Tak stwierdził ZUS Oddział w Lublinie w decyzji nr 1163 z 17 września 2013 r. (WPI/200000/451/1163/2013).
W tej sprawie, działając w trybie art. 10 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej, przedsiębiorca zwrócił się do ZUS z wnioskiem o wydanie interpretacji. Wskazał, że prowadzi sprzedaż detaliczną artykułów spożywczych oraz chemii gospodarczej przez sieć placówek handlowych na terenie całego kraju, działających pod jego szyldem. Jednocześnie oferują one różnym firmom możliwość zakupu bonów towarowych, które można przekazać pracownikom w celu ich realizacji wyłącznie w sieci sklepów tego przedsiębiorcy. Oferuje on zainteresowanym firmom możliwość negocjacji ceny zakupu tych bonów. Często zdarza się, że ostatecznie cena nabytych bonów jest niższa o kilka procent od ich łącznej wartości nominalnej.
Jednocześnie przedsiębiorca ten ma w swojej firmie zakładowy fundusz świadczeń socjalnych. Zgodnie z regulaminem funduszu planuje się, że dwa razy do roku (z okazji Świat Bożego Narodzenia i Wielkanocy) pracownicy otrzymają emitowane przez pracodawcę bony towarowe, finansowane z zfśs. Pracodawca uwzględnia przy tym rabat w wysokości, w jakiej zwykle udziela go zewnętrznym firmom, nabywającym emitowane przez niego bony. Udzielony rabat zostanie określony na podstawie warunków i ofert rynkowych innych sieci, a bony – o różnej wartości – zostaną rozdane zatrudnionym według kryterium socjalnego. Ich wartość będzie stanowiła dla pracowników przychód ze stosunku pracy, ale ze względu na sposób finansowania (ze środków zfśs), nie będzie stanowiła podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne. W praktyce za każdy wydany pracownikowi bon o wartości nominalnej 100 jednostek (np. 100 zł), fundusz zapłaci 98 jednostek (czyli np. 98 zł). Powstała różnica (w przykładzie w wysokości 2 jednostek równych 2 zł) stanowiłaby rabat, który zostanie sfinansowany ze środków obrotowych pracodawcy. I tu przedsiębiorcy nasunęła się wątpliwość, czy wartość nominalna bonu, który otrzyma pracownik zgodnie z wyżej opisanymi zasadami – czyli cena zakupu plus rabat udzielony funduszowi przez spółkę – zostanie zwolniony ze składek na podstawie § 2 ust.1 pkt 19 rozporządzenia MPiPS z 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe. ZUS tylko częściowo podzielił stanowisko wnioskodawcy. Uznał, że podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne nie stanowią bony towarowe dla pracowników w części sfinansowanej ze środków zfśs. Składki trzeba zaś naliczyć od wartości pokrytej ze środków obrotowych pracodawcy.
Komentarz eksperta
dr Marcin Wojewódka radca prawny w Kancelarii Prawa Pracy „Wojewódka i Wspólnicy" Sp. k.
Treść interpretacji dokonanej przez ZUS jest słuszna. Do podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe pracowników nie zalicza się przychodów określonych w rozporządzeniu MPiPS z 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstaw wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe. Zgodnie z jego § 2 ust. 1 pkt 19 z podstawy wymiaru składek wyłączone są świadczenia finansowane ze środków przeznaczonych na cele socjalne w ramach zfśs. Zasady jego tworzenia reguluje ustawa z 4 marca 1994 r. o zfśs. Zgodnie z jej przepisami, środki funduszu przeznaczane są na finansowanie działalności socjalnej, a za taką uważa się:
- usługi świadczone przez pracodawców na rzecz różnych form wypoczynku, działalności kulturalno-oświatowej, sportowo-rekreacyjnej, opieki nad dziećmi w żłobkach, przedszkolach oraz innych formach wychowania przedszkolnego,
- udzielanie pomocy materialnej – rzeczowej lub finansowej,
- udzielanie zwrotnej lub bezzwrotnej pomocy na cele mieszkaniowe. Na podstawie art. 8 ust. 1 tej ustawy, przyznawanie ulgowych usług i świadczeń oraz wysokość dopłat z funduszu socjalnego uzależnione jest od sytuacji życiowej, rodzinnej i materialnej uprawnionych do korzystania z tego funduszu.
W opisanym stanie faktycznym wnioskodawca wskazał, że prowadzi zfśs, oraz co roku dokonuje odpisu na ten fundusz. Bony zostaną przekazane pracownikom według kryterium socjalnego, a ich wartość będzie zróżnicowana w zależności od kryterium dochodowego. W tym zakresie istnieją więc podstawy do zwolnienia wartości bonów z podstawy wymiaru składek. Zatem ZUS słusznie stwierdził, że przyznane pracownikowi świadczenia w postaci bonów będą zwolnione ze składek, ale jedynie w części sfinansowanej z zfśs. Brak jest natomiast podstaw prawnych do objęcia taką ulgą wartości bonów opłaconych z innych źródeł, w tym w szczególności ze środków obrotowych pracodawcy. Oznacza to, że część wartości świadczeń rzeczowych sfinansowanych ze środków obrotowych firmy będzie stanowiła podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne, a także ubezpieczenie zdrowotne.
