Pracodawca, który przejmuje zakład lub jego część, z mocy prawa staje się stroną w dotychczasowych stosunkach pracy. Za zobowiązania wynikające z tego stosunku powstałe przed tym przejściem dotychczasowy i nowy pracodawca odpowiadają solidarnie. Wynika to z treści art. 231 § 1 i 2 kodeksu pracy. W konsekwencji nowy pracodawca jest związany wszystkimi postanowieniami umów o pracę oraz układu zbiorowego pracy lub regulaminu wynagradzania obowiązujących w przejętej firmie.

Przejęcie pracowników wraz z przedsiębiorstwem jest niezależne od jakichkolwiek czynności. Następuje ono ????z mocy prawa. Dlatego niedopuszczalne jest jakiekolwiek porozumienie między poprzednim i nowym pracodawcą, wyłączające zastosowanie postanowień regulaminu płac obowiązującego w przejętym zakładzie. Te postanowienia można zmienić na niekorzyść podwładnych wyłącznie na mocy porozumienia stron lub wypowiedzenia zmieniającego (art. 42 k.p.).

Procedura zmian

Takie wypowiedzenie uważa się za dokonane, jeżeli pracownikowi zaproponowano na piśmie nowe warunki pracy lub płacy. Jeśli odmówi ich przyjęcia, jego umowa o pracę rozwiązuje się z upływem okresu tego wymówienia.

Pracownik może odmówić zgody na zmianę warunków zatrudnienia do połowy okresu wypowiedzenia. Jeśli do tego czasu nie złoży takiego oświadczenia, uznaje się, że zgadza się na zmiany. Warunkiem jest, aby pismo pracodawcy wypowiadające warunki pracy lub płacy zawierało pouczenie w tej sprawie. Jeśli go zabrakło, pracownik może odmówić zgody na zmiany nawet ostatniego dnia okresu wypowiedzenia.

Dotychczasowe reguły

Sąd Najwyższy w uchwale???? z 24 października 1997 r. ????(III ZP 35/97) stwierdził, że „do czasu wypowiedzenia pracownikom warunków pracy lub płacy przez pracodawcę, który przejął zakład pracy na podstawie art. 231 § 2 k.p., pracodawcę tego wiążą dotychczasowe warunki umów o pracę". ????W uzasadnieniu wskazał, że????„z art. 231 § 2 k.p. wynika, że ????w razie przejęcia zakładu pracy w całości lub w części przez inny zakład staje się on stroną w stosunkach pracy ????z pracownikami przejętego zakładu. Powyższa treść przepisu oznacza, że z chwilą przejęcia zakładu pracy nowy pracodawca wstępuje w miejsce dotychczasowego pracodawcy i staje się stroną tego samego, pod względem treści, stosunku pracy z pracownikami zatrudnionymi w przejmowanym zakładzie pracy lub ????w jego części. Tym samym wiążą go warunki pracy i płacy wynikające z dotychczasowych umów, niezależnie od tego, czy źródłem uprawnień pracowników były przepisy prawa, czy postanowienia stron. Nie wyklucza to, oczywiście, możliwości zmiany dotychczasowych warunków indywidualnych umów o pracę na niekorzyść pracowników, lecz w trybie i na zasadach przewidzianych w przepisach prawa pracy".

Zatem dotychczasowe warunki pracy i płacy są dla nowego pracodawcy wiążące, dopóki nie dokona ich wypowiedzenia na podstawie ????art. 42 k.p.

W myśl układu zbiorowego

Pracodawca, który przejął przedsiębiorstwo, nie staje się stroną układu zbiorowego pracy. Jednak przez rok od daty przejęcia pracowników musi stosować jego postanowienia w brzmieniu obowiązującym w dniu przejścia zakładu lub jego części na nowego pracodawcę. Do tych pracowników można, oczywiście, stosować korzystniejsze warunki niż wynikające z układu.

Po upływie okresu stosowania dotychczasowego układu wynikające z niego warunki umów o pracę lub innych aktów stanowiących podstawę nawiązania stosunku pracy stosuje się do upływu okresu ich wypowiedzenia. Wynika to z treści art. 2418 k.p.

Postanowienia układu mniej korzystne dla pracowników wprowadza się w drodze wypowiedzenia dotychczasowych warunków umowy ????o pracę lub innego aktu stanowiącego podstawę nawiązania stosunku pracy, ale ze skutkiem najwcześniej po roku od przejęcia zakładu. Nie mają wtedy zastosowania przepisy ograniczające dopuszczalność wypowiadania warunków takiej umowy lub aktu (art. 24113 § 2 k.p.).

Takie stanowisko zajął także SN w uchwale z 8 lutego ????2005 r. (I PZP 9/04). Wskazał, że „dopuszczalne jest wypowiedzenie przez pracodawcę warunków umowy o pracę w okresie roku, w którym wobec pracownika przejętego w trybie art. 231 k.p. stosuje się postanowienia dotychczasowego układu zbiorowego pracy (art. 2418 § 1 k.p.), jeżeli wywołuje ono skutek po upływie tego roku (art. 2418 § 2 k.p.)".

Nagroda jubileuszowa nie ma powszechnego charakteru. Stanowi ona jednak składnik wynagrodzenia pracownika. Warunki nabycia tego świadczenia oraz zasady i tryb jej wypłacania regulują przepisy wewnątrzzakładowe (np. regulamin wynagradzania, układ zbiorowy pracy).

Prawo do nagrody

SN w wyroku z 21 września 1995 r. (I PRN 60/95) stwierdził, że „w razie przejęcia zakładu pracy (art. 231 k.p.) dotychczasowa treść stosunku pracy nie ulega zmianie również w zakresie nabycia prawa do nagrody jubileuszowej i odprawy rentowej. Uprawnienia te, wynikające dotychczas z układu zbiorowego lub zakładowego porozumienia płacowego, po przejęciu stają się treścią umowy o pracę".

Zdaniem sądu „pracodawcę przejmującego na zasadzie ????art. 231 § 2 k.p. inny zakład pracy wiążą warunki indywidualnych umów o pracę wynikające z zakładowego systemu wynagradzania obowiązującego w przejmowanym zakładzie. Treść umownego stosunku pracy kształtowana jest bowiem nie tylko samą umową o pracę, ale wynika także ????z regulacji układów zbiorowych pracy, zakładowych systemów wynagradzania oraz z powszechnie obowiązujących przepisów prawa pracy. Przekształcenie podmiotowe po stronie pracodawcy w wyniku przejęcia zakładu pracy nie może wprawdzie oznaczać, że nowy pracodawca jest ????w dalszym ciągu związany treścią zakładowego systemu wynagradzania obowiązującego w przejmowanym zakładzie pracy. Oznacza jednak, że elementy treści stosunku pracy pracowników przejmowanego zakładu wynikające z obowiązujących w nim postanowień zakładowego systemu wynagradzania wiążą nowego pracodawcę aż do czasu ich ewentualnej zmiany w trybie prawem przewidzianym (np. porozumienie z pracownikiem czy wypowiedzenie warunków pracy lub płacy). Elementem treści stosunku pracy są także np. zasady nabywania prawa do nagrody jubileuszowej i ekspektatywa jej otrzymania w określonym czasie. Związanie to wynika z samej instytucji wstąpienia nowego pracodawcy w dotychczasowe stosunki pracy z pracownikami przejmowanego zakładu, a nie z odpowiedzialności za zobowiązania powstałe przed tym przejęciem".

Liczba lat pracy

Przy ustalaniu stażu pracy, od którego zależy nabycie prawa do nagrody jubileuszowej, decydujące znaczenie mają przepisy płacowe obowiązujące u dotychczasowego pracodawcy, które wskazują, jakie warunki należy spełnić oraz jakie okresy uwzględnia się przy ustalaniu prawa do nagrody. Szczególnie w sytuacji, gdy do jej uzyskania wymagany jest dłuższy staż niż wynikający z przepisów płacowych w poprzednim zakładzie pracy. Gdyby więc na skutek przejścia zakładu warunki nabycia prawa do nagrody jubileuszowej uległy pogorszeniu, należałoby zastosować wypowiedzenie zmieniające.

Przykład

W czerwcu 2014 r. firma przejęła pracowników na podstawie ????art. 231 k.p. U poprzedniego pracodawcy obowiązywał regulamin wynagradzania, według którego podwładnym przysługiwały nagrody jubileuszowe. Natomiast regulamin płac w nowej firmie takich świadczeń nie przewiduje. Pracownik 11 października br. złożył wniosek o wypłatę tej nagrody w związku z osiągnięciem 20-letniego stażu pracy. ????W tym przypadku firma, ????która przejęła pracowników, ????ma obowiązek wypłacić tę nagrodę, jeżeli po przejęciu pracowników nie zostały im wypowiedziane dotychczasowe warunki w zakresie wynagradzania.

Jeżeli warunki nabywania prawa do nagrody jubileuszowej określają postanowienia układu zbiorowego, stosuje się omówione wyżej zasady obowiązujące przy przejęciu pracowników. Zatem jeżeli w przejętej firmie obowiązywał układ zbiorowy pracy, to nowy pracodawca przez rok musi stosować jego postanowienia w brzmieniu obowiązującym w dniu przejęcia tego zakładu lub jego części. Musi więc stosować postanowienia układu zbiorowego pracy obowiązującego w przejmowanym zakładzie, nawet gdy nie jest stroną tego układu.

Przykład

31 lipca 2014 r. firma przejęła pracowników w trybie art. 231 k.p. Zgodnie z przepisami płacowymi obowiązującymi u pracodawcy przejmującego (nie obowiązuje ????u niego układ zbiorowy pracy) zatrudnionym przysługuje nagroda jubileuszowa po ????20 latach pracy. Natomiast ????w poprzedniej firmie obowiązywał układ zbiorowy, przewidujący nagrodę po 15 latach pracy. Pracownikowi legitymującemu się 15-letnim stażem pracy przysługuje roszczenie o wypłatę tej nagrody od nowego pracodawcy. Choć nie jest ????on stroną układu zbiorowego pracy, ma obowiązek stosować postanowienia układu zbiorowego pracy obowiązującego w poprzedniej firmie przez rok ????od daty przejęcia załogi.????Nie ma przy tym znaczenia, ????że pracownik osiągnął staż ????pracy jeszcze podczas zatrudnienia u poprzedniego pracodawcy.

Na plus bez przeszkód

Nowy pracodawca zawsze może stosować do przejętych pracowników korzystniejsze warunki niż te, które wynikają z dotychczasowego układu.

Przykład

Układ zbiorowy pracy obowiązujący u nowego pracodawcy przewiduje, że pracownikom przysługuje nagroda jubileuszowa po dziesięciu latach pracy. Natomiast według postanowień układu zbiorowego, który przejmujący pracodawca ma obowiązek stosować przez rok od dnia przejęcia pracowników, o wypłatę nagrody zatrudnieni mogą się ubiegać po 15 latach pracy. ????Nie ma przeszkód, aby nowy pracodawca wypłacił nagrodę ????po osiągnięciu dziesięcioletniego stażu pracy, bo te postanowienia są dla etatowców korzystniejsze.

Autorka jest radcą prawnym

Nie będzie zmian z automatu

Upływ rocznego terminu od daty przejęcia pracowników nie powoduje, że automatycznie wygasną wszystkie dodatkowe uprawnienia pracownicze, w tym prawo do nagrody jubileuszowej wynikające z dotychczas obowiązującego układu zbiorowego. Uprawnienia te z mocy prawa z chwilą przejścia przedsiębiorstwa stają się częścią umowy o pracę. Aby je zmienić, nowy pracodawca musi zastosować wypowiedzenia zmieniające.