Zbliża się koniec 2020 r. i – tym samym – koniec okresu przejściowego w relacjach między Unią Europejską i Wielką Brytanią. Wystąpienie Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej z Unii Europejskiej formalnie nastąpiło 31 stycznia 2020 r., jednak w praktyce dotychczasowe zasady mają zastosowanie do 31 grudnia 2020 r.

Okres przejściowy po opuszczeniu Unii Europejskiej przez Wielką Brytanię został wprowadzony na mocy Umowy o wystąpieniu Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej z Unii Europejskiej i Europejskiej Wspólnoty Energii Atomowej (dalej: Umowa wystąpienia). Umowa miała na celu zapewnienie dodatkowego czasu niezbędnego na przeprowadzenie negocjacji dotyczących umów, jakie mają regulować przyszłe wzajemne stosunki ekonomiczne. Obecnie negocjacje wciąż trwają. Nie ma więc pewności, czy jakiekolwiek umowy zostaną zawarte i zaakceptowane przed krytycznym terminem 31 grudnia.

W przypadku braku porozumienia w wielu dziedzinach po 1 stycznia 2021 r. będziemy musieli zmierzyć się z nową rzeczywistością dotykającą osób migrujących między Polską i Wielką Brytanią. Poniżej przedstawiamy ogólną analizę pod kątem przepisów imigracyjnych, zabezpieczenia społecznego oraz podatków osobistych.

Czytaj także:

Po brexicie trudniej będzie wyjechać za pracą do Anglii

Kontynuacja pobytu w Polsce...

Do końca okresu przejściowego Umowa wystąpienia zapewnia obywatelom brytyjskim prawo do wjazdu, przebywania na terytorium państw członkowskich na dotychczasowych zasadach, jakby byli obywatelami jednego z krajów członkowskich. Dotyczy to również kwestii wykonywania pracy bez konieczności zdobywania zezwoleń na pracę czy swobody prowadzenia działalności gospodarczej. Podobnie sytuacja wygląda w przypadku obywateli państw członkowskich UE, którzy przebywają na terytorium Wielkiej Brytanii przed zakończeniem okresu przejściowego.

W związku z Umową wystąpienia prawo do pobytu w danym kraju będzie mogło być kontynuowane po 31 grudnia 2020 r. Obywatele brytyjscy zachowają prawo do dalszego pobytu w krajach członkowskich EU (w tym w Polsce), jeśli:

- nadal będą zamieszkiwać w danym kraju oraz

- przed zakończeniem okresu przejściowego korzystali z prawa pobytu w kraju członkowskim zgodnie z prawem obowiązującym w danym kraju.

Obywatel brytyjski przebywający dotąd w Polsce musiał zalegalizować swój pobyt, rejestrując się w urzędzie wojewódzkim właściwym dla miejsca zamieszkania w Polsce. Obowiązek rejestracji w przypadku obywateli UE dotyczy pobytu w Polsce przekraczającego 90 dni. W przypadku Brytyjczyków przebywających w Polsce dłużej niż 5 lat na podstawie rejestracji pobytu obywatela UE innym statusem legalnego pobytu jest pobyt stały obywatela UE.

Udokumentowanie legalnego pobytu w krajach UE (w tym w Polsce) przed zakończeniem okresu przejściowego jest konieczne. Zgodnie bowiem z Umową wystąpienia poszczególne państwa członkowskie mogą wprowadzić obowiązek uzyskania przez obywateli brytyjskich oraz członków ich rodzin przebywających legalnie na terytorium danego państwa członkowskiego nowego statusu pobytowego oraz dokumentu potwierdzającego prawo do uprawnień wynikających z Umowy wystąpienia.

... pod kilkoma warunkami

W przypadku Polski nie ma na chwilę obecną obowiązujących w tym zakresie przepisów, gdyż nadal toczą się prace nad przyjęciem szczegółowych regulacji dotyczących obywateli Brytyjskich. Zgodnie z zaproponowanymi zasadami w ramach projektu ustawy przygotowanego przez Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji możemy się spodziewać następujących obowiązków dla obywateli Wielkiej Brytanii:

- Brytyjczycy oraz członkowie ich rodzin przebywający legalnie w Polsce nie będą zobowiązaniu do uzyskania nowego statusu imigracyjnego w związku z brexitem (system deklaratoryjny przewidziany w Umowie wystąpienia),

- powinni oni uzyskać nowe dokumenty pobytowe w ramach procedury rejestracji pobytu dokonanej po 31 grudnia 2020 r.; dokumenty te będą potwierdzały ich uprawnienia wynikające z Umowy wystąpienia – adnotacja „Art. 50 TUE, Art. 18 ust. 4 Umowy wystąpienia",

- pracownicy przygraniczni z Wielkiej Brytanii, którzy wykonywali pracę lub prowadzili działalność gospodarczą w Polsce przed 31 grudnia 2020 r., ale nie podlegali obowiązkowi rejestracji pobytu, muszą zarejestrować swój pobyt do 1 stycznia 2022 r., jeśli nadal chcą wykonywać pracę i prowadzić działalność w Polsce na postawie Umowy wyjścia; wydanie rejestracji pobytu z adnotacją „Art. 50 TUE – pracownik przygraniczny",

- na dokonanie procedury ponownej rejestracji pobytu w Polsce obywatele brytyjscy będą mieli rok, tj. do 1 stycznia 2022 r. (to formalny termin; 1 i 2 stycznia 2022 r. to dni wolne, więc ostatni dzień na złożenie minie 3 stycznia 2022 r.); po tej dacie dotychczasowe dokumenty rejestracyjne wydane wcześniej w Polsce z mocy prawa stracą ważność,

- nowe dokumenty pobytowe wydawane obywatelom Wielkiej Brytanii będą ważne przez 10 lat.

Dopiero po uchwaleniu i wejściu w życie polskich przepisów dotyczących obywateli brytyjskich będzie można z całą pewnością zaplanować kolejne kroki i obowiązki wymagane od obywateli brytyjskich przebywających w Polsce, którzy chcą kontynuować u nas swój pobyt po zakończeniu okresu przejściowego. Jednak już w tym momencie powinni oni zadbać, aby obowiązujące ich procedury rejestracji pobytu w Polsce zostały dopełnione przed 31 grudnia 2020 r. W przeciwnym razie skorzystanie z uprawnień wynikających z Umowy wystąpienia może być utrudnione.

Legalizacja pobytu po 1 stycznia 2021 r.

Wciąż toczą się negocjacje między UE a Wielką Brytanią odnośnie przyszłych relacji ekonomicznych. Nie ma zatem jasności co do zasad, jakie będą obowiązywały w kwestii swobody przepływu osób, w tym pracowników, po zakończeniu okresu przejściowego.

Nie można wykluczyć scenariusza braku porozumienia stron, co znacznie skomplikuje kwestie mobilności i podejmowania pracy przez obywateli brytyjskich przyjeżdżających do krajów członkowskich UE, w tym także do Polski, po 31 grudnia 2020 r.

W przypadku braku jakiegokolwiek porozumienia w ramach negocjacji obywatele brytyjscy przyjeżdżający do Polski po zakończeniu okresu przejściowego będą traktowani tak, jak cudzoziemcy spoza Unii Europejskiej. Wjazd i pobyt na terytorium Polski nie będzie się już odbywał na zasadach obowiązujących obywateli innych państw członkowskich UE ani obywateli brytyjskich objętych uprawnieniami wynikającymi z Umowy wystąpienia.

Co do zasady, Brytyjczycy wjeżdżający do Polski (lub innego kraju UE) na krótki okres nie będą mieli obowiązku uzyskania wizy wjazdowej ze względu na wdrożenie wzajemnego ruchu bezwizowego między Wielką Brytanią a UE. Natomiast ruch bezwizowy powinien mieć zastosowanie jedynie do krótszych pobytów nieprzekraczających 90 dni w okresie 180 dni i wiązać się z celami turystycznymi czy krótkimi wyjazdami służbowymi. Nie będzie on miał zastosowania do wykonywania regularnych obowiązków służbowych w dłuższym okresie.

Z zezwoleniem na pracę

Zatrudnienie obywateli Wielkiej Brytanii w Polsce po zakończeniu okresu przejściowego będzie przebiegało według zasad ogólnych związanych z zatrudnianiem cudzoziemców w Polsce.

Pracodawcy, którzy będą chcieli zatrudnić Brytyjczyków w ramach lokalnej umowy o pracę, będą więc musieli uzyskać odpowiednie zezwolenie na pracę (zezwolenie na pracę typ A). Cudzoziemcy będą zaś musieli uzyskać dokument pobytowy, uprawniający do wykonywania pracy wraz z zezwoleniem, tj. wizę lub kartę pobytu.

W przypadku delegowania pracowników brytyjskich na terytorium Polski bezpośrednio przez pracodawców brytyjskich podmioty zatrudniające będą musiały uzyskać dla nich stosowne zezwolenia na pracę właściwe dla scenariusza delegowania, np. zezwolenie na pracę typu C, D lub E.

Brytyjczycy, którzy będą planowali dłuższy pobyt w Polsce, będą musieli przejść przez procedurę uzyskania zezwolenia na pobyt czasowy, tak jak ma to miejsce w przypadku cudzoziemców z innych krajów trzecich (spoza UE).

Problemy także dla Polaków

Komplikacje związane z kwestiami imigracyjnymi spowodowanymi brakiem porozumienia między UE i Wielką Brytania dotkną także obywateli polskich, którzy będą chcieli czasowo wykonywać obowiązki służbowe na terytorium Wielkiej Brytanii lub przenieść się na stałe w celu bezpośredniego zatrudnienia przez podmioty brytyjskie. Obecnie brytyjski system imigracyjny jest przedmiotem zmiany właśnie ze względu na brexit i nadchodzące zakończenie okresu przejściowego. Nowe zasady mają zacząć obowiązywać od początku 2021 r.