Komornik nie zabierze całej trzynastki

Egzekwując raty kredytowe nieuregulowane przez byłego podwładnego z należnej mu nagrody rocznej, musimy pamiętać o dopuszczalnej kwocie potrącenia i kwocie wolnej. W rachunkach stosujemy również ulgę podatkową

Aktualizacja: 19.01.2011 03:43 Publikacja: 19.01.2011 02:00

Foto: Fotorzepa, Dariusz Majgier DM Dariusz Majgier

Renata Majewska

[b]Pracownik zlikwidowanego 31 grudnia 2010 r. państwowego gospodarstwa pomocniczego nie dostał od kierownika jednostki budżetowej propozycji zmiany warunków pracy i/lub płacy na dalszy okres. Jego stosunek pracy uległ zatem tego dnia wygaśnięciu.

W styczniu 2011 r. kierownik jednostki wypłacił mu dodatkowe wynagrodzenie roczne za 2010 r. (2789,22 zł). Była to jedyna należność ze stosunku pracy, jaką dostał w tym miesiącu. Komornik zajął jego pensję na poczet niespłaconego kredytu bankowego 2000 zł. Czy można go pobrać z trzynastki, a jeśli tak, to ile?[/b] – pyta czytelniczka.

Dodatkowe wynagrodzenie roczne (trzynastka lub nagroda roczna) przysługuje pracownikowi, który efektywnie przepracował w poprzednim roku kalendarzowym w jednej jednostce sfery budżetowej przynajmniej sześć miesięcy.

Podwładny z pytania otrzymał je od kierownika jednostki budżetowej, czyli od następcy prawnego pracodawcy zlikwidowanego gospodarstwa pomocniczego. W ramach zakończonej właśnie reformy sektora finansów publicznych zostały bowiem skasowane wszystkie państwowe i samorządowe gospodarstwa pomocnicze.

Część ich pracowników przejęły macierzyste jednostki, jeśli ich kierownicy złożyli im propozycje zmiany warunków pracy i/lub płacy na dalszy okres, a oni ich nie odrzucili (art. 100 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=A71CCBEE968E80BE2AF273AA7B176550?id=325301]przepisów z 27 września 2009 r. wprowadzających nową ustawę o finansach publicznych; DzU nr 157, poz. 1241 ze zm.[/link]; dalej przepisy wprowadzające).

Stosunki pracy pozostałych pracowników gospodarstw, którzy nie otrzymali takich propozycji (w tym opisanego), wygasły najpóźniej 31 grudnia 2010 r., a zobowiązania z racji wynagrodzeń wobec nich przejęły właśnie macierzyste jednostki (art. 89 ust. 4 przepisów wprowadzających).

[srodtytul]Wynagrodzenie pod parasolem[/srodtytul]

Jak sama nazwa świadczenia wskazuje, trzynastka ma charakter wynagrodzenia i jako taka podlega ochronie przed potrąceniami. Szef musi się trzymać limitów, aby nie ująć z niej zbyt wiele, nawet jeśli została ona wypłacona byłemu podwładnemu, czyli po ustaniu zatrudnienia. Potwierdził to [b]Sąd Najwyższy w wyrokach z 12 maja 2005 r. (I PK 248/04) i z 14 października 1997 r. (I PKN 319/97).[/b]

„Chronione prawnie jest zarówno wynagrodzenie bieżące, jak i zaległe, przysługujące tak osobie pozostającej w stosunku pracy, jak też byłemu pracownikowi. Wynagrodzenie za pracę nie traci charakteru świadczenia ze stosunku pracy przez fakt, że w chwili (…) dokonania jego wypłaty strony nie pozostają już w stosunku pracy” – wynika z uzasadnienia do [b]orzeczenia SN z 14 października 1997 r. [/b]

Z regułą tą koresponduje art. 884 § 1 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=90BAEC34347BE13A120B24A2207D921A?id=70930]kodeksu postępowania cywilnego[/link], w świetle którego zajęcie komornicze wciąż obowiązuje po zakończeniu współpracy przez strony, choćby dłużnik nawiązał nowy stosunek pracy albo zakład przeszedł na inną osobę, która o egzekucji wiedziała. W tej sytuacji oczywiste jest, że kierownik jednostki miał informację o zajęciu.

Uwaga! Trzynastka podlega w całości egzekucji na zaspokojenie świadczeń alimentacyjnych (art. 87 § 5 kodeksu pracy).

[srodtytul]Dłużnik w załodze to więcej obowiązków[/srodtytul]

W razie rozwiązania stosunku pracy dotychczasowy szef musi odnotować zajęcie komornicze w świadectwie pracy, określając w ust. 5 „Informacji o zajęciu wynagrodzenia”:

- komornika,

- sygnaturę sprawy egzekucyjnej,

- wysokość potrąconych już kwot z tego tytułu.

Gdy zna nowego pracodawcę byłego podwładnego, przekazuje mu zawiadomienie komornika o zajęciu płacy i dokumenty dotyczące zajęcia. Od chwili dojścia tego zawiadomienia do kolejnego zakładu następuje zajęcie należności u niego, co nie oznacza jednoczesnego zwolnienia z funkcji poborcy potrącenia dotychczasowego szefa.

Nie wiemy, czy po wygaśnięciu stosunku pracy pracownik z pytania zdążył podjąć nowe zatrudnienie przed wypłatą trzynastej pensji przez jednostkę budżetową, czy też pozostawał cały czas bez zajęcia. Brakuje bowiem tych informacji.

Pewne jest, że dotychczasowy pracodawca (a właściwie jego następca – jednostka budżetowa) nadal ma obowiązki egzekucyjne do czasu, aż go od nich uwolni komornik, przesyłając stosowne pismo.

[ramka][b]Trochę teorii, trochę praktyki[/b]

Mając tę wiedzę, można przystąpić do dokonywania z trzynastej pensji obowiązkowych potrąceń z racji nieuregulowanego kredytu bankowego. Wygląda to tak:

[b]Krok 1. Podstawa potrącenia[/b]

Podstawą jest dodatkowe wynagrodzenie roczne pomniejszone o składki na ubezpieczenia społeczne finansowane przez zatrudnionego, zaliczkę na podatek dochodowy oraz o składkę zdrowotną (stanowisko Departamentu Prawa Pracy w MPiPS z 16 października 2007 r.), czyli netto.

Trzynastki rozliczamy na liście płac jak każde inne wynagrodzenie za pracę, pamiętając, że podlega ona zarówno oskładkowaniu, jak i opodatkowaniu. Stosujemy do niej koszty uzyskania przychodu, mimo że została wypłacona po ustaniu zatrudnienia.

Naliczoną od niej zaliczkę redukujemy również o miesięczną kwotę zmniejszającą podatek (46,33 zł), mimo że podwładny nie ma już statusu pracownika, bo zakładamy, że nie poinformował pracodawcy o podjęciu nowego zatrudnienia (a złożył PIT-2 będąc pracownikiem). W tej kwestii jest jednak i odmienne stanowisko, że ulgi nie trzeba stosować przy wypłatach realizowanych po ustaniu stosunku pracy, choćby podwładny prawidłowo złożył PIT-2.

Według tej opinii tak należy postępować, bo PIT-2 zachowuje ważność tylko podczas stosunku pracy [b](interpretacja podatkowa I Urzędu Skarbowego Łódź-Bałuty z 22 maja 2007 r., I USB XVI/415/34/07).[/b] Zakładamy, że opisanemu pracownikowi przysługują standardowe koszty uzyskania przychodu 111,25 zł .

[b]Krok 2. Maksymalna dopuszczalna kwota do potrącenia[/b]

Przy niespłaconym kredycie wynosi ona połowę nagrody rocznej netto (art. 87 § 3 pkt 2 k.p.), czyli w tym wypadku 1005,10 zł (2010,20 zł : 2).

[b]Krok 3. Kwota wolna[/b]

Jeśli chodzi o sumy egzekwowane na mocy tytułu wykonawczego na zaspokojenie innych świadczeń niż alimentacyjne (tu kredyt), kwota wolna to 100 proc. minimalnego wynagrodzenia netto (art. 871 § 1 pkt 1 k.p.).

Tyle że przepisy nie podpowiadają, od kiedy dokładnie stosujemy nową kwotę wolną od potrąceń, podwyższoną w ślad za coroczną podwyżką minimalnej płacy.

Eksperci mają różne opinie. Jedni uważają, że należy się kierować zasadą z art. 80 k.p., zgodnie z którą wynagrodzenie przysługuje za pracę wykonaną, a więc trzeba też przyjąć kwotę wolną z 2010 r. (np. dokonując potrącenia kredytu z pensji zatrudnionego należnej za grudzień 2010 r. i uiszczonej w 2011 r., stosujemy kwotę wolną wiążącą w 2010 r.).

Moim zdaniem reguła ta dotyczy składników wynagrodzenia za okresy nie dłuższe niż miesiąc, np. wynagrodzenia zasadniczego, dodatków. Potrąceń należności z wynagrodzenia pracownika

w miesiącu, kiedy wypłaciliśmy mu składniki za okresy dłuższe niż miesiąc (a do takich należy nagroda roczna), dokonujemy bowiem od łącznej kwoty pensji uwzględniającej te składniki. Wynika tak z art. 87 § 8 k.p. Dlatego przy potrąceniach z trzynastki za 2010 r. uiszczonej w 2011 r. stosujemy kwotę wolną z 2011 r.

Przyjmując, że wskazany pracownik był zatrudniony w pełnym wymiarze czasu pracy, kwota wolna za 2011 r. równa się w tych okolicznościach 1032,34 zł (standardowe KUP, złożony PIT-2).

[b]Krok 4. Wartość do potrącenia[/b]

Odejmujemy maksymalną możliwą kwotę do potrącenia (krok 2) od trzynastki netto (krok 1).

2010,20 zł – 1005,10 zł = 1005,10 zł

Jeżeli wynik jest wyższy od kwoty wolnej, to znaczy, że finalną kwotą potrącenia jest maksymalna dopuszczalna kwota do potrącenia. Gdy ma niższą wartość (a tak właśnie jest), to finalną kwotę do potrącenia uzyskujemy odejmując od trzynastki netto kwotę wolną:

2010,20 zł – 1032,34 zł = 977,86 zł

Z trzynastki netto wolno zabrać zatrudnionemu 977,86 zł tytułem niespłaconego kredytu bankowego. Kwotę tę przekazujemy według zawiadomienia komornika jemu lub wskazanemu wierzycielowi byłego podwładnego.

W sprawie stosowania ulgi podatkowej do wypłat realizowanych po ustaniu zatrudnienia wystąpiliśmy o opinię do Ministerstwa Finansów, a w kwestii kwoty wolnej od potrąceń – do inspekcji pracy.[/ramka]

[b]ILE MOŻNA UJĄĆ Z TRZYNASTKI[/b]

Przychód

2789,22 zł

- podstawa wymiaru 2789,22 zł

- składka emerytalna 2789,22 x 9,76 proc. = 272,23 zł

- składki rentowe 2789,22 zł x 1,5 proc. = 41,84 zł

- składka chorobowa 2789,22 zł x 2,45 proc. = 68,34 zł

[b]- razem 382,41 zł[/b]

- podstawa wymiaru 2789,22 zł – 382,41 zł = 2406,81 zł

- pełna składka zdrowotna 2406,81 zł x 9 proc. = 216,61 zł

- składka zdrowotna do odliczenia z podatku 2406,81 zł x 7,75 proc. = 186,53 zł

- podstawa opodatkowania 2789,22 zł – (382,41 zł + 111,25 zł) = 2295,56 zł, po zaokrągleniu 2296 zł