- Pan Jan pracuje od poniedziałku do piątku od 8 do 16, natomiast dwukrotnie musiał stawić się w firmie, aby usunąć awarię i świadczył pracę od 22 do 1 oraz od 20 do 24. Pora nocna w naszym zakładzie trwa od 22 do 6. Na wynagrodzenie pracownika składają się: płaca zasadnicza 2800 zł brutto oraz stała, miesięczna premia regulaminowa 500 zł brutto. Jak prawidłowo wyliczyć mu należne wynagrodzenie za marzec? –

pyta czytelniczka.

Zanim przystąpimy do rachunków, trzeba wspomnieć o kilku zagadnieniach dotyczących naliczania wynagrodzenia należnego każdemu za wykonywaną pracę. Jest ono określone w umowie o pracę. Zdarza się, że oprócz stałej kwoty podwładny ma prawo do dodatkowych pieniędzy, m.in. z tytułu pracy w nadgodzinach, tak jak to ma miejsce w pytaniu.

Zgodnie z art. 151 k.p. z pracą w godzinach nadliczbowych mamy do czynienia w dwóch przypadkach:

- gdy jest wykonywana ponad obowiązujące pracownika normy czasu pracy (np. jednego dnia zamiast ośmiu godzin pracuje 10 – przekroczenie dobowe),

- gdy jest wykonywana ponad przedłużony dobowy wymiar czasu pracy, wynikający z jego systemu i rozkładu czasu pracy.

Pieniędzy może być więcej

Analizując przypadek czytelnika, pracę od 22 do 1 jednego dnia i od 20 do 24 należy potraktować jako godziny nadliczbowe. W miesiącu pracownik łącznie miał siedem nadgodzin. Oprócz normalnego wynagrodzenia – zgodnie z art. 1511 k.p. – załodze przysługuje dodatkowa gratyfikacja za pracę w godzinach nadliczbowych. Dodatek ten sięga:

- 100 proc. wynagrodzenia – za pracę w nocy, w niedziele i święta niebędące dla pracownika dniami pracy, zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy oraz w dniu wolnym od pracy udzielonym w zamian za pracę w niedzielę lub święto zgodnie z obowiązującym rozkładem czasu pracy,

- 50 proc. wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych przypadających w każdym innym dniu niż określony wyżej.

Czasem oprócz dodatku za nadgodziny pracownik dostanie jeszcze inną gratyfikację – za pracę w porze nocnej. Dodatek ten przysługuje za każdą godzinę pracy w nocy i stanowi 20 proc. stawki godzinowej wynikającej z minimalnego wynagrodzenia za pracę. Jest on zatem liczony od tej kwoty, która w 2013 r. wynosi 1600 zł, a nie od podstawy osobistego wynagrodzenia pracownika.

Wysokość dodatku wyliczamy w myśl rozporządzenia w sprawie sposobu ustalania wynagrodzenia w okresie niewykonywania pracy oraz wynagrodzenia stanowiącego podstawę obliczania odszkodowań, odpraw, dodatków wyrównawczych do wynagrodzenia oraz innych należności przewidzianych w kodeksie pracy (DzU z 1996 r. nr 62, poz. 289 ze zm.).

Stawka godzinowa dodatku za pracę w porze nocnej będzie inna w każdym miesiącu, gdyż liczymy ją dzieląc minimalne wynagrodzenie brutto (1600 zł) przez liczbę godzin pracy w danym miesiącu i mnożąc uzyskany wynik przez 20 proc.

Zgodnie z kodeksem pracy pora nocna to kolejne osiem godzin między 21 a 7 rano. Jeżeli u pracodawcy nie została ściśle określona pora nocna (a powinna być), wtedy do wyliczeń przyjmuje się na korzyść pracownika, że rozpoczyna się ona o 21, a kończy o 7, czyli trwa 10, a nie osiem godzin.

Czas na rachunki

Pamiętając o tych wyjaśnieniach, możemy przystąpić do obliczenia należnego wynagrodzenia dla pracownika za przepracowany miesiąc. Jego składniki będą następujące:

- wynagrodzenie miesięczne umowne za pracę w wymiarze jednego etatu, czyli 2800 zł + 500 zł = 3300 zł brutto,

- normalne wynagrodzenie za siedem godzin pracy nadliczbowej,

Zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego z 3 czerwca 1986 r. (I PRN 40/86) normalne wynagrodzenie to takie, które pracownik otrzymuje stale i systematycznie, przy czym obejmuje ono wynagrodzenie zasadnicze wynikające ze stawki osobistego zaszeregowania, a także dodatkowe składniki o charakterze stałym, np. dodatek funkcyjny, dodatek stażowy, premia itp.

Obliczając więc wynagrodzenie za przepracowane siedem godzin, należy uwzględnić to zasadnicze oraz stałą premię miesięczną.

[(2800 + 500) : 168] x 7 = 137,50 zł

- dodatek za pracę w godzinach nadliczbowych - za siedem godzin, w tym pięć godzin w porze nocnej,

W związku z tym za dwie godziny przysługuje 50-proc. dodatek, a za pięć godzin – 100 -proc. Zgodnie z wyrokiem SN z 3 kwietnia 2007 r. (II PZP 4/07) do wyliczenia dodatku za pracę w nadgodzinach bierze się pod uwagę wynagrodzenie zasadnicze, nie uwzględnia się dodatkowych składników.

Ustalamy stawkę godzinową według podanych zasad:

2800 zł : 168 = 16,67 zł

(2 x 16,67 zł) x 50 proc. = 16,67 zł – dodatek za dwie godziny nadliczbowe

(5 x 16,67 zł) = 83,35 zł – dodatek za pięć godzin pracy w porze nocnej.

Łącznie dodatek za pracę w godzinach nadliczbowych wyniesie 83,35 zł + 16,67 zł = 100,02 zł

- dodatek za pracę w porze nocnej – pięć godzin.

(1600 zł : 168) x 20 proc. x 5 = 9,52 zł

Łączne wynagrodzenie za luty wyniesie:

2800 zł + 500 zł + 137,50 zł + 100,02 zł + 9,52 zł = 3547,04 zł brutto.

Uwaga!

Dodatek za pracę w porze nocnej należy się podwładnemu nawet wtedy, gdy w zamian za pracę w nadgodzinach udzielono mu czasu wolnego od zadań.

Co wynika z orzecznictwa

- Ponieważ nie można uznać, że usuwanie następstw wadliwie wykonanej pracy – usterek – nie należy do czasu pracy pracownika, to praca taka nie stanowi tej w godzinach nadliczbowych (wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 20 listopada 1997 r., III APa 63/97).

- Mimo że praca w nadgodzinach jest wykonywana w warunkach określonego już zmęczenia pracownika, nie uzasadnia to odmowy pracownika wykonania polecenia pozostania poza godzinami pracy w celu zakończenia usuwania awarii, nawet jeżeli pracownik uważa, że niesłusznie został pozbawiony premii (wyrok Sądu Najwyższego z 16 grudnia 1987 r., I PRN 68/87).