Prawo do odprawy zależy od dnia wręczenia wypowiedzenia

Zasady obowiązujące przy wypłacie odprawy pieniężnej określa ustawa z 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników (DzU nr 90, poz. 844). Dotyczy ona jednak tylko zakładów zatrudniających minimum 20 pracowników.

Liczba etatów

W praktyce wątpliwości budzi określenie, jaką datą się kierować, ustalając poziom zatrudnienia u pracodawcy dokonującego zwolnienia. Ustawa nie rozstrzyga tego problemu w żaden sposób, a w praktyce zdarza się, że liczba zatrudnionych ulega zmniejszeniu. Może się bowiem zdarzyć, że o ile np. w dniu składania wypowiedzenia pracodawca miał 20 pracowników, o tyle już w chwili rozwiązania umowy o pracę zatrudnionych jest mniej.

Wydaje się, że w takiej sytuacji należy uznać, że decydujące znaczenie ma liczba pracowników w dacie składania wypowiedzenia. Jeśli zatem pracodawca w dniu wręczenia oświadczenia o wypowiedzeniu umowy zatrudniał co najmniej 20 pracowników, a powody tej decyzji leżą wyłącznie po stronie zakładu pracy, to zwalniany ma prawo do odprawy pieniężnej.

Tak będzie jednak tylko w przypadku zwolnień indywidualnych określonych w art. 10 ww. ustawy. Jeśli chodzi o zwolnienia grupowe, to przyjmuje się, że decyduje tu stan zatrudnienia w dacie zawiadomienia powiatowego urzędu pracy. Według art. 2 ust. 6 ww. ustawy pracodawca musi bowiem powiadomić na piśmie właściwy powiatowy urząd pracy o:

- przyczynach zamierzonego grupowego zwolnienia,

- liczbie zatrudnionych pracowników i grupach zawodowych, do których oni należą,

- grupach zawodowych osób objętych zamiarem grupowego zwolnienia,

- okresie, w ciągu którego nastąpi takie zwolnienie,

- proponowanych kryteriach doboru pracowników do grupowego zwolnienia.

Jeśli więc w tej dacie pracodawca zatrudniał co najmniej 20 pracowników, to będzie musiał stosować przepisy ww. ustawy i w konsekwencji wypłacić zwolnionym odprawy pieniężne.

Pieniądze na odchodne

Według art. 8 ust. 1 tej ustawy, jeżeli zwolnienie pracownika z pracy następuje z przyczyn go niedotyczących, służy mu prawo do odprawy pieniężnej. Jej wysokość zależy od zakładowego stażu pracy i stanowi równowartość:

- miesięcznego wynagrodzenia – przy zatrudnieniu krótszym niż 2 lata,

- 2-miesięcznej pensji – przy stażu od 2 do 8 lat,

- 3-miesięcznego wynagrodzenia – gdy okres pracy przekroczył 8 lat.

Zatem o stawce odprawy decyduje kwota wynagrodzenia i staż pracy u pracodawcy, który rozwiązuje umowy o pracę z przyczyn niedotyczących podwładnych.

Pod pojęciem zakładowego stażu pracy rozumie się łączny okres pozostawania pracownika w stosunku pracy u tego samego pracodawcy. Bez znaczenia pozostaje podstawa prawna tego stosunku, a więc czy będzie to umowa o pracę, mianowanie, wybór czy powołanie. Obojętny jest też wymiar czasu pracy, przerwy między kolejnymi okresami zatrudnienia w tym samym zakładzie, jak również tryb oraz przyczyny rozwiązania kolejnych stosunków pracy z tym samym pracodawcą. Obecnie na wysokość odprawy nie wpływa natomiast łączny staż pracy danej osoby (u wszystkich pracodawców).

Kwota do wypłaty

Konkretną wysokość odprawy ustala się według reguł obowiązujących przy obliczaniu ekwiwalentu pieniężnego za urlop wypoczynkowy. Mają tu więc odpowiednie zastosowanie zasady zawarte w rozporządzeniu ministra pracy i polityki socjalnej z 8 stycznia 1997 r. (DzU nr 2, poz. 14) w sprawie szczegółowych zasad udzielania urlopu wypoczynkowego, ustalania i wypłacania wynagrodzenia za czas urlopu oraz ekwiwalentu pieniężnego za urlop. Konieczne jest uwzględnienie zasad obowiązujących przy ustalaniu wysokości ekwiwalentu za urlop wypoczynkowy, które zamieszczone są w § 14–19 ww. rozporządzenia.

—Ryszard Sadlik, sędzia Sądu Okręgowego w Kielcach

Liczy się staż przed przejęciem zakładu

Do okresu zatrudnienia, od którego zależy wysokość odprawy, należy wliczać staż pracy w poprzednim zakładzie, jeżeli zmiana pracodawcy nastąpiła na zasadach określonych w art. 231 k.p. Tak samo jest w sytuacji, gdy z mocy odrębnych przepisów nowy pracodawca jest następcą prawnym w stosunkach pracy nawiązanych przez poprzednio zatrudniającego tego pracownika (art. 8 ust. 2 ww. ustawy). Powoduje to, że w praktyce staż pracy, od którego zależy wysokość odprawy pieniężnej, ulega znacznemu wydłużeniu. Powinni o tym pamiętać zwłaszcza ci pracodawcy, którzy przejęli od innego zakład pracy lub jego część wraz z zatrudnionym personelem. W takim bowiem przypadku przy obliczaniu ich stażu pracy konieczne jest uwzględnienie także okresu zatrudnienia w poprzednim zakładzie. Natomiast fakt, czy pracownik jest zatrudniony w pełnym czy w części wymiaru czasu pracy, nie ma znaczenia dla nabycia prawa do odprawy pieniężnej.