Zarówno gmina, jak i samorządowe kolegium odwoławcze odmówiło kobiecie prawa do świadczenia pielęgnacyjnego ze względu na to, że pobierała emeryturę. Dopiero wojewódzki sąd administracyjny przyznał opiekującej się niepełnosprawną córką prawo do wyższego wsparcia pod warunkiem zawieszenia wypłaty emerytury. SKO złożyło do NSA skargę kasacyjną i przegrało.
Naczelny Sąd Administracyjny w uzasadnieniu wyjaśnił, dlaczego emeryci powinni mieć prawo do wsparcia i jak powinna wyglądać procedura przyznawania im korzystniejszego świadczenia. Istota sporu sprowadzała się do wykładni art. 17 ust. 5 pkt 1 lit. a ustawy o świadczeniach rodzinnych, zgodnie z którym świadczenie pielęgnacyjne nie przysługuje, jeżeli osoba sprawująca opiekę ma ustalone prawo do emerytury. Jeszcze w 2017 r. NSA stosował wykładnię literalną i odmawiał prawa do świadczenia emerytom. Jednak jego stanowisko uległo modyfikacji. Powodem była m.in. zmiana relacji między wysokością świadczenia pielęgnacyjnego a wysokością najniższej emerytury. Uchwalając w 2003 r. ustawę o świadczeniach rodzinnych, ustawodawca wyłączył możliwość przyznania świadczenia pielęgnacyjnego opiekunom, którzy mają prawo do określonych świadczeń, i jednocześnie określił wysokość świadczenia pielęgnacyjnego na 420 zł miesięcznie. Wówczas była to kwota niższa niż wysokość najniższej emerytury i innych świadczeń wyłączających prawo do świadczenia pielęgnacyjnego. Taka relacja utrzymywała się aż do maja 2014 r. Obecnie świadczenie wynosi 1971 zł. Najniższa emerytura to zaledwie 1250,88 zł brutto.
Czytaj też:
Opiekunowie niepełnosprawnych z prawem do emerytury mają problemy
Celem świadczenia pielęgnacyjnego jest rekompensowanie braku dochodów z pracy zarobkowej z powodu sprawowania opieki nad niepełnosprawnym członkiem rodziny. Pozbawienie prawa do świadczenia pielęgnacyjnego osób pobierających emeryturę w niższej wysokości niż to świadczenie powoduje, że ten cel nie jest realizowany, mimo że sprawując opiekę po nabyciu prawa do emerytury, opiekun nie jest w stanie podjąć pracy zarobkowej.
Osoba, która spełnia warunki do przyznania wyższego świadczenia pielęgnacyjnego i chce je otrzymać, a pobiera emeryturę, powinna więc móc dokonać wyboru między świadczeniami. Wybór ten może zrealizować przez złożenie do organu rentowego wniosku o zawieszenie prawa do emerytury na podstawie art. 103 ust. 3 ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Zgodnie z tym przepisem prawo do emerytury, do której uprawniona jest jedna osoba, może ulec zawieszeniu na wniosek emeryta lub rencisty. Ustawa nie ogranicza możliwości złożenia takiego wniosku. Zawieszenie prawa do emerytury zgodnie z art. 134 ust. 1 pkt 1 tej ustawy skutkować będzie wstrzymaniem wypłaty emerytury, poczynając od miesiąca, w którym została wydana decyzja o wstrzymaniu wypłaty. Naczelny Sąd Administracyjny podkreślił przy tym, że emerytura jest prawem niezbywalnym. Jednak skoro zawieszenie prawa do emerytury skutkuje wstrzymaniem jej wypłaty, to uznać należy, że eliminuje się w ten sposób negatywną przesłankę wyłączającą nabycie prawa do świadczenia pielęgnacyjnego. Zgodnie z art. 24 ust. 2 ustawy o świadczeniach rodzinnych prawo do wsparcia ustala się, począwszy od miesiąca, w którym wpłynął wniosek z prawidłowo wypełnionymi dokumentami, czyli w sprawach wymagających rezygnacji z emerytury – od miesiąca, w którym strona przedstawi decyzję o wstrzymaniu wypłaty emerytury.
Sygn. akt: I OSK 2918/20
