Zgodnie z art. 647 k.c., przez umowę o roboty budowlane wykonawca zobowiązuje się do oddania przewidzianego w umowie obiektu, wykonanego zgodnie z projektem i z zasadami wiedzy technicznej, a inwestor zobowiązuje się do dokonania wymaganych przez właściwe przepisy czynności związanych z przygotowaniem robót, w szczególności do przekazania terenu budowy i dostarczenia projektu oraz do odebrania obiektu i zapłaty umówionego wynagrodzenia.
Inwestor jest jednym – obok inspektora nadzoru inwestorskiego, projektanta i kierownika budowy (robót) – z uczestników procesu budowlanego, do obowiązków którego należy zorganizowanie procesu budowy, z uwzględnieniem zawartych w przepisach zasad bezpieczeństwa i ochrony zdrowia, a w szczególności zapewnienie: opracowania projektu budowlanego, objęcia kierownictwa budowy przez kierownika budowy, opracowania planu bezpieczeństwa i ochrony zdrowia oraz wykonania i odbioru robót budowlanych (art. 17 pkt 1 i art. 18 ust. 1 pkt 1-4 prawa budowlanego).
W finansowaniu wspólnej inwestycji w zakresie budowy środka trwałego udział mogą brać, obok inwestora głównego, również inni współinwestorzy. Na gruncie prawa bilansowego, ich uczestnictwo w procesie budowlanym będzie wymagało odpowiedniego ujęcia dotyczących ich zdarzeń gospodarczych w księgach rachunkowych.
Operacje gospodarcze związane z realizacją wspólnej inwestycji w zakresie budowy środka trwałego wymagają następującego ujęcia w księgach rachunkowych inwestora głównego:
Zdarzenie gospodarcze Konto Wn Konto Ma
1. Rozliczenie budowy środka trwałego, po jej zakończeniu (w przypadku, gdy środek ten stanowi wyłączną własność inwestora głównego, zaś udział współinwestora uznawany jest za zaliczkę wniesioną na poczet wydatków związanych z jego eksploatacją)
Wprowadzenie do ewidencji wybudowanego środka trwałego w wartości początkowej obejmującej całość nakładów poniesionych na jego budowę „Środki trwałe" „Środki trwałe w budowie"
Wystawienie na rzecz współinwestora faktury dokumentującej wartość wniesionego przez niego udziału w realizacji wspólnej inwestycji budowlanej „Pozostałe rozrachunki" „Rozliczenie międzyokresowe przychodów"
„Rozrachunki publicznoprawne" (VAT)
Pokrycie z udziału wniesionego przez współinwestora w formie zaliczki – wydatków związanych z eksploatacją przez niego wybudowanego środka trwałego „Rozliczenie międzyokresowe przychodów" „Pozostałe przychody operacyjne"
2. Rozliczenie budowy środka trwałego, po jej zakończeniu (w przypadku, gdy środek ten stanowi współwłasność wszystkich podmiotów biorących udział w realizacji wspólnej inwestycji budowlanej, t.j. zarówno inwestora głównego, jak i współinwestorów)
Przyjęcie do użytkowania wybudowanego środka trwałego w wartości początkowej proporcjonalnie przypadającej na inwestora głównego, stosownie do jego udziału w finansowaniu inwestycji budowlanej „Środki trwałe" „Środki trwałe w budowie"
Wystawienie faktury na rzecz współinwestora z tytułu przekazania mu, przypadającej na niego (stanowiącej jego własność) części realizowanej wspólnie inwestycji budowlanej „Pozostałe rozrachunki" „Pozostałe przychody operacyjne"
„Rozrachunki publicznoprawne" (VAT)
oraz (wartość początkowa przekazanej współinwestorowi, przypadającej na niego części inwestycji budowlanej)
„Pozostałe koszty operacyjne" „Środki trwałe w budowie"
Finalne rozliczenie finansowe inwestycji budowlanej ze współinwestorem „Rachunki bankowe" „Pozostałe rozrachunki"
lub
„Pozostałe rozrachunki" „Rachunki bankowe"
Operacje gospodarcze związane ze wspólną inwestycją dotyczącą budowy środka trwałego wymagają dokonania następujących zapisów w ewidencji księgowej współinwestorów:
Zdarzenie gospodarcze Konto Wn Konto Ma
1. Rozliczenie budowy środka trwałego, po jej zakończeniu (w przypadku, gdy środek ten stanowi wyłączną własność inwestora głównego, zaś udział współinwestora uznawany jest za zaliczkę wniesioną na poczet wydatków związanych z jego eksploatacją)
Otrzymanie od inwestora głównego faktury dokumentującej wartość wniesionego przez współinwestora udziału w realizacji wspólnej inwestycji budowlanej „Rozliczenie zakupu"
„Rozrachunki publicznoprawne" (VAT) „Pozostałe rozrachunki"
Przeniesienie wydatków związanych z eksploatacją wybudowanego środka trwałego (odpowiadających wartości udziału wniesionego przez współinwestora) do rozliczenia w czasie „Rozliczenia międzyokresowe kosztów" „Rozliczenie zakupu"
Zaliczenie wydatków związanych z eksploatacją wybudowanego środka trwałego do bieżącego okresu sprawozdawczego, którego dotyczą „Koszty według rodzajów" lub odpowiednie konto zespołu 5 „Rozliczenia międzyokresowe kosztów"
2. Rozliczenie budowy środka trwałego, po jej zakończeniu (w przypadku, gdy środek ten stanowi współwłasność wszystkich podmiotów biorących udział w realizacji inwestycji budowlanej, t.j. zarówno inwestora głównego, jak i współinwestorów)
Otrzymanie od inwestora głównego faktury dokumentującej rozliczenie budowy środka trwałego, po jej zakończeniu (w części przypadającej na współinwestora) „Rozliczenie zakupu"
„Rozrachunki publicznoprawne" (VAT) „Pozostałe rozrachunki"
Przyjęcie do użytkowania wybudowanego środka trwałego w wartości początkowej proporcjonalnie przypadającej na współinwestora, stosownie do jego udziału w finansowaniu wspólnej inwestycji budowlanej „Środki trwałe" „Rozliczenie zakupu"
Finalne rozliczenie finansowe inwestycji budowlanej z inwestorem głównym „Rachunki bankowe" „Pozostałe rozrachunki"
lub
„Pozostałe rozrachunki" „Rachunki bankowe"
