie udzielenia danemu inwestorowi pozwolenia na budowę - jest kilka. Stąd też inwestor po otrzymaniu decyzji nie może wykonać jej od razu, albowiem powinien zaczekać do momentu aż decyzja stanie się ostateczna, czyli zaczekać czy inne strony nie wniosą od niej odwołania.

Warunki zabudowy

Istnieją jednak decyzje, które w ogóle nie nadają się do wykonania. Przykładem takiej decyzji jest decyzja o warunkach zabudowy. Ponieważ określa ona jedynie możliwość zagospodarowania nieruchomości w określony sposób, służy uzyskaniu pozwolenia na budowę dla danej inwestycji. Nadane nią uprawnienia nie podlegają wykonaniu w takim sensie jak wspomniana wyżej decyzja o zezwoleniu na umieszczenie urządzeń w pasie drogowym.

Dlatego też w przypadku decyzji o warunkach zabudowy nie można wstrzymać jej wykonania w razie złożenia skargi do sądu administracyjnego na wniosek osoby, dla której decyzja ta jest niekorzystna.

Przykład

Podobny charakter ma decyzja o środowiskowych uwarunkowaniach realizacji przedsięwzięcia wydawana na podstawie przepisów ustawy z 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko.

podstawa prawna: Ustawa z 14 czerwca 1960 r. - Kodeks postępowania administracyjnego (tekst jedn. DzU z 2013 r. poz. 267 ze zm.)

podstawa prawna: Ustawa z 21 marca 1985 r. o drogach publicznych (tekst jedn. DzU z 2013 r., poz. 260 ze zm.)

Aleksandra Urbanowska–Bohun