Czasami na koniec miesiąca w sklepie brakuje towaru. Szef obciąża wówczas kosztami wszystkich pracowników, nie próbując nawet ustalić, na czyjej zmianie doszło np. do kradzieży. Z oszczędności nie korzysta z monitoringu ani agencji ochrony. Poza tym stojący za ladą sprzedawca nie może jednocześnie obsługiwać klientów i przechadzać się między półkami. Czy postępowanie szefa jest prawidłowe? – pyta czytelnik.

Nie.

Odpowiedzialność materialna pracownika wchodziłaby w grę tylko wtedy, gdyby właściciel sklepu udowodnił, że kradzieże były przez podwładnego zawinione – wynikały co najmniej z jego zaniedbania.

Art. 119 k.p. stanowi, że pracownik, który wyrządził pracodawcy szkodę z winy nieumyślnej, musi mu zapłacić odszkodowanie w wysokości wyrządzonej szkody. Nie może ono przewyższać kwoty 3-miesięcznego wynagrodzenia przysługującego pracownikowi w dniu jej wyrządzenia. Ograniczenie wysokości odszkodowania z art. 119 k.p. dotyczy wyłącznie pracownika, który spowodował szkodę nieumyślnie. Przy winie umyślnej podwładny, zgodnie z art. 122 k.p., musi pokryć stratę w całości.

W myśl art. 116 k.p. szef ma wykazać okoliczności uzasadniające odpowiedzialność pracownika (w tym jego winę oraz związek między zawinionym zachowaniem i szkodą), a także wysokość powstałej szkody. Gdyby okazało się, że szkoda wynikła z zachowania kilku pracowników, to każdy z nich odpowiada za część szkody stosownie do przyczynienia się do niej i stopnia winy. Jeżeli zaś nie da rady tego ustalić, osoby te odpowiadają w częściach równych (art. 118 k.p.).

Zasada ta dotyczy sytuacji, w której podwładni wyrządzili szkodę z winy nieumyślnej. W orzecznictwie sądowym panuje pogląd, że w razie umyślnego wyrządzenia szkody przez kilku pracowników, odpowiedzialność współsprawców jest solidarna – oparta na prawie cywilnym. Każdy z nich odpowiada za całość szkody, a od szefa zależy, czy będzie dochodził odszkodowania od wszystkich łącznie, od kilku czy od jednego z nich (zaspokojenie roszczenia przez któregokolwiek sprawcę zwalnia pozostałych).

W każdej z tych sytuacji obciążanie podwładnego odpowiedzialnością za szkodę czy stratę, której nie zawinił, ewidentnie narusza prawo. Koszty działalności gospodarczej obciążają bowiem wyłącznie pracodawcę, a ten nie może przerzucać ich na pracowników. Jeżeli straty towarów szef rekompensował sobie z pensji zatrudnionych, powinni oni wystąpić do sądu o zapłatę zaległego wynagrodzenia.

—Anna Telec, radca prawny, prowadzi Kancelarię Prawa Pracy

podstawa prawna: art. 116–119 k.p. ustawy z 26 czerwca 1974 r. kodeks pracy (tekst jedn. DzU z 1998 r. nr 21, poz. 94 ze zm.)