Śmierć pracownika stanowi najbardziej oczywistą przyczynę wygaśnięcia stosunku pracy. Zdarza się jednak, że po śmierci podwładnego pozostają często prawa majątkowe wynikające z wcześniej istniejącego stosunku pracy, np. prawo do zaległego wynagrodzenia. Zgodnie z art. 63 [1] § 2 kodeksu pracy prawa majątkowe ze stosunku pracy przechodzą na małżonka zmarłego pracownika oraz jego dzieci. Tymczasem zobowiązania wobec pracodawcy przechodzą na te osoby tylko wówczas, jeśli przyjmą one spadek. [b]Sąd Najwyższy w wyroku z 18 października 1971 r. (I PR 15/71)[/b] podkreślił, że jeżeli zmarły pracownik przywłaszczył jakąś kwotę pieniędzy i tym samym wyrządził szkodę pracodawcy, to spadkobiercy podwładnego, przyjmując spadek, wprost przyjmują na siebie zobowiązanie majątkowe wobec byłego pracodawcy zmarłego pracownika.

[srodtytul]Możliwość kompensaty[/srodtytul]

Pojęcie potrącenia z wynagrodzenia za pracę oznacza zatrzymanie przez pracodawcę części należnego pracownikowi wynagrodzenia na pokrycie własnej wierzytelności wobec podwładnego albo w wyniku zajęcia wynagrodzenia pracownika w sądowym lub administracyjnym postępowaniu egzekucyjnym. Ma więc ono szersze znaczenie niż pojęcie potrącenia w prawie cywilnym. W prawie cywilnym oznacza wzajemne umorzenie wierzytelności do wysokości wierzytelności mniejszej. Ma to miejsce wtedy, gdy dwie osoby są jednocześnie wobec siebie i wierzycielami, i dłużnikami. Do potrącenia dochodzi w drodze umowy wierzycieli (potrącenie umowne). Może to się odbyć także w sposób wskazany w ustawie. Jest to wówczas tzw. potrącenie ustawowe. Dokonuje się go przez oświadczenie złożone drugiej stronie. To oświadczenie ma moc wsteczną od chwili, gdy potrącenie stało się możliwe.

[srodtytul]Dozwolone potrącenia [/srodtytul]

W prawie pracy takie ustawowe potrącenia są bardziej ograniczone niż w prawie cywilnym. [b]Pracodawca może potrącić z wynagrodzenia za pracę tylko ściśle wyliczone w art. 87 k.p. wierzytelności wobec pracownika. [/b]

Są to: sumy egzekwowane na mocy tytułów wykonawczych na zaspokojenie świadczeń alimentacyjnych; sumy egzekwowane na mocy tytułów wykonawczych na pokrycie należności innych niż świadczenia alimentacyjne; zaliczki pieniężne udzielone pracownikowi. Szef ma też prawo potrącić z wynagrodzenia zmarłego kary pieniężne. Dotyczy to tych, które zostały nałożone na pracownika za nieprzestrzeganie przepisów BHP lub przeciwpożarowych, za opuszczenie pracy bez usprawiedliwienia albo za stawienie się do pracy w stanie nietrzeźwości lub picie alkoholu w pracy.

[srodtytul]Aprobata pracownika[/srodtytul]

Pracodawca musi pamiętać, że wszystkie inne należności mogą być potrącane z wynagrodzenia pracownika tylko wtedy, gdy ten wyrazi na to pisemną zgodę. Uzyskanie takiej od zmarłego będzie niemożliwe. A zatem, jeśli podwładny przed śmiercią zaciągnął np. pożyczkę z zakładowego funduszu socjalnego, wówczas pracodawca po jego śmierci nie może potrącić z wynagrodzenia tej osoby kwoty wierzytelności.

[ramka][b]GPP>przypomina[/b]

Prawami majątkowymi po zmarłym pracowniku są należne podwładnemu świadczenia wynikające ze stosunku pracy, które nie zostały spełnione za życia tej osoby.

Są to w szczególności:

- wynagrodzenie,

- ekwiwalent za niewykorzystany urlop wypoczynkowy,

- nagroda jubileuszowa. [/ramka]

[ramka][b]GPP>uwaga [/b]

Pracodawca nie może potrącić z wynagrodzenia należnego zmarłemu pracownikowi (w tym z odprawy pośmiertnej) pożyczki udzielonej mu z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych. Jest to niezgodne z prawem.[/ramka]