Egzekucja sądowa z wynagrodzenia za pracę, prowadzona przez sąd rejonowy lub wyjątkowo okręgowy oraz komornika (art. 758 – 843 i 880 – 888 kodeksu postępowania cywilnego) służy ściąganiu szeroko pojętych długów prywatnoprawnych, m.in. pożyczek, kredytów bankowych, alimentów.

Celem egzekucji administracyjnej jest zaspokojenie zaległych danin publicznych, np. składek, podatków, grzywien. Realizuje ją wiele administracyjnych organów egzekucyjnych, z których do pracodawcy najczęściej zgłaszają się dyrektor oddziału ZUS, naczelnik urzędu skarbowego albo prezydent miasta/wójt/burmistrz (art. 67 – 78 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji).

Pismo o zajęciu

Organ egzekucyjny wszczyna egzekucję po uzyskaniu od wierzyciela tzw. tytułu wykonawczego, czyli tytułu egzekucyjnego. Ten ostatni dokument to np. prawomocny wyrok, ugoda zawarta przed sądem lub mediatorem, niektóre akty notarialne, inne orzeczenia, ugody i akty podlegające natychmiastowej realizacji z mocy ustawy, zaopatrzone przez sąd w klauzulę wykonalności.

Egzekucja alimentów bądź świadczeń niealimentacyjnych z wynagrodzenia za pracę zaczyna się od momentu, gdy firma otrzyma pismo o zajęciu wynagrodzenia za pracę od cywilnego lub administracyjnego organu egzekucyjnego. Od tej chwili musi dokonywać obowiązkowych potrąceń na rzecz tych należności zgodnie z treścią zajęcia i współpracować z organem egzekucyjnym.

W zajęciu sądowy organ administracyjny żąda:

• niewypłacania wynagrodzenia, poza kwotą wolną, do wysokości egzekwowanego świadczenia aż do pełnego pokrycia długu,

• przekazywanego jej we wskazanych granicach bezpośrednio wierzycielowi (np. byłej żonie podwładnego, bankowi, pożyczkodawcy) i zawiadomienia komornika o pierwszej wypłacie,

• przekazywania go komornikowi, gdy:

– wynagrodzenie jest lub zostanie objęte inną egzekucją i w części wymagalnej nie wystarcza na pokrycie wszystkich egzekwowanych świadczeń,

– żąda tego komornik stosownie do okoliczności, np. opieszałość pracodawcy w wykonywaniu wezwania, zamiar ściągnięcia kosztów postępowania.

W piśmie komornik poucza pracodawcę również o skutkach niezastosowania się do wezwania.

Administracyjny organ egzekucyjny (np. naczelnik US, dyrektor oddziału ZUS) rozpoczyna egzekucję administracyjną na wniosek wierzyciela i po przedstawieniu przez niego tytułu wykonawczego. Wiążące wzory tytułu wykonawczego określają załączniki 5 – 7 do rozporządzenia ministra finansów z 22 listopada 2001 r. w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (DzU nr 137, poz. 1541 ze zm.).

Często organ egzekucyjny jest jednocześnie wierzycielem. Wszczyna wówczas egzekucję administracyjną na podstawie tytułu wykonawczego wystawionego przez siebie. Wysyła do pracodawcy zajęcie wynagrodzenia za pracę, wzywając do:

• niewypłacania zajętej części pensji zatrudnionemu,

• przekazywania jej jemu aż do pełnego pokrycia egzekwowanych należności pieniężnych, np. zaległych podatków czy składek.

Zajęcie płacy następuje w momencie doręczenia pisma pracodawcy. Nieważne są wszelkie rozporządzenia wynagrodzeniem w części przewyższającej kwotę wolną, które zostały dokonane po zajęciu albo przed nim – jeśli wymagalność przypada po zajęciu (art. 833 k.p.c. i art. 72 § 3 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji).

Jednocześnie dodatkowe wezwanie

Równocześnie z przesłaniem zajęcia wynagrodzenia za pracę komornik wzywa pracodawcę, aby ten w ciągu tygodnia:

• przedstawił zestawienie periodycznego wynagrodzenia pracownika-dłużnika za pracę za okres trzech miesięcy poprzedzających miesiąc zajęcia, za każdy miesiąc oddzielnie, a ponadto – jego dochód z wszelkich innych tytułów,

• podał, w jakich kwotach i w jakich terminach zajęte wynagrodzenie będzie przekazywał wierzycielowi,

• w razie istnienia przeszkód do wypłaty zajętego wynagrodzenia wierzycielowi (z powodu np. zbiegu egzekucji sądowych bądź sądowej z administracyjną, czy też sporu co do istnienia prawa albo wysokości płacy) złożył oświadczenie o rodzaju trudności, a w szczególności podał, czy:

– inne osoby roszczą sobie prawa do wynagrodzenia,

– w jakim sądzie toczy się potencjalna sprawa o daną pensję,

– o jakie roszczenie została skierowana do zajętego wynagrodzenia egzekucja przez innych wierzycieli.

Analogiczne wezwanie przesyła organ prowadzący egzekucję administracyjną. Przy czym żąda on m.in. dokładnego wyszczególnienia wszystkich składników zarobków.

Celem tych wezwań jest zapoznanie się organu egzekucyjnego z sytuacją finansową dłużnika oraz kontrola prawidłowości dokonywanych potrąceń. Dlatego wydaje się, że zwrotną informację dla komornika czy innego organu egzekucyjnego trzeba sporządzić bardzo szczegółowo. Mamy również obowiązek zawiadomić te podmioty o wszelkich zmianach okoliczności zawartych w przesłanej informacji.

W trakcie postępowania egzekucyjnego pracodawca, nazywany w tej relacji dłużnikiem zajętej wierzytelności czy poddłużnikiem, ma wiele obowiązków i niewiele uprawnień. Pozostaje osobą trzecią, będąc poborcą zajętych zarobków i pośrednikiem w ich przekazaniu wierzycielowi/ organowi egzekucyjnemu.

W dodatku wszystkie wymienione powinności realizuje za darmo. Przepisy milczą bowiem na temat jakiejkolwiek odpłatności za sporządzenie opisanych zawiadomień czy pieniądze przelane na konto wskazane przez wierzyciela, komornika czy inny organ egzekucyjny.

Co więcej, za odmowę współpracy w tej dziedzinie grożą pracodawcy srogie kary. Grzywnę do 500 zł wymierza mu komornik obligatoryjnie m.in. za nieprzekazanie w ciągu tygodnia informacji o wynagrodzeniu zatrudnionego – dłużnika.

Po nałożeniu tej sankcji nie znika obowiązek sporządzenia informacji, a jeśli pracodawca znów będzie się z tym ociągać i nie wypełni powinności w nowym terminie wyznaczonym przez komornika, ten może znowu sięgnąć po grzywnę. Komornik nakłada tę karę na określoną osobę z imienia i nazwiska, czyli na osobę fizyczną – pracodawcę, a jeśli ten ma inny status prawny – to na:

• pracownika lub osobę odpowiedzialną za tego typu czynności w firmie,

• w razie niewyznaczenia takiego pracownika lub niemożności jego znalezienia – na osobę uprawnioną do reprezentowania pracodawcy,

• gdy w grę wchodzi spółka cywilna – na któregokolwiek ze wspólników.

Dodatkowo pracodawca może zostać zobowiązany do naprawienia szkody wyrządzonej wierzycielowi, jeśli:

• nie zastosował się do pisma komornika o zajęciu wynagrodzenia za pracę lub wezwania do przedstawienia informacji o wynagrodzeniu dłużnika,

• w inny sposób naruszył obowiązki wynikające z zajęcia,

• złożył oświadczenie o wynagrodzeniu dłużnika w sposób niezgodny z prawdą,

• wypłacił zajętą część poborów dłużnikowi.

Potwierdził to SN w wyroku z 19 lutego 1982 r. (II CR 8/82).

Za niewykonywanie obowiązków w egzekucji administracyjnej grożą pracodawcy dokuczliwsze kary. Gdy uchyla się od przekazania zajętego wynagrodzenia za pracę, organ egzekucyjny wystawia mu tytuł wykonawczy i ściąga od niego dług w trybie egzekucji administracyjnej. Za niewykonanie bądź nienależyte wykonanie tych powinności pracodawca odpowiada również wobec wierzyciela, który doznał szkody, wedle przepisów k.c.

W trakcie dokonywania potrąceń z wynagrodzenia pracownika może się pojawić wiele wątpliwości. Nie wolno wówczas samodzielnie interpretować pisma o zajęciu wynagrodzenia za pracę, bo komornik/organ egzekucyjny poczyta to za odmowę realizacji obowiązków wynikających z zajęcia i podejmie decyzję o nałożeniu za to kary.

Najlepiej te wątpliwości wyjaśnić z podwładnym – dłużnikiem. Może on wówczas walczyć o swoje prawa, składając np. skargę na czynności komornika.

Wzór informacji dla komornika

 

Zestawienie wynagrodzenia pracownika-dłużnika

Gdańsk, 24 lutego 2012 r.

BETA SA

ul. Gwiaździsta 33/78

Gdańsk 03-789

Dot. sprawy egzekucyjnej sygn. IDB 789/2010

Do komornika przy sądzie rejonowym

w Gdańsku, ul. ……………..

 

W odpowiedzi na wezwanie komornika z 21 lutego 2012 r. spółka uprzejmie informuje, że:

 

1) nie istnieją żadne przeszkody do wypłacania zajętego wynagrodzenia pracownika spółki Adama Górskiego tytułem niespłaconego kredytu bankowego jego wierzycielowi;

2) za ostatnie trzy miesiące poprzedzające zajęcie wynagrodzenia Adama Górskiego pracownikowi przysługiwało i zostało wypłacone:

• za listopad 2011 r. wynagrodzenie w wysokości 3170 zł brutto, na co składało się:

– 2500 zł brutto pensji zasadniczej,

– 670 zł brutto miesięcznej premii,

• za grudzień 2011 r. wynagrodzenie w wysokości 3470 zł brutto, na co składało się:

– 2500 zł brutto pensji zasadniczej,

– 500 zł brutto miesięcznej premii,

– 470 zł brutto – wartość talonu do supermarketu ze środków zakładowego funduszu świadczeń socjalnych;

• za styczeń 2012 r. wynagrodzenie w wysokości 3100 zł brutto, na co składało się:

– 2500 zł brutto pensji zasadniczej,

– 600 zł brutto miesięcznej premii;

3) w grudniu 2011 r. spółka wypłaciła panu Adamowi Górskiemu kwotę 1700 zł brutto tytułem jednorazowo zawartej umowy o dzieło;

4) zajęte wynagrodzenie spółka będzie przekazywać na rachunek podany przez wierzyciela w sumach, na jakie pozwala kwota wolna od potrąceń, do ostatniego dnia każdego miesiąca (dokładne wskazanie wartości kwoty przekazywanej wierzycielowi nie jest możliwe ze względu na to, że pan Adam Górski dostaje miesięczne premie w różnych wysokościach).

 

Podstawa prawna: art. 882 kodeksu postępowania cywilnego

 

Anna Łukawska, prezes zarządu

Remigiusz Rzęski, wiceprezes zarządu